‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

5. Ünite - ‹laçlar›n ‹stenmeyen Etkileri115yonlar doza ba¤l› olarak geliflip, ilac›n dozunun azalt›lmas› veya kesilmesi ile iyileflirken,immün arac›l›kl› geliflen reaksiyonlar doza ba¤l› de¤ildir.‹laçlar ciltte k›zar›kl›klar (eritem), flifllikler (papül, nodül, vezikül, kist gibi) gibidöküntülere ve ayr›ca ülserasyonlar ve dermal atrofi geliflimi gibi derinin yap›-s›nda bozukluklar›n oluflumuna neden olabilir. ‹laçlara ba¤l› olarak en s›k görülenadvers cilt reaksiyonu eritemdir. Özellikle ilaç alerjisi durumunda ilk gözlenenbulgulardan biri ciltte eritematöz döküntülerin oluflmas›d›r. Örne¤in penisilin türevlerinikullanan hastalarda eritematöz döküntülerin oluflmas› hastada ilaca karfl›alerjik reaksiyon geliflti¤ini gösterir ve o hastada bir daha penisilin grubu ilaçkullan›lmamal›d›r.‹laçlar ayr›ca k›llanma (androjenik ilaçlar) veya k›l dökülmesi (sitotoksik ilaçlar)veya t›rnak bozukluklar›n›n geliflimine de neden olabilirler. Bunun yan› s›ra kinolontürevleri, NSA‹ ilaçlar, amiodaron, fenotiyazinler, retinoid türevleri gibi ilaçlarderinin günefl ›fl›¤›na duyarl›l›¤›n› art›rarak fliddetli günefl yan›klar›n›n oluflmas›naneden olabilir.S‹ND‹R‹M S‹STEM‹NDE OLUfiAN ADVERS ETK‹LERAdvers ilaç reaksiyonlar›n›n yaklafl›k %20’si gastrointestinal sistem ile ilgili flikayetlerdenoluflur. Bu sistemde en fazla advers etki geliflimine neden olan ilaç grubuNSA‹ ilaçlard›r. ‹laçlara ba¤l› olarak gastrointestinal kanal›n a¤›zdan kal›n ba¤›rsa¤akadar her bölümünde advers etkiler geliflebilir.Bulant› ve KusmaBirçok ilac›n prospektüsünde bulant› ve kusmaya neden olabilece¤i yazar. Ancakilaçlar›n mide üzerindeki irritan etkisine ba¤l› olarak geliflen bu bulant› ve kusmalargenellikle ilaç tedavisine devam edildi¤inde tolere edilebilir. Ancak özellikle sitotoksikilaçlar, levodopa ve opioitler s›kl›kla ve fliddetli bulant› ve kusma flikayetlerineneden olur. Digoksin ve teofilin gibi terapötik penceresi dar olan ilaçlar›kullananlarda ise bu semptomlar ilaca ba¤l› toksisite gelifliminin ilk belirtileri olarakortaya ç›kar.Gastroözofageal ReflüAlt özofageal sfinkteri relakse eden ilaçlar mide asidinin özofagusa geçmesine vefliddetli mide yanmas› ile belirgin reflü hastal›¤›na neden olur. Kalsiyum kanalblokerleri, opioitler ve di¤er antikolinerjik etkili ilaçlar bu advers etkiye nedenolur.ÜlserGeleneksel NSA‹ ilaçlar siklooksijenaz-1 (COX-1) enzimini inhibe ederek gastrointestinalkanal mukozas›n›n korunmas›n› sa¤layan prostaglandinlerin sentezlenmesiniengeller ve böylece özofagustan kal›n ba¤›rsa¤a kadar kanal›n her bölgesindeülser geliflimine neden olur. Ülser ve buna ba¤l› kanamalar›n gelifliminden kaç›nmakiçin özellikle ülser geliflimi aç›s›ndan risk grubundaki hastalarda NSA‹ kullan›m›gerekti¤inde COX-2 enzimine selektivitesi daha fazla olan ilaçlar tercih edilmeli,ilaç tok karn›na kulland›r›lmal›, uzun süre NSA‹ ilaç kullan›m›ndan mümkünoldu¤unca kaç›n›lmal›, ilaç dozu mümkün oldu¤unca düflük tutulmal›, ayn› andabirden fazla NSA‹ ilaç bir arada kulland›r›lmamal› ve sukralfat veya omeprazol ilekoruyucu tedavi uygulanmal›d›r.