‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

‹lac›n Keflfi ve Tarihçesi‹LACIN TANIMI VE TAR‹HÇES‹Günümüzde ilac›n en k›sa tan›m›, “hastal›klar›n önlenmesi, teflhisi veya tedavisi içinkullan›lan kimyasal maddelerdir” fleklindedir. ‹lac›n tarihi, insanl›k tarihiyle bafllam›flt›rdenilebilir. ‹nsan›n, karfl›laflt›¤› hastal›klarla mücadele edebilmesi için ilk baflvurdu¤uyer tabiat olmufltur. ‹lk ilaç kaynaklar› kolayca tahmin edilebilece¤i bitkilerdir.Buna, daha sonra hayvansal kaynaklar ve mineraller de eklenmifltir. Her nekadar, zaman zaman baz› insan topluluklar›nda, hastal›klara do¤aüstü güçlerdengelen kötülüklerin neden oldu¤u varsay›larak büyüye de baflvurmufllarsa da, buesnada, büyü yard›mc› maddesi olarak, bitkilerden veya mineral kaynaklardan eldeedilen maddelerin kullan›lmas›, fark›nda olmadan tedaviye neden olmufltur.Bu geliflim süreci içerisinde 1800’lü y›llara kadar, tedavi amac›yla bitkilerin kök,yaprak veya kabuklar›, baz› hayvansal organlar ve mineraller kullan›lm›flt›r. Günümüzde,yeterli düzeyde kimya endüstrisine sahip olmayan ülkeler, do¤al yay›l›flgösteren bitkilerden faydalanarak bu kolay ve ucuz tedavi yolunu devam ettirmektedirler.Bitkisel kaynaklardan, Cinchona a¤açlar›n›n kabuklar›n›n antimalaryal etki;Ephedra sinica’n›n yapraklar›n›n öksürük kesici; Papaver somniferum bitkisininsütünün a¤r› kesici; Digitalis türlerinin kalp güçlendirici; Atropa belladona bitkisininspazm çözücü; Coca yapraklar›n›n öforizan olarak kullan›lmas› birkaç örnekolarak verilebilir. 1800’lü y›llardan itibaren ilaç ve ilaç etkisi ile ilgili olarak tarihselgeliflim süreci içerisinde baz› önemli olaylar›n kronolojisi Tablo 1.1’de verilmifltir.1804 Sertürner Morfini afyondan izole etti.1811 Kirchhoff, niflastan›n dekstrine ve sonra glukoza hidroliz edildi¤ini buldu.1825 Schwann, pepsini keflfetti.1833 Payen ve Persoz, malt ekstresinden amilaz› izole etti.1837 Berzelius, fermantasyonu keflfetti.1856 Corvisart, tripsini keflfetti.1858 Pasteur, tartarik asidin d- ve l- formlar›n› buldu.1865 Kokainin öforizan etkisi bulundu1870 Liebig, enzim aktivitesinin kimyasal teorisini gelifltirdi.1884 Köller, kokainin lokal anastezik etkisini keflfetti.1887 Erlich efedrini keflfetti.1894 Emil Fischer, enzim spesifikasyonun temel fikrini ortaya koydu.Tablo 1.1Son iki yüzy›l içindeilaçla ilgiligeliflmeler.