‹çindekiler - Anadolu Üniversitesi

4. Ünite - ‹laçlar›n Kullan›m Alanlar›107ÖzetA MAÇ1A MAÇ2A MAÇ3‹laç endikasyonu kavram›n› tan›mlayabilmekBelirli bir tedavi ya da giriflim amac›yla hastayailaç uygulanmas›n› gerektiren belirti, durum veyahastal›klara endikasyon ad› verilir.‹laçlar›n kullan›m amaçlar›n› s›ralayabilmek‹laçlar, kalp ve damar sistemi, solunum sistemi,sindirim sistemi, genitoüriner sistem, endokrinsistem ve immün sistem gibi sistemlerde ortayaç›kabilen çeflitli hastal›klar›n; iskelet ve kas hastal›klar›n›n,kan hastal›klar›n›n, enfeksiyon hastal›klar›n›n,cilt hastal›klar›n›n, kulak-burun-bo-¤az hastal›klar›n›n, göz hastal›klar›n›n, psikiyatrikve nörolojik hastal›klar›n, enflamatuvar hastal›klar›nve çeflitli kanserlerin tedavileri için kullan›l›rlar.Bunlar›n yan› s›ra çeflitli ilaçlar, hastal›klar›ntan›s›n›n konulmas›na yard›mc› olmak (diagnostik),a¤r›y› kesmek, atefli düflürmek, cerrahigiriflimlerde genel anestezi oluflturmak/sürdürmek,bölgesel anestezi oluflturmak ya da gebeli¤iönlemek gibi amaçlar ile de kullan›l›rlar.‹laçlar›n kullan›m alanlar›na iliflkin örneklerverebilmekVücudun çeflitli sistem ve organlar›nda ortaya ç›-kan hastal›klar›n tedavileri için, o hastal›¤›n tedavisindeendike olan ilaçlar›n aras›ndan uygunolan/olanlar seçilir. Örne¤in, amlodipin, nizoldipin,felodipin, verapamil ve diltiazem gibi kalsiyumkanal blokörü ilaçlar hipertansiyon, anjinapektoris gibi hastal›klar›n tedavilerinde endikedirler.Çeflitli kortikosteroit ilaçlar, antienflamatuvaretkileri nedeni ile çeflitli enflamatuvar hastal›klar›nya da immünosupresan etkileri nedeniile otoimmün rahats›zl›klar›n tedavilerinde kullan›labildiklerigibi hormon replasman tedavisi içinde kullan›labilirler. Bir baflka örnek de günlükyaflam›m›zda s›kl›kla karfl›laflt›¤›m›z enfeksiyonhastal›klar›d›r. Bu hastal›klar›n tedavileri enfeksiyonaneden olan etkene göre seçilen uygun kemoterapötikilaçlar ile yap›l›r. ‹laçlar› bazen devücutta eksik olan endojen maddeyi yerine koymakamac› ile kullan›r›z. ‹nsülin, tiroid hormonlar›,çeflitli cinsiyet hormonlar› hormon replasmantedavileri için s›kl›kla kullan›lan ilaçlara örnekolarak verilebilir.A MAÇ4Çeflitli endikasyonlarda kullan›lan ilaçlar› s›n›fland›rmakÇo¤u zaman belirli bir endikasyona sahip olanbirden fazla ilaç bulunur. Ancak, ayn› hastal›kiçin endike olan farkl› ilaçlar, etkilerini birbirlerindenfarkl› mekanizmalar ile gerçeklefltirebilirler.Örne¤in, hipertansiyon tedavisi için alfa-adrenerjikreseptör antagonistleri, beta-adrenerjikreseptör antagonistleri, adrenerjik nöron blokörleri,santral etkili sempatolitikler, kalsiyum kanalblokörleri, vazodilatörler, diüretikler, anjiotensindönüfltürücü enzim inhibitörleri, anjiotensin reseptörantagonistleri ya da direkt renin inhibitörüilaçlar aras›ndan seçim yap›l›r.Di¤er yandan, belirli bir endikasyona sahip olanilaçlar aras›ndan, durumun/hastal›¤›n özelli¤inegöre uygun olan ilaçlar› ay›rt edebilmek gerekir.Örne¤in, a¤r›y› kesmek üzere kullan›labilecekçok say›da analjezik ilaç vard›r. Ancak narkotikanaljezikler düz kasl› organlardan kaynaklanankolik a¤r›lar, infarktüs a¤r›lar›, kanser a¤r›lar›,kemik k›r›klar›na ba¤l› a¤r›lar gibi orta ve fliddetlia¤r›lar›n tedavilerinde kullan›l›rken; non-steroidalantienflamatuvar ilaçlar özellikle bafl a¤r›-s›, difl a¤r›s›, miyalji, artralji, dismenore gibi inflamasyonile iliflkili a¤r›lar›n tedavilerinde kullan›-l›rlar. Ça¤›n ölümcül hastal›¤› olan kanserin ilaçile tedavisi di¤er bir örnektir. Kemoterapi içinkanserin türüne göre uzman hekim taraf›ndanbelirlenmek üzere azotlu hardal analoglar›; nitrozüreler;platin bileflikleri, antimetabolitler, sitotoksikantibiyotikler, çeflitli hormon preparatlar›gibi çeflitli kemoterapötik ilaçlar›n aras›ndan seçimyap›l›r.Ancak, bir ilac›n bir hastal›¤›n tedavisinde endikeolmas›, o ilac›n hastaya verilmesi için tek bafl›nayeterli de¤ildir. Hastan›n tedavisi için uygunilaç, hastan›n ve hastal›¤›n özelliklerine göre hekimtaraf›ndan belirlenir. ‹laçlar›n hekim tan›s›ve eczac› dan›flmanl›¤› olmadan kullan›m›n›nönemli sa¤l›k sorunlar›na neden olabilece¤i unutulmamal›d›r.