‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

114 Pratik ‹laç Bilgisi, ‹laç fiekilleri• ‹laç etkilefliminden flüpheleniliyorsa, etkileflen ilac›n kullan›lmaya bafllanmas›ya da kesilmesi ile flikayetlerin ortaya ç›kma zaman› örtüflüyor mu?• Alerjik reaksiyon belirtileri varsa, hasta daha önceden maddeye maruz kalm›flm›? Hastan›n daha önce o ilac› kullanmam›fl olmas› reaksiyonun alerjikolmad›¤› anlam›na gelmez. Ancak kifli gelecekte ayn› ilac› tekrar kullan›rsadaha fliddetli reaksiyon geliflebilir.• Do¤ufltan gelen bir etki söz konusu ise, anne gebelik döneminde ilaçkullanm›fl m›?• Geliflen flikayetler kullan›lan ilac›n veya benzer farmakolojik etkileri olanilaçlar›n bilinen yan etkileri veya alerjik etkileri ile örtüflüyor mu?Tüm bu sorular›n yan›tlar›n›n olumlu olmas› halinde hastada ilaca ba¤l› bir adversetki geliflimi söz konusu olabilir.‹LAÇLARIN OLUfiTURDU⁄U TOKS‹K ETK‹LER‹laçlara ba¤l› olarak geliflen advers etkiler vücutta yap›sal, fonksiyonel, biyokimyasalve genetik bozukluklar›n ortaya ç›kmas›na neden olabilir.Yap›sal Toksik Etkiler‹laçlar›n doku veya hücre düzeyinde oluflturdu¤u toksik etkiler nedeniyle etkilenendoku veya hücrelerin yap›s›n›n bozulmas›d›r. Örne¤in uzun süre kortikosteroitkullan›lmas› göz merce¤inin yap›s›n›n bozulmas›na ve katarakt geliflimine nedenolur.Yap›sal bozukluklar fonksiyonel ve biyokimyasal bozukluklarla birlikteseyredebilir.Fonksiyonel Toksik Etkiler‹lac›n normal fizyolojik etkilerinin artmas› veya hedef sistem d›fl›ndaki vücut sistemlerininfizyolojisini de etkilemesi sonucunda, etkilenen sistemin normal fonksiyonlar›n›nbozulmas›d›r. Örne¤in, klasik antihistaminikler antialerjik etkilerinin yan›s›ra hastada nörolojik fonksiyonlar›n bozulmas›na ve sedasyon geliflimine nedenolurlar.Biyokimyasal Toksik Etkiler‹laçlar›n vücut biyokimyas› üzerinde oluflturduklar› istenmeyen etkilerdir. Örne¤inuzun süre stimulan laksatif veya diüretik ilaçlar›n kullan›m› vücutta su-elektrolitdengesinin bozulmas›na neden olur.Genetik Toksik Etkiler‹laçlar genetik yap›y› bozarak kanserojenik, mutajenik ve teratojenik etkilerin ortayaç›kmas›na neden olabilir.‹LAÇLARIN C‹LTTE OLUfiTURDU⁄U ADVERSETK‹LERDeri, ilaçlardan en fazla etkilenen organ oldu¤undan, deride geliflen advers etkilerde oldukça s›k görülür. Hemen hemen tüm ilaçlar cilt reaksiyonlar›na neden olabilir.Ciltte geliflen advers etkilerin büyük bir bölümü fliddetli olmamakla birlikte,nadir görülen baz› reaksiyonlar hayati tehlike yaratabilir. ‹laçlar toksik ve immünolojikmekanizmalarla ciltte advers etkilerin geliflimine neden olur. Toksik reaksi-