AVARLAR* Akdes Nimet KURAT Yayına ... - Ege Üniversitesi

Akdes Nimet KuratAvarlar veya Sahte Avarların MenşeleriJuan-Juan Devleti’nin 552’de vuku bulan inkırazından sonra, bu büyükimparatorluğun sınırları içerisinde yaşayan muhtelif kavim ve kabilelerin başkayerlere göçe mecbur edildiklerini söylemiştik. Juan-Juanların yerlerine geçenGöktürklerin, Batı istikametindeki nüfuz sahaları genişledikçe, GöktürkKağanına tâbi olmak istemeyen zümrelerin Batı istikametinde kaçtıklarıgörülüyor. İşte bunlardan biri, ilk defa 558 yılında Bizans kaynakları tarafındanzikredilen Avarlardır. 460-465 yıllarındaki vakalar münasebetiyle “AvarlarınSabirleri yerlerinden çıkardıklarını” bir Bizans kaynağından öğrendiğimizisöylemiştik. Bu defa Bizans müverrihlerinden Theophylakt Simokatta bunlarınhakikî değil “Sahte Avar”, yani “Pseudo Avar” olduklarını kaydetmiştir. Priskusise, Sabirleri yerlerinden çıkaran “hakiki” Avarlardan bahsetmişti. Şu halde ikicins Avarlar olduğu hatıra gelmektedir. Biri, Juan-Juan dediğimiz Avarlar,diğeri bunların batısında yaşayan başka bir kavim (Theophylakt Simokatta’nınPseudo Avarları)’dir. 552’deki vakalar neticesinde ya “Hakiki Avarlar” veya bu“Sahte Avarlar” Talas havzasından İdil boyuna kaçmışlardı.Theophylakt Simokatta’nın dediğine göre “Sahte Avarlar”ın hakiki adlarıWarkhonitlerdi. Bu ad, reisleri olan iki başbuğun, Uar ve Honi isimlerindenneşet etmişti. Bazı müdekkiker bu isimde ayrı ayrı iki kabile olduğunuzannediyorlar: Uar (War) ve Honi: bunlardan ilkinin “Avar” ile ilgisi olduğugörülüyor. Fakat Eftalitlerin de Kafkaslarda War adlı bir kabilesi olmasımeselesi işi karıştırıyor. Warkhonit’in tek bir kavim olduğunu kabul edenler devardır. Bu kavim 558 yıllarına doğru Şimalî Kafkasya’da görününce, Asya’dabüyük imparatorluk kurmuş olan Juan-Juanlar, “Avarlar” addedilmişlerdi.Bundan dolayı temasa geldikleri her zümreyi korkuya düşürmüşlerdi. Buvaziyet onların işlerine geldiğinden “Avar” adını benimsemiş oldukları iddiaedilmektedir. Bunu müteakip onlar Bizans ve Avrupa kaynaklarında hep Avaradı ile zikredileceklerdir. Bu suretle “Avar”ların adı meselesi epey karışıkgörülüyor. Mamafih 558’de Avrupa sınırlarına gelen bu kavmin hemencik“Avar” adı ile tanınması, Priskus’un daha 465 tarihlerinde, Avarların Barkölçevresine gelmiş olduklarını bildirmesi bunlarla Juan Juanların aynı olduklarıgörüşünü kuvvetlendirmektedir: 552’den sonra, Göktürklerin hâkimiyetinitanımak istemeyen bir zümrenin öteden beri hükümranlık hakkına mâlik birzümre olması lazım gelir. Nitekim Göktürklerin Batı kısmı kağanı İstemi,Bizans elçisi Zemarch’a “Avarların Türk hâkimiyetinden kaçtıklarını” beyanetmişti: bu kayıt da Avrupa Avarlarının Juan-Juanlar ile ilgilerini gösterirmahiyettedir.82