taban arazi üzerindeki değişik toprak profillerinin oluşumu ...

TABAN ARAZİ ÜZERİNDEKİDEĞİŞİK TOPRAK PROFİLLERİNİNOLUŞUMU, SINIFLANDIRILMASI VE ÖZELLİKLERİİsmail Fatih ORMANCIDanışmanProf. Dr. Mesut AKGÜLYÜKSEK LİSANS TEZİTOPRAK ANABİLİM DALIISPARTA - 2007

iİÇİNDEKİLERSayfaİÇİNDEKİLER……………………………………………………………… iÖZET………………………………………………………………………... iiABSTRACT………………………………………………………………… iiiTEŞEKKÜR………………………………………………………………… ivŞEKİLLER DİZİNİ…………………………………………………………. vÇİZELGELER DİZİNİ……………………………………………………... vi1.GİRİŞ……………………………………………………………………… 12. KAYNAK ÖZETLERİ………………………………………………….. 32.1. Toprak Oluşumu ……………..……………………………………… 32.2. Toprakların Sınıflandırılması………………………………………... 62.3. Alanda Yapılmış Önceki Çalışmalar………………………………… 73. MATERYAL VE METOT…………………………………………….. 103.1. Materyal……………………………………………………………… 103.1.1. Coğrafi Konum…………………………………………………... 103.1.2. İklim……………………………………………………………... 103.1.3. Jeolojik Yapı…………………………………………………….. 123.1.4. Bitki Örtüsü……………………………………………………… 133.1.5. Fizyoğrafya………………………………………………………. 133.2. Metot….……………………………………………………………… 144. ARAŞTIRMA BULGULARI ………………………………………….. 174.1. Profil Tanımlamaları ve Analiz Sonuçları……………………………. 175. SONUÇLAR VE TARTIŞMA………………………………………….. 355.1. Profillerin Oluşumu…………………………………………………... 355.2. Profillerin Sınıflandırılması…………................................................... 375.2.1. Profillerin Toprak Taksonomisine Göre Sınıflandırılması……...... 375.2.2. Profillerin FAO/UNESCO Sistemine Göre Sınıflandırılması……. 395.3. Öneriler.......………………………………………………….............. 416. KAYNAKLAR…………………………………………………………… 42ÖZGEÇMİŞ…………………………………………………………………. 45

iiÖZETTABAN ARAZİ ÜZERİNDEKİ DEĞİŞİK TOPRAK PROFİLLERİNİNOLUŞUMU, SINIFLANDIRILMASI VE ÖZELLİKLERİİsmail Fatih ORMANCIBu çalışmanın amaçları, taban pozisyonunda, bazı morfolojik özellikler bakımındanfarklı toprak bireylerinin özelliklerini tanımlamak, oluşum koşulları ve topraközellikleri arasındaki ilişkileri yorumlamak ve toprakları sınıflandırmaktır.Araştırmaya konu olan Kumacık Ovası, Batı Akdeniz bölgesinde Isparta ilinin 15 kmkuzeyinde yer almaktadır.Temel özellikler bakımından anlamlı farklılıklar gösteren komşu birimler üzerindeaçılan 6 toprak profil çukuru tanımlanarak horizon esasına göre 30 adet bozulmuş vebozulmamış toprak örneği alınmış mekanik analiz, tane yoğunluğu, kütle yoğunluğu,tarla kapasitesi, porozite, pH, kireç, organik madde, katyon değişim kapasitesi,değişebilir katyonlar, elektriksel iletkenlik, serbest demir oksitler ve elverişli fosforanalizleri yapılmıştır.Toprak profilleri toprak taksonomisine göre yapılan sınıflandırmada 1. ve 2. profillerTypic Hydraquent alt grubu, 3. ve 5. profiller Typic Xerofluvent alt grubu, 4. profilVertic Haploxerept alt grubu ve 6. profil Vertic Haploxeroll alt grubu olaraksınıflandırılmıştır. Aynı profiller FAO/UNESCO sınıflandırma sistemine göre 1. ve2. profiller Calcaric Gleysol grubu, 3. ve 5. profiller Calcaric Fluvisol grubu, 4.profil Vertic Cambisol grubu ve 6. profil Mollic Fluvisol grubu olaraksınıflandırılmıştır.ANAHTAR KELİMELER: Toprak oluşumu, toprak profili, toprak sınıflama.

iiiABSTRACTFORMATION, CLASSIFICATION AND PROPERTIES OF DIFFERENTSOIL PROFILES ON BASELANDİsmail Fatih ORMANCIThe objectives of this study, carried out on baseland, were description andclassification of soils, interpretation of relationships among soil profilecharacteristics, soil environment and forming factors and processes. The Kumacıkplain is situated in Western Mediterrian Region and 15 km north of Isparta province.In this study, the planned analysis were made to soils on 30 disturbed andundisturbed soil samples taken from defined horisons of six soil profiles dug on soilindividuals which have significant morphological differences. Profile description,particle size disturbation analysis, spesific gravity, bulk density, field capacity,porosity, pH, lime content, cation Exchange capacity, exchangable cations, electricalconductivity, free Fe 2 O 3 and available phosporus values were used in differntiatingof soils.Soil profiles were classified according to soil taxonomy as fallows; First and 2 th.profiles as Typic Hydraquent sub group, 3 th. and 5 th. profiles as Typic Xerofluventsub group, 4 th. profile as Vertic Haploxerept sub group and 6 th. profile as VerticHaploxeroll sub group. These profiles were classified according to FAO/UNESCOsystem as follows; First and 2 th. profiles as Calcaric Gleysol group, 3 th. and 5 th.profiles as Calcaric Fluvisol group, 4 th. profile as Vertic Cambisol and 6 th. profileas Mollic Fluvisol group.KEYWORDS: Soil formation, soil profile, soil classification.

ivTEŞEKKÜRTez konumun seçiminden araştırmamın sonuçlandırılmasına kadar her türlükatkılarıyla çalışmalarımı yönlendiren, araştırmamın her aşamasında ilgi ve desteğinigördüğüm değerli hocam Prof. Dr. Mesut AKGÜL’e, araştırmamın her aşamasındaözellikle arazi çalışmalarında ilgi ve desteğini gördüğüm değerli hocam Dr. MetinMÜJDECİ’ye, Toprak bölümünün diğer öğretim üyeleri, çalışanları, öğrencileri vearaştırmayı mali yönden destekleyen Süleyman Demirel Üniversitesi BilimselAraştırma Fonu (BAP 1281-YL-06 nolu proje)’na teşekkür ederim.Ayrıca tez çalışmam sırasında her türlü maddi ve manevi desteklerini esirgemeyen,babam Neşet ORMANCI, annem Nermin ORMANCI ve dayım Opr.Dr. MehmetŞENYÜZ’e teşekkür ederim.İsmail Fatih ORMANCIISPARTA - 2007

vŞEKİLLER DİZİNİŞekil 1. Çalışma Alanının Coğrafi Konumu………….…………... 10Şekil 2. Çalışma Alanının Walter’a Göre İklim Diyagramı……… 11Şekil 3. Çalışma Alanının Jeoloji Haritası……..…………............ 12Şekil 4. Çalışma Alanının Topoğrafyası…………………………. 14Şekil 5. Çalışma Akış Diyagramı…………………………............ 14Şekil 6. Landsat ETM+ 6,4,1 Bant Kombinasyonlu ve AçılanProfil Yerlerini Gösterir UyduGörüntüsü………………………………………………...16Şekil 7. 1 Nolu Profilin Fotoğrafı………………………………… 18Şekil 8. 2 Nolu Profilin Fotoğrafı………………………………… 21Şekil 9. 3 Nolu Profilin Fotoğrafı…………………………............ 24Şekil 10. 4 Nolu Profilin Fotoğrafı…………………………............ 27Şekil 11. 5 Nolu Profilin Fotoğrafı…………………………............ 30Şekil 12. 6 Nolu Profilin Fotoğrafı…………………………............ 33Sayfa

viÇİZELGELER DİZİNİSayfaÇizelge 1. Isparta İline Ait Uzun Yılların Ortalama İklim Verileri.......... 11Çizelge 2. 1 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları……………........... 19Çizelge 3. 1 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları……………........ 19Çizelge 4. 2 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları…………….......... 22Çizelge 5. 2 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları……………........ 22Çizelge 6. 3 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları…………….......... 25Çizelge 7. 3 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları...…………........ 25Çizelge 8. 4 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları…………….......... 28Çizelge 9. 4 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları…….…….......... 28Çizelge 10. 5 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları…………….......... 31Çizelge 11. 5 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları…………........... 31Çizelge 12. 6 Nolu Profilin Fiziksel Analiz Sonuçları…………..…....... 34Çizelge 13. 6 Nolu Profilin Kimyasal Analiz Sonuçları………...…....... 34Çizelge 14. Çalışma Alanı Topraklarının Toprak Taksonomisi veFAO/UNESCO’ya Göre Sınıflandırılması…………..…...... 40

11. GİRİŞDünyada ve ülkemizde artan nüfus ile birlikte tarım ürünlerine olan ihtiyaç giderekartmakta ve tarım ürünlerinden elde edilecek verimin yükseltilmesi gerekmektedir.Bu durum doğal kaynaklar üzerine özellikle topraklara büyük baskı uygulamakta vebu baskılar arazi bozulmasına neden olmaktadır. Üretim alanlarının üst sınırlarınavarılmış olması mevcut üretim alanlarının sürdürülebilir kullanımınıgerektirmektedir. Bu aşamada, mevcut problemlerin tespiti ve çözümügerekmektedir. Sorunları gidermek için mevcut toprakların tüm karakteristikleri ileüretimde uygulanan yönetim teknikleri belirlenmeli, elde edilen sonuçlar datoprakların sürdürülebilir kullanımına hizmet edebilmelidir.Bitkiler için değişmez bir dayanak noktası ve besin kaynağı olan toprakların, özellikve davranışlarının öğrenilmesi ve gereksinimlerinin belirlenmesi, ülke tarımınıngeleceği açısından büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle, toprakların arazi velaboratuarda sistemli bir şekilde incelenmesi sonucu, toprak ve bitkiler arasındakiilişkiler bilimsel olarak ortaya çıkarılarak ve elde edilen sonuçların değerlendirilmesiile bitki yetiştiriciliği ve üretim artışının sağlanması mümkün olacaktır.Ülkemizde işlenerek tarım yapmaya elverişli alan yaklaşık 27,7 milyon hektardır. Bumiktar arazi, Türkiye'nin toplam arazi miktarının sadece % 34,6’sına karşılıkgelmektedir. Ülke arazilerinin tamamı tarımsal kullanıma alınmış hatta işlenerektarım yapılabilecek alanların sınırı tarıma uygun olmayan yaklaşık 5,5 Milyondekarlık VI ve VII sınıf arazilerin kullanıma açılmış olmasıyla aşılmış durumdadır.Artık yeni araziler açılarak tarımsal üretimi arttırmak mümkün değildir. Bu nedenleyapılacak tek işlem mevcut olan arazilerin en azından bugünkü üretkenliklerininkorunması ve birim alandan alınan ürün miktarının sürdürülebilir orandaarttırılmasının sağlanmasıdır (Sarı, 1998).Topraklar, beş temel faktörün etkisi altında oluşur ve özelliklerini kazanırlar(Jenny,1941; Dinç vd., 1987). Belirli bir yörede oluşmuş herhangi bir toprakçeşidinin, özelliklerine bağlı olarak kendine özgü kullanım biçimi ve yönetim isteği

2vardır. Zira toprağın sahip olduğu karakteristikleri ve kalitesi onun davranışlarınıönemli ölçüde etkilemektedir (Dinç vd., 1987).Farklı niteliklere sahip toprakların en üretken şekilde kullanılması amaçlandığındaçeşitli kullanım türlerinin gereksinimleri dikkate alınarak bir planlamaya gidilmesizorunludur. Bu nedenle çok karmaşık bir yapıya sahip olan topraklarında bitkiler,hayvanlar ve diğer objeler gibi sınıflandırılması zorunluluğu vardır (Roberts, 1979).Genel anlamda sınıflama insanlar tarafından kendi amaçlarına hizmet edecekbiçimde yapılmış gruplamalar ve düzenlemeler şeklinde tanımlanabilir. Topraksınıflaması ise toprakların önemli karakteristiklerini hatırlamamıza, onlar hakkındakibilgilerimizi sentez yoluyla birleştirmemize, bunların birbirleri ve çevre ile olanilişkilerini görmemize yardım etmektedir. Toprak sınıflamasında kazanılandeneyimlerin benzer toprakların kullanıma yönelik pratik önemi bulunmaktadır(Dinç vd., 1987).Bu çalışmanın amacı, Bozanönü – Senirce – Bayat kasabaları arasında kalan, tabanpozisyonunda düze yakın eğimli ve çevresine göre düşük kotlarda yer alan benzeroluşum koşullarına sahip olmalarına rağmen, bazı morfolojik özellikler bakımındanfarklı özellikler gösteren toprak bireylerinin özelliklerini tanımlamak, oluşumkoşullarını tartışmak, toprak özellikleri arasındaki ilişkileri yorumlamak ve topraklarısınıflandırmaktır.

32. KAYNAK ÖZETLERİ2.1. Toprak OluşumuToprak genesisi hakkında ilk esaslar Rusya’da Dokuchaev (1879) tarafından ortayakoyulmuş ve toprakların beş faktörün karşılıklı etkileri sonucunda oluştuğusavunulmuştur. Toprak oluşumu devamlı bir süreç olduğu kabul edilmiştir.Yeryüzünde var olan toprakların tümünün, herhangi bir andaki durumu geçicidir. Herbir toprak çeşidi, ortaya çıkıp, kaybolan ve tekrar ortaya çıkan bir durumu temsileder. Yani devamlı bir oluşum ve başkalaşım içerisindedirler (Şimşek, 2000).Fitzpatrick (1978) ise toprakları, dünya’yı çevreleyen dört küresel kabuğun “Sferin”(Atmosfer, Hidrosfer, Biyosfer ve Litosfer) birbirine girişim yaptığı yerlerdeoluşabilen doğal varlıklar olarak tanımlamıştır (Dinç vd., 1987).Gerçekte toprak oluşu karmaşık faktör ve olaylar grubunu içermektedir. Bu faktör veolaylar; toprak oluşumunun daha kolay anlaşılmasını sağlamak amacıyla anamaddenin birikimi (Jeogenesis) ve profil içinde farklılaşma ile horizonların oluşumu(Pedogenesis) olarak iki ana grupta incelenebilir (Şimşek, 2000).Toprak çeşitleri ve topraklar arasındaki farklılıklar söz konusu olduğunda toprakgenetiğinin genel kuramı olan “toprak oluş faktörleri” (ana materyal, topoğrafya,zaman, iklim, canlılar) akla gelirse de toprak ve çevre şartları arasındaki ilişki tekbaşına toprak oluşum mekanizmasının açıklamaya yetmez. Çünkü bir toprağın oluşuve karakteristiklerinin ortaya çıkışı profilde aktif rol oynayan fiziksel, kimyasal vebiyolojik olayların değişik çevrelerdeki farklı katkı ve etki derecelerine bağlıdır(Dinç ve ark, 1987).Alüviyaller her bölgede rastlanabilen topraklar olup diğer topraklara oranla geneldetekstür, drenaj gibi birkaç özelliği kısa aralıklarla ve sık değişmektedir. Bu nedenlebunların bir tek tipik profille alüviyal olarak simgelenmesi oldukça güçtür (Young,1976; Dinç vd., 1987).

4Alüviyal topraklar akarsular tarafından depolanmış genç sedimentler üzerinde yeralan düz ve düze yakın eğimli AC horizonlu genç topraklar olup hiçbiri, vejetasyonve zaman faktörlerinin etkisi altında kalacak kadar yaşlı değildirler (Oakes, 1958).Alüviyallerde genetik toprak horizonları yer almakta ve bu toprakların profillerindegörülen farklı tekstür ve renkteki katmanların varlığı ise genellikle jeolojik işlemlerinürünü olarak bulunmaktadır (Soil Survey Staff, 1999).Alüviyal ana maddeler, genellikle çok geniş alanlardan erozyonla koparılıp getirilensedimentler olduklarından kimyasal ve mineralojik bileşimleri çok farklı, tanebüyüklüğü ve dizilimi bulunduğu fizyoğrafik üniteye göre değişen pekişmemişmateryallerdir (Özbek vd., 1981).Aluviyal toprakların karakteristikleri nehir taşkın düzlüklerinde ve delta ağızlarındaalüviyal materyalin değişkenliği nedeniyle büyük farklılıklar göstermektedir.Dünyada birçok nehir tarafından depolanan alüviyal depozitler üzerinde farklıtopraklar gelişmiştir (Fitzpatric, 1978).Alüviyal anamateryaller üzerinde gelişen topraklar tüm yeryüzünde çok az bir alan(590 milyon hektar) kaplamakla birlikte insanların gereksinimlerinin yaklaşık üçtebirini sağlamaktadır (Kellog ve Orvedal, 1969; Dinç vd., 1987). Türkiye de tarımaelverişli ülke topraklarının % 16,4’ünü alüviyaller (4,1 milyon hektar) oluştururlar(Canpolat, 1981).Türkiye de deltalar ve çeşitli büyüklükteki akarsu vadilerinde yer alan alüviyaltopraklar, yüksek arazilerin zonal topraklarına göre daha elverişlidir. Alüviyaltoprakların bu denli üretken olmaları tarımsal üretime elverişli, fiziksel, kimyasal vemineralojik karakteristiklerinden ileri gelmektedir. Bir başka ifadeyle genellikle düzve düze yakın topografyalarda yer alan alüviyal topraklar bitkilere yeteri kadar kökderinliği sağladıkları gibi kolay ayrışabilen birçok besin elementi minerallerini deortamda bulundururlar (Özbek vd., 1981).

5Yeni toprak taksonomisine göre alüviyal topraklar; pek az profil gelişimi gösteren veochric epipedon dışında tanımlama horizonları henüz oluşmamış genç topraklarşeklinde tanımlanmakta ve entisol ordosunun fluvent alt ordosu içindesınıflandırılmaktadır (Soil Survey Staff, 2003).Alüviyal toprakların bazıları uzun süreli su etkisiyle şekillenirler. Morfolojikkarakterlerini taban suyu etkisinde kazanan bu topraklar hidromorfik alüviyaltopraklar olarak tanımlanırlar. Hidromorfik alüviyal topraklar, oluşumlarını su etkisialtında sürdüren intrazonal topraklardır. Topografyaları düz veya çukur olduğundantaban suyu yüksektir. Taban suyu seviyesinin düştüğü durumlarda bile alt katlarısürekli olarak yaştır. Taban suyu seviyesindeki yükselip alçalmalar, su seviyesininüstünde kalan katlarda, ardışık yükseltgenme ve indirgenme olaylarına yol açar.Dolayısıyla bu katlarda mavimsi gri renkli indirgenme ve kırmızımsı renkliyükseltgenme (oksitlenme, pas) lekeleri oluşur. Taban suyu düzeyinin altındakikatlar tümüyle gleyleşmiş olup, içlerinde bitki köklerinin çürümesinden oluşan siyahlekeler görülür. Derinlikleri fazla ise de gleyleşmiş katlar bitki kök bölgesinisınırlandırmaktadır. Bu topraklarda doğal bitki örtüsü çayır ve mera otları ile saz,kamış veya suyu seven diğer bazı bitkilerden oluşmaktadır (Dorronsoro vd., 2004).Toprağa eklenen organik madde, sıcak ve kurak yaz aylarına rağmen ıslaklıknedeniyle yavaş yavaş ayrışır. Bu yüzden etrafındaki diğer mineral topraklardan dahafazla organik madde içermektedir. Ayrışma düzeyine bağlı olarak organik maddekapsamları aşağı katmanlara doğru azalmaktadır. Bitki artıklarının ayrışıp, mineralmaddeyle karışmasıyla koyu renkli yüzey horizonu oluşur. Yüzey altı katmanındagleyleşme olaylarının etkili olduğu B horizonu oluşur. Taban suyunun her zamanbulunduğu alt katmanlar ise C horizonu olarak adlandırılmaktadır (Gürbüz vd.,2003).Alüvial toprakların bir diğer şekli de Alüvial fanlardır ve Bajadalar diye deisimlendirilebilmektedirler. Bajadalar sediment yüklü (çamur akıntıları) aralıklıakıntılar sayesinde oluşan çok derin topraklardır. Alüvial fanın yatay yönde karışıpharmanlanmasıyla oluşurlar. Bir dağ sırasının başından daha sık olarak iç havzalaradoğru olmak üzere taşkın ovasına kadar uzanırlar. Bajadalar yamaçtan uzaklaştıkça

6artan bir şekilde ince tekstüre sahip olurlar. Bir Bajadanın üst sınırı genellikle birpediment eğimi ile karışmıştır (Anonim, 1997).2.2. Toprakların SınıflandırılmasıSınıflandırma sistemleri, çeşitli amaçlara hizmet için insanlar tarafından kurulmuştur.En iyi sınıflama sistemi, kurulma amacına en iyi hizmet edendir. İnsanların çokçeşitli amaçlarının bulunması, birçok sınıflandırma sistemlerinin kurulmasına nedenolmuştur. (Kellogg ve Orvedal, 1969; Dinç,1987)Sarı vd (1986) Alfisol ve Inceptisol ordolarına ait profillerde, karstik topraklarınoluşu, önemli fiziksel, kimyasal ve mineralojik özellikleri ve sınıflandırması üzerineyapılan çalışmada, 2 profilde başat olarak kaolinit kil mineralini sırasıyla smektit,illit ve vermikulit kil mineralleri izlediğini diğer profilde ise başat kil mineralininsmektit olduğunu bulmuşlardır.Sahu vd (1986), Orissa’daki (Hindistan) bazı Entisol’lerin mineralojisini vegenesisini araştırmışlardır. Marandi Havzasındaki dağ arazileri ve düz ovalardakonumlanmış iki alüviyal toprağın morfolojik fiziko-kimyasal ve mineralojikaraştırmaların sonuçları tartışılmıştır. Düz ova toprağının mineralojik bileşimindefeldispat, epidot ve smektit baskın olduğu belirtilmiştir. Düz ova toprakları TypicUstifluvent olarak nitelendirilmiş, Typic Ustorhent olarak nitelendirilen, dağ arazisitoprağının smektit, mika, illit ve kaolinitce zengin olduğu bildirilmiştir.Şenol ve Dinç (1986), Akdeniz Bölgesi’nde Topraksu tarafından tanımlanan ve 1938eski Amerikan sınıflama sistemine göre sınıflandırılan, Antalya, Doğu Akdeniz,Seyhan ve Ceyhan havzası topraklarını inceleyerek her birini toprak taksonomisi veFAO/UNESCO dünya toprak haritası lejantına göre yeniden sınıflandırmışlardır.Büyük toprak gruplarını temsilen profillerin toprak taksonomisine göre sınıflamasısonucu bu topraklar, Alfisol, Aridisol, Entisol, Histosol, Inceptisol, Mollisol veVertisol ordolarında toplanmış ve 19 büyük grup, 43 alt grup ayırdedilmiştir.FAO/UNESCO sınıflandırma sistemine göre ise 13 sınıf saptanmıştır.

7Özus vd. (1991), Silifke ovası topraklarının oluşu, önemli özellikleri vesınıflandırılması üzerine yaptıkları çalışmada, Göksu nehrinin depozitleri yanısırayan alüviyaller üzerinde oluşmuş 6 farklı fizyografik ünite üzerinde 8 ayrı toprakserisi saptamışlardır. Bu seriler, genellikle çok kireçli (% 40-50) olup siltli, kil-tınlıtekstüre sahiptir. Saptanan toprak serilerini Toprak taksonomisine göre Xerofluvent,Halaquept, Fluvaquent, Xerochrept ve FAO-UNESCO’ya göre de Calcaric Fluvisol,Gleyic Solonchak, Chromic Cambisol olarak sınıflandırılmışlardır.2.3. Alanda Yapılmış Önceki ÇalışmalarDomunt ve Kerey (1975) tarafından Eğirdir gölü güneyinde Beydağları ile AnamosGeyik Dağı arasında kalan alanda, stratigrafik ve tektonik özellikler açısındanbirbirleriyle farklılık gösteren üç farklı birlik belirlenmiştir. Bunlardan Karacahisarbirliği içinde iki değişik Paleozoyik temel ayırtlanma, güneybatıdaki Kambriyen-Orta Kambriyen yaşlı birimlerin epimetomorfik şistlerden oluştuğu ifade edilmiştir.Kambriyen yaşlı Sarıçiçek şistleri ile kuzeydoğudaki muhtemel Devoniyen-Karbonifer yaşlı Bozburun şistlerinin önemli temel birimleri olduğu ve bu iki temelbirimle Triyas’ın tektonik bir hatla ayrıldığını belirten araştırmacılar ikincil birlikofiyolit birliğinin çeşitli yaşta kireçtaşı blokları ve radyolarit içeren, serpatinleşmişperidodit ve ultrabazik kayaçlardan oluştuğu belirlenmiştir. Üçüncül birlik olan Jura-Erken Kretase yaşlı Dulup birliğinin ofiyolitli birlik üzerine tektonik olarak oturduğuve başlıca dolomit ve kireçtaşı ile temsil edildiği öne sürülmektedir. Neojen yaşlıtortulların otokton ve allokton birlikler üzerine uyumsuz olarak geldikleri ifadeedilmektedir.Karaman (1989), Gönen-Atabey arasındaki bölgenin jeolojisini açıklamayaçalışmıştır. Yörede yer alan kayaçlar otokton ve allokton olarak iki büyük grubaayırmış ve kaya birimleri arasındaki stratigrafik ve tektonik ilişkileri aydınlatmayaçalışmıştır.Aşık (1992) tarafından Gümüşgün-Gönen-Atabey arasındaki bölgenin jeolojisini,stratigrafisini, tektoniğini ve ekonomik durumunu saptamak için bir çalışma

8yapılmıştır. Araştırma bölgesinde yer alan kaya birimleri allokton ve otoktonkonumlu olarak başlıca iki gruba ayrılmıştır. Araştırma bölgesinde yüzeylenme verenkayaçlar tortul, ultramorfik ve volkanik kayaçlar olmak üzere başlıca üç grubaayrılırlar. Bunlardan tortullara ait en yaşlı formasyonu Akdağ kireçtaşlarıoluşturmaktadır. Diğerlerini de konglomeralar ve flişler meydana getirmektedir.Akdağ kireçtaşları Jura-Alt Kretase konglomeralar Eosen ve flişler ise Oligosenyaşlıdır.Görmüş vd. (2003) tarafından eski göl çökelleri Senirce ve Bozanönü garı çevresindeüç ayrı yerden ölçülmüş ve özellikleri incelenmiştir. Senirce köyü içerisindeyüzeylenen ve SEN1 olarak isimlendirilen kesitte, eski göl çökelleri koyu sarı-grirenkli çakıllardan oluşur. % 99’ unu kireçtaşı kökenli çakıllar oluşturur. Çok azmiktarda da ofiyolit tanelerine rastlanmıştır. Bozanönü garı civarındaki ilk kesitteSEN2 olarak adlandırılmıştır ve bu eski göl çökelleri, sarımtırak ve gri renkli çakıllıve volkanoklastik düzeylerden oluşur. Bozanönü garı civarında ve SEN2 kesitine aitçökellerin alt seviyeleri ya da yanal geçişleri olan kumlu çakıllar, kumlar ve çakıllarsarımtırak ve kahverengi olarak gözlenir bu kesit de SEN3 olarak adlandırılmıştır.SEN1 ölçülü kesitte eski göl sedimanlarının toplam kalınlığı yaklaşık 10 metre,SEN2 kesitinde 20 metre, SEN3 ölçülü kesitinde 8 metre olarak ölçülmüştür. Eskigöl sedimanlarının ova çökelleri altında 50 metre ve daha fazla kalınlığa ulaştığıgörülmektedir. Ayrıca birimin 930 m kotuna ulaşan mostraları eski gölün etkialanlarının yorumlanmasında önemli bir veri olarak değerlendirilmiştirTarım toprakları çoğunlukla düz taban araziler üzerinde yer alırlar. Türkiye’nintoplam arazi varlığının % 36,1’ini oluşturan 27.699.003 ha.’lık bölümü işlenmekteolup bu arazilerin %65,6’sını oluşturan 18 181 164 ha’lık bölümü düz veya düzeyakın araziler üzerinde yer almaktadır. Bunun yanında bu arazilerin önemli kısmı databan pozisyonlarda yer almaktadır (Anonim, 1987).Başayiğit vd. (2002) tarafından yapılan Atabey ovası topraklarının etüdünde toplamtarım alanlarının %64’ü düz-düze yakın eğimde olduğu belirlenmiş ve bu tür

9topraklarda, yoğun tarımda sıklıkla karşılaşılan drenaj, tuzluluk-alkalilik ve besinelementi elverişliliği ile ilgili problemler oldukça yaygın olduğu görülmüştür.Akgül vd. (2002) tarafından Atabey ovasında yapılan çalışmada, araştırma alanında 7farklı fizyografik ünite üzerinde 20 farklı seri tanımlamışlardır. Saptanan toprakserilerinden Toprak taksonomisine göre Pembeli, Kırlar, Onaç ve Akçay serileriEntisol ordosu; Yakabağları, Bayat, Yeşilova, Büyükgökçeli, Çayakıntısı, Kuleönü,İslamköy, Yenibağlar, Pazararkası, Kuştepe, Kırbağları ve Hıdırlık serileri İnceptisolordosu; Serenli ve Orkav serileri Mollisol ordosu; Karaağaçlar ve Dikilitaş serileriise Vertisol ordosuda sınıflandırılmıştır. Serilerin FAO/UNESCO sistemine göresınıflandırılmasında ise; Serenli, Orkav, Pembeli, Kırlar, Onaç ve Akçay serileriFluvisol grubu; Yakabağları, Kırbağları, Hıdırlık, İslamköy ve Pazararkası serileriCalcisol grubu; Bayat, Kuştepesi, Yeşilova, Büyükgökçeli, Çayakıntısı, Kuleönü veYenibağlar serileri Cambisol grubu; Karaağaçlar ve Dikiltaş serileri ise Vertisolgrubu içerisinde sınıflandırılmıştır.Sarı vd. (1993) tarafından batı Akdeniz bölgesinde yapılan toprak etüt ve haritalamaçalışmasında, araştırma alanında kireçtaşı, bitki dokulu traverten ve masiftravertenler üzerinde gelişmiş toprakları Toprak Taksonomisi'ne göre Alfisol,Inceptisol ve Entisol ordolarında sınıflamışlardır.

103. MATERYAL VE METOT3.1. Materyal3.1.1. Coğrafi KonumÇalışma alanı, Batı Akdeniz Bölgesinde yer alan Isparta ili sınırları içerisindebulunmaktadır. Alan il merkezinin 15 km kuzeyindeki Atabey-Kumacık ovasının %0-1 eğimli taban arazilerini kapsamaktadır. Çalışma alanının sınırı 930–920 marasında değişmekte olup, 36283500–36294200 Doğu – 4193000–4199000 Kuzey( UTM, 36. zonunda ) koordinatları arasında yer almaktadır. Şekil 1’de çalışmaalanının konumu verilmiştir.Şekil 1: Çalışma Alanının Coğrafi Konumu3.1.2. İklimBölgede Akdeniz ikliminin yayla tipi hakimdir. Atabey-Kumacık ovasının iklimigenel iklim kriterleri olarak Isparta iliyle aynı olmakla beraber hava sıcaklığının birmiktar fazla olduğu gözlenmektedir (Akgül ve ark., 2002). Isparta ilinde 62 yıllık

11ortalama meterolojik verilere göre yağış ortalaması 597,2 mm olup, yıl içerisinde94,3 mm ile en fazla yağış Aralık ayında, 10,4 mm ile en az yağış Ağustos ayındadüşmektedir (Çizelge 1).Yıllık ortalama sıcaklık 12 o C, yıllık ortalama oransal nem % 61 olarakgerçekleşmektedir. % 45 ile en düşük oransal nem Temmuz ayında ve % 76 ile enyüksek oransal nem Aralık ayında gerçekleşmektedir. 50 cm toprak derinliğindekiyıllık ortalama sıcaklık 14,5 o C dir (Çizelge 1). Bölgedeki sıcaklık rejimi Mesic,toprak nem rejimi Xeric dir (Şekil 2).Çizelge 1. Isparta iline ait uzun yılların ortalama iklim verileri.Aylar Sıcaklık( o C)Yağış(mm)50 cm ToprakSıcaklığı ( o C)Buharlaşma(mm)OransalNem (%)Ocak 1,7 84,8 4,8 - 75Şubat 2,7 75,5 4,8 - 72Mart 5,7 60,6 6,8 63,2 66Nisan 10,6 68,4 11,1 104,3 61Mayıs 15,4 55,5 16,0 155,4 58Haziran 16,9 35,4 21,0 186,6 52Temmuz 23,1 11,9 24,9 233,4 45Ağustos 22,8 10,4 25,7 214,4 45Eylül 18,4 17,2 22,8 153,8 51Ekim 12,9 38,7 17,5 94,3 62Kasım 7,7 45,4 11,8 28,2 70Aralık 3,6 94,3 7,1 - 76Toplam veOrtalama12,0 597,2 14,5 1233,6 61,0Şekil 2. Atabey ovası iklim diyagramı (Akgül vd.,2002).

123.1.3. Jeolojik YapıIsparta ovası yer yer 300 m den fazla kalınlığa sahip alüvyonlarla örtülüdür.Alüvyonlara malzeme sağlayan birimler, ovayı sınırlayan kireçtaşları, ofiyolitlikarmaşık, denizel kırıntılı birimler ile Gölcük volkanizmasıdır. Özellikle tüf, tüfit,pomza gibi hafif gereçlerden yapılı volkanik kökenli malzemeler de, gerekmerceklenme ve gerekse ara tabakalanma şeklinde alüvyonlar içerisinde yer alırlar.Çalışma alanının bitişiğinde Senirce formasyonu yer alır. Senirce formasyonubiriminin yaşı Orta Maestrihtiyen olarak belirlenmiştir (Karaman vd., 1988).Şekil 3. Çalışma Alanının Jeolojik Haritası (Anonim, 1997)

133.1.4. Bitki ÖrtüsüÇalışma alanında bitki yetişmesine elverişli olan yerlerde doğal bitki örtüsü olarakalüviyal topraklara adapte olmuş yem bitkilerinden yem kanyaşı (Phalarisarundinacea), domuz ayrığı (Dactylıs glomerata, Dactylıs hıspaica), stipa, çayır kelpkuyruğu (Pheleum pratense), otlak ayrığı (Agropyrum crıstatum), kır ayrığı(Agrapyrum desertorum), yüksek otlak ayrığı (Agrapyrum elengatum) bulunmaktadır(Akgül vd., 2002).Kültür bitkisi olarak buğday, arpa, mısır, nohut, fasulye, ayçiçeği, yağ gülü, elma,kiraz, üzüm, ceviz, domates, patates, soğan, marul yoğun olarak yetiştirilmektedir.Tarım alanlarının büyük bölümünde sulama imkanı bulunduğundan ikliminkısıtlayıcı etkisi azaltılarak ürün çeşitliliğinin arttırılması sağlanmıştır (Akgül vd.,2002).3.1.5. FizyoğrafyaKumacık ovasının kuzeyi ve batısı yüksek dağlarla çevrili bir çanakgörünümündedir. Doğusunda Atabey ovası bulunmaktadır. Güneyde BozanönüViranlar mevkiinden Isparta ya açılır. Bozanönü, Senirce ve Bayat mevkilerindengelen yüzey suları Senirce mevkiinin batısına doğru ilerleyerek derinleresüzülmektedir. Yüzey sularının ovanın en çukur kesimi olan İntepe’nin güneyinde enson deşarj olduğu bilinmektedir (Irlayıcı, 1998).

14Şekil 4. Çalışma Alanının Topoğrafyası.3.2 MetotBu araştırma arazi, laboratuvar ve büro çalışmalarından oluşan farklı aşamalardanoluşmuştur. Çalışmanın aşamalarını gösterir akış şeması Şekil 5’de verilmiştir.- İş Planının Yapılması, Ön Bilgilerin Toplanması- Altlık kartografik materyalin hazırlanması.- Çalışma alanında profillerin açılması.- Örneklerin alınması ve analize hazırlanması.-Laboratuar analizlerinin yapılması.-Laboratuar analiz sonuçları ile arazi ölçüm ve gözlemlerindenelde edilen sonuçların değerlendirilip yorumlanması- Son kez araziye çıkılıp sonuçlarla ilişki kurulması ve tezhazırlanması.Şekil 5. Çalışma akış diyagramı.

15Büro çalışmaları Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Toprak Bölümündeve laboratuvar çalışmaları da bölüm laboratuvarında yürütülmüştür. Sınıflandırmaçalışmalarında Soil Taxonomy (Soil Survey Staff 1999) esas alınmıştır.Üç farklı aşamada yürütülen büro çalışmalarının ilk aşamasında çalışma planıhazırlanmış, çalışma öncesi gerekli bilgi ve kartografik materyaller toplanmıştır.1:25000 ölçekli Isparta M 25-a1, M 25-a2, M 25-a3 ve M 25-a4 pafta nolutopografik haritalar üzerinde coğrafik düzeltmeler yapılmıştır. Haritalar mozaikdüzeninde birleştirilip çalışma alanına uygun şekilde kesilmiş ve ARC GIS 9.1programı ile line formatında sayısallaştırılmıştır. Landsat 7 ETM+ uydu görüntüsüHistogram Equlization metoduyla ERDAS 9.0 programıyla zenginleştirilmiştir. Uydugörüntüsü 15 Kasım 2002 tarihli olup pathrow numarası 178–34 dür. Uyduverilerinin gözle yorumuyla farklı yansıma gösteren alanlar ayırt edilmiş ve birerprofil yeri belirlenmiştir.Çalışma alanı topraklarında yapılan büro ve ön arazi çalışmaları sonucunda 6 farklıtoprak bireyi tanımlanmış ve arazide tanımlanan toprakları temsil edecek profilçukurları açılmış, morfolojik tanımlamaları yapılmış, profillerden bozulmuş vebozulmamış toprak örnekleri alınmıştır (Şekil 6). Bu çalışma alanında toprakörneklerinin laboratuarda gerekli fiziksel ve kimyasal analizleri yapılmıştır.Toprakların morfolojik özellikleri’nin incelenmesinde, rengin belirlenmesindeMunsell renk ıskalası, profildeki kalsiyum karbonat kontrolüde %10’luk HClkullanılmıştır (Soil Survey Division Staff, 1993).

16Şekil 6. Landsat 7 ETM+ 6,4,1 Bant kombinasyonlu ve açılan profil yerlerini gösteriruydu görüntüsü.Toprakların fiziksel ve kimyasal özelliklerinin saptanması ve arazide bulunanözelliklerin doğrulanması amacıyla alınan toprak örneklerinde, tekstür Bouyoucoshidrometre metodu, tane yoğunluğu Piknometre metodu, kütle yoğunluğu silindirmetodu, tarla kapasitesi ve solma noktası basınçlı levha cihazları, yarayışlı nemkapasitesi ise hesaplama ile belirlenmiş, ayrıca toprak reaksiyonu (pH) 1:1 liktoprak-su karışımında ve saturasyon ekstraktında pH metre ile potansiyometrikolarak ölçülmüş, elektriksel iletkenlik (ECx10 6 ) iletkenlik köprüsü aleti iletopraktaki serbest kireç kalsimetre ile, organik madde miktarı modifiye edilmişWalkley-Black metoduyla, KDK Na-asetat ekstraksiyon metodu, değişebilirkatyonlar amonyum asetat metodu ile belirlenmiş olup değişebilir Ca ++ + Mg ++ ,KDK’ dan değişebilir Na + + K + ‘un çıkarılması yoluyla bulunmuştur (Sağlam, 1978),elverişli fosfor Olsen metodu, serbest demir oksit Na sitrat-bikarbonat metoduylabelirlenmiştir (Anonim, 2004).

174. ARAŞTIRMA BULGULARI4.1 Profil Tanımlamaları ve Analiz SonuçlarıÇalışma alanında gözlemlenebilen ve uydu görüntülerinden elde edilen yorumharitası dikkate alınarak 6 adet profil açılmıştır. Profillerin morfolojik özellikleri ileönemli fiziksel, kimyasal analiz sonuçları sıra ile verilmiştir.1 Nolu ProfilÇalışma alanında en düşük kot da bulunan bu profil uzun süre su etkisinde kalarakşekillenmiştir. Yüzeyden itibaren gleyleşmiş durumdadır. 1 Nolu Profil topraklarındapH 7,7 – 7,9 arasında olup organik madde içeriği yüzeyden itibaren azalmakta %1,25 -0,34 arasında değişmektedir. Serbest Fe 2 O 3 değerleri % 0,141 – 0,194 arasındadeğişmektedir. Kireç içeriği ise % 25 -42 arasında değişmektedir.Profil No : 1Yeri : Senirce kasabasının Güney DoğusuKoordinat : 36284455 E - 4196130 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : KireçliArazi kullanımı : Hububat - NadasBitki örtüsü : Buğday anızıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 25 cm’den sonra ıslakTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik (cm) TanımAp 0-20 Yaş iken grimsi kahverengi (2,5 N 5/2), kuru ikengri (2,5 N 6/0); killi tın; orta, orta granüler; kuruiken sert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan,plastik; kireçli; kesin düz sınır.

18Cg1 22-53 Yaş iken açık kahverengimsi gri (2,5 N 6/2), kuruiken açık gri (2,5 N 7/0); killi tın; masif; kuru ikenhafif sert, nemli iken dağılgan, yaş iken yapışkan,plastik; kireçli; dalgalı belirgin sınır.Cg2 53-85 Yaş iken grimsi kahverengi (2,5 N 5/2), kuru ikenaçık gri (2,5 N 7/0); kil; masif; kuru iken hafif sert,nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik değil;kireçli; düzensiz geçişli sınır.Cg3 85-114 Yaş iken grimsi kahverengi (2,5 N 5/2), kuru ikenaçık gri (2,5 N 7/0); kil; masif; kuru iken sert, nemliiken çok gevşek, yaş iken yapışkan, plastik; kireçli;dalgalı belirgin sınır.Cg4 114+ Yaş iken grimsi kahverengi (2,5 N 5/2), kuru ikenaçık gri (2,5 N 7/0); siltli kil; masif; kuru iken hafifsert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik;çok kireçli.Şekil 7. 1 Nolu Profilin Fotoğrafı.

19Çizelge 2. 1 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)Kuru Renk(Munsel)Islak Renk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)TarlaKap(%)SolmaNok.(%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt%KumTekstürSınıfıAp 0-20 2,5 N 6/0 2,5 N 5/2 1,43Cg1 22-53 2,5 N 7/0 2,5 N 6/2 1,44Cg2 53-85 2,5 N 7/0 2,5 N 5/2 1,40Cg3 85-114 2,5 N 8/0 2,5 N 7/2 1,35Cg4 114+ 2,5 N 8/0 2,5 N 7/2 1,362,78 26,68 17,77 8,91 30,30 48,40 21,30 CL2,71 26,65 18,66 7,99 34,56 36,67 28,77 CL2,71 27,72 19,52 8,19 40,82 35,77 23,42 C2,58 26,01 18,00 8,01 43,23 35,33 21,45 C2,79 26,98 19,50 7,48 44,57 41,66 13,77 SiCÇizelge 3. 1 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)Ap 0-20Cg1 22-53Cg2 53-85Cg3 85-114Cg4 114+Değişebilir KatyonlarCaCO (cmol.kg -1 3 OM P pH EC×10 6)SerbestKDK(%) (%) (ppm) (1:1) (µS/cm) (cmol.kg -1 Fe)2 O 3(%)Ca+Mg K + Na +25,5 1,25 16,1 7,74 337 26,20 25,61 0,27 0,19 0,16025,7 0,73 0,3 7,80 357 27,61 27,02 0,20 0,26 0,19426,6 0,60 0,8 7,90 378 33,50 32,94 0,18 0,29 0,18242,1 0,54 0,6 7,80 603 25,90 25,26 0,13 0,43 0,14140,6 0,34 1,0 7,98 314 27,20 26,49 0,11 0,59 0,157

202 Nolu ProfilÇalışma alanın ortasında bulunan bu profil de uzun süre su etkisinde kalarakşekillenmiştir. Yüzeyden itibaren gleyleşme söz konusudur. 2 Nolu Profiltopraklarında serbest Fe 2 O 3 değerleri % 0,168 – 0,356 arasında değişmektedir. Kireçiçeriği ise % 3,7 – 18,8 arasında değişmekte olup 114 cm derinliğe kadar artışgöstermektedir. 125 cm’nin altında pumice e rastlanmıştır.Profil No : 2Yeri : Bozanönü kasabasının Kuzey-DoğusuKoordinat : 36287522 E - 4195781 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : KireçliArazi kullanımı : Doğal örtüBitki örtüsü : Karışık çayır otlarıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 30 cm’den sonra nemliTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik (cm) TanımAp 0-30 Yaş iken grimsi kahverengi (2,5 Y 5/2), kuru ikengrimsi açık gri (2,5 Y 7/0); siltli killi tın; orta, orta yarıköşeli blok; kuru iken yumuşak, nemli iken gevşek, yaşiken yapışkan, plastik; kireçli; dalgalı belirgin sınır.C1 30-75 Yaş iken açık kahverengimsi gri (2,5 Y 6/2), kuru ikengrimsi beyaz (2,5 Y 8/0); siltli killi tın; masif; kuru ikensert, nemli iken sıkı, yaş iken yapışkan, plastik; kireçli;düzensiz geçişli sınır.C2 75-114 Yaş iken açık zeytin kahverengisi (2,5 Y 5/4), kuru ikengrimsi beyaz (2,5 Y 8/0); killi tın; masif; kuru iken hafifsert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik değil;çok kireçli; düzensiz belirli sınır.2C3 114-125 Yaş iken açık gri (2,5 Y 7/0), kuru iken beyaz (2,5 Y8/0); tınlı kum; masif; kireçli; dalgalı belirgin sınır.2C4 125+ Masif; pumice; kireçsiz.

21Şekil 8. 2. Profilinin Fotoğrafı

22Çizelge 4. 2 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)KuruRenk(Munsel)IslakRenk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)TarlaKap.(%)SolmaNok. (%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt % Kum TekstürSınıfıAp 0-30 2,5 Y 7/0 2,5 Y 5/2 1,29C1 30-75 2,5 Y 8/0 2,5 Y 6/2 1,25C2 75-114 2,5 Y 8/0 2,5 Y 5/4 1,182C3 114-125 2,5 Y 8/0 2,5 Y 7/0 1,172C4 125+ 2,5 Y 8/6 2,5 Y 6/6 X2,54 16,21 10,45 5,76 25,28 22,42 52,30 SCL2,64 20,38 14,42 5,96 26,31 24,67 49,02 SCL2,57 21,61 14,12 7,49 27,49 26,67 45,84 CL2,48 8,52 6,19 2,33 5,66 18,19 76,16 LSX X X X X X X gSÇizelge 5. 2 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonApC1C22C32C4Derinlik(cm)CaCO 3(%)OM(%)P(ppm)pH(1:1)EC×10 6(µS/cm)KDK(cmol.kg -1 )(%)Değişebilir Katyonlar(cmol.kg -1 )Ca+Mg K + Na + Fe 2 O 3Serbest0-30 7,02 1,31 28,03 7,65 412 22,20 21,76 0,30 0,12 0,19030-75 12,56 1,18 5,90 7,74 308 26,00 25,28 0,28 0,35 0,20475-114 18,83 1,12 2,75 7,87 386 17,11 16,23 0,25 0,53 0,168114-125 3,69 0,80 0,15 8,00 205 16,00 15,09 0,14 0,65 0,356125+ X X X X X X X X X X

233 Nolu ProfilBu Profil topraklarında pH 7,5 – 7,7 arasında olup organik madde içeriği yüzeydenitibaren azalmakta % 1,8 -0,09 arasında değişmektedir. Kireç içeriği ise % 6 -32arasında değişmekte olup profilde aşağıya doğru düzenli bir azalma söz konusudur.Profil No : 3Yeri : Kumacık çiftliğinin Güney-BatısıKoordinat : 36288140 E - 4198916 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : KireçliArazi kullanımı : Hububat – NadasBitki örtüsü : Buğday anızıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 25 cm’den sonra nemliTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik (cm) TanımAp 0-24 Yaş iken kahverengi (10 YR 4/3), kuru iken solgunkahverengi (10 YR 6/3); tın; zayıf, küçük granüler;kuru iken yumuşak, nemli iken sıkı, yaş iken çokyapışkan, plastik; kireçli; dalgalı belirgin sınır.C1 24-48 Yaş iken sarımsı kahverengi (10 YR 5/4), kuruiken çok solgun kahverengi (10 YR 7/4); siltli killitın; masif; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaşiken çok yapışkan, plastik; kireçli; dalgalı belirginsınır.C2 48-72 Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 4/4),kuru iken sarımsı kahverengi (10 YR 5/4); killi tın;masif; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaş ikenyapışkan, plastik; kireçli; geçişli belirgin sınır.C3 72-107 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 4/3); killi tın; masif; kuru ikensert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik;çok kireçli; dalgalı belirgin sınır.

24C4 107+ Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 4/3); tın; masif; kuru iken hafifsert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik;çok kireçli.Şekil 9. 3 Nolu Profilin Fotoğrafı

25Çizelge 6. 3 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)KuruRenk(Munsel)IslakRenk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)TarlaKap. (%)SolmaNok. (%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt % KumTekstürSınıfıAp 0-24 10 YR 6/3 10 YR 4/3 1,45C1 24-48 10 YR 7/4 10 YR 5/4 1,43C2 48-72 10 YR 5/4 10 YR 4/4 1,42C3 72-107 10 YR 4/3 10 YR 3/3 1,41C4 107+ 10 YR 4/3 10 YR 3/3 1,452,42 20,61 12,71 7,90 26,40 43,31 30,29 L2,49 24,23 16,12 8,11 36,22 46,63 17,15 SiCL2,48 25,58 17,56 8,01 29,60 47,65 22,75 CL2,41 22,13 15,31 6,82 28,00 33,43 38,57 CL2,49 20,48 17,24 3,24 16,21 37,41 46,37 LÇizelge 7. 3 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonApC1C2C3C4Derinlik(cm)CaCO3(%)OM(%)P(ppm)pH(1:1)EC×10 6(µS/cm)KDK(cmol.kg -1 )(%)Değişebilir Katyonlar(cmol.kg -1 )Ca+Mg K + Na + Fe 2 O 3Serbest0-24 32,50 1,83 13,67 7,73 346 22,50 21,89 0,22 0,28 0,74424-48 30,73 0,67 13,33 7,66 339 27,00 26,42 0,12 0,35 0,76248-72 26,59 0,60 10,91 7,72 315 24,35 23,76 0,17 0,28 0,75072-107 6,65 0,47 6,68 7,55 261 24,60 24,12 0,21 0,19 0,610107+ 5,91 0,09 4,60 7,62 261 18,90 28,37 0,25 0,14 0,594

264 Nolu ProfilBu Profil topraklarında organik madde içeriği yüzeyden itibaren azalmakta % 1,25 -0,09 arasında değişmektedir. İyi strüktür oluşumu ve renk gelişimi söz konusudur.Kireç içeriği ise % 12 -14 arasında değişmektedir. Serbest Fe 2 O 3 içerikleri % 0,698 -0,911 arasında yüksek değerler göstermektedir.Profil No : 4Yeri : Bayat kasabasının Güney-DoğusuKoordinat : 391089 E - 4196185 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : Kireçli AlüviyalArazi kullanımı : Doğal örtüBitki örtüsü : Karışık çayır otlarıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 20 cm’den sonra nemliTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik (cm) TanımAp 0-20 Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 3/4),kuru iken kahverengimsi sarı (10 YR 6/6); killitın; orta orta yarı köşeli blok; kuru ikenyumuşak, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan,plastik; kireçli; belirgin düz sınır.Bw1 20-50 Yaş iken sarımsı kahverengi (10 YR 5/6), kuruiken sarı (10 YR 7/6); killi tın; orta kuvvetli yarıköşeli blok; kuru iken hafif sert, nemli iken çokgevşek, yaş iken çok yapışkan, çok plastik;kireçli; belirgin dalgalı sınır.Bw2 50-110 Yaş iken sarımsı kahverengi (10 YR 5/6), kuruiken çok solgun kahverengi (10 YR 7/4); killitın; orta orta yarı köşeli blok; kuru iken sert,nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik;kireçli; belirgin geçişli sınır.

27C 110+ Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 4/4),kuru iken çok solgun kahverengi (10 YR 8/4);kumlu killi tın; masif; kuru iken sert, nemli ikengevşek, yaş iken az yapışkan, plastik; kireçli.Şekil 10. 4 Nolu Profilinin Fotoğrafı

28Çizelge 8. 4 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)Kuru Renk(Munsel)Islak Renk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)TarlaKap. (%)SolmaNok. (%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt%KumTekstürSınıfıAp 0-20 10 YR 6/6 10 YR 3/4 1,31Bw1 20-50 10 YR 7/6 10 YR 5/6 1,30Bw2 50-110 10 YR 7/4 10 YR 5/6 1,29C 110+ 7,5 YR 8/4 7,5 YR 4/4 1,222,74 22,74 14,79 7,94 33,88 36,56 29,56 CL2,61 24,37 16,57 7,80 34,83 35,24 29,93 CL2,67 23,97 15,71 8,26 31,65 30,21 38,14 CL2,44 22,80 13,81 8,99 26,81 21,90 51,29 SCLÇizelge 9. 4 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonApBw1Bw2CDerinlik(cm)CaCO3(%)OM(%)P(ppm)pH(1:1)EC×10 6(µS/cm)KDK(cmol.kg -1 )(%)Değişebilir Katyonlar(cmol.kg -1 )Ca+Mg K + Na + Fe 2 O 3Serbest0-20 12,03 1,25 17,21 7,70 598 26,60 25,38 0,84 0,23 0,91120-50 11,81 0,80 6,85 7,63 448 27,80 26,75 0,64 0,29 0,96650-110 12,40 0,73 4,62 7,82 356 25,60 23,79 1,10 0,63 0,798110+ 14,03 0,09 1,73 7,83 327 18,90 17,81 0,45 0,52 0,698

295 Nolu ProfilProfilin en tipik özelliği rengin 10 YR den tanımlanması ve tüm profillerin açıkrenkte olmasıdır. Organik madde içeriği yüzeyden itibaren azalmakta % 1,83 -0,4arasında değişmektedir. Kireç içeriği ise % 7 -0,9 arasında değişmektedir.Profil No : 5Yeri : Kuleönü kasabasının GüneyiKoordinat : 290567 E - 4193426 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : AlüviyalArazi kullanımı : Doğal örtüBitki örtüsü : Karışık çayır otlarıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 25 cm’den sonra nemliTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik (cm) TanımAp 0-25 Yaş iken kahverengi (10 YR 4/3), kuru iken çoksolgun kahverengi (10 YR 7/3); tın; orta ortagranüler; kuru iken yumuşak, nemli iken gevşek,yaş iken çok yapışkan, plastik; kireçli; belirgindüz sınır.Bw1 25-58 Yaş iken kahverengi (10 YR 4/3), kuru iken çoksolgun kahverengi (10 YR 7/3); killi tın; kuvvetliorta yarı köşeli blok; kuru iken sert, nemli ikengevşek, yaş iken çok yapışkan, plastik; kireçli;belirgin düz sınır.Bw2 58-97 Yaş iken kahverengi (10 YR 4/3), kuru iken çoksolgun kahverengi (10 YR 7/3); kumlu killi tın;masif; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaş ikenaz yapışkan, plastik; kireçli; belirgin geçişli sınır.2C1 97-136 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 5/3); tınlı kum; masif; kuruiken sert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkandeğil, plastik değil; az kireçli; belirgin düz sınır.

302C2 136+ Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 4/4),kuru iken solgun kahverengi (10 YR 6/3); kumlutın; masif; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaşiken yapışkan değil, plastik değil; kireçsiz.Şekil 11. 5 Nolu Profilinin Fotoğrafı

31Çizelge 10. 5 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)Kuru Renk(Munsel)Islak Renk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)Tarla Kap.(%)SolmaNok. (%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt%KumTekstürSınıfıAp 0-25 10 YR 7/3 10 YR 4/3 1,22Bw1 25-58 10 YR 7/3 10 YR 4/3 1,34Bw2 58-97 10 YR 7/3 10 YR 4/3 1,382C1 97-136 10 YR 5/3 10 YR 3/3 1,202C2 136+ 10 YR 6/3 10 YR 4/4 1,172,70 19,82 11,50 8,31 21,98 36,63 41,39 L2,60 20,30 13,96 6,34 29,59 39,04 31,37 CL2,56 19,28 10,40 8,88 22,02 22,43 55,56 SCL2,61 10,28 5,49 4,78 11,50 2,83 85,67 LS2,78 16,70 8,88 7,82 15,05 27,86 57,09 SLÇizelge 11. 5 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonApBw1Bw22C12C2Derinlik(cm)CaCO3(%)OM(%)P(ppm)pH(1:1)EC×10 6(µS/cm)KDK(cmol.kg -1 )(%)Değişebilir Katyonlar(cmol.kg -1 )Ca+Mg K + Na + Al +++ Fe 2 O 3Serbest0-25 5,17 1,83 7,97 7,55 787 15,00 14,28 0,42 0,18 0,12 0,58725-58 6,79 1,18 8,30 7,66 451 21,14 20,32 0,36 0,34 0,12 0,63258-97 6,64 0,41 7,02 7,65 534 23,50 22,54 0,20 0,67 0,10 0,51097-136 3,40 0,41 5,35 7,71 436 13,80 13,33 0,11 0,29 0,07 0,646136+ 0,89 0,73 5,49 7,63 361 12,80 11,77 0,25 0,74 0,04 0,613

326 Nolu ProfilDerin profilli topraklar olup profilin tamamında 10 YR den tanımlanmıştır. Yüzeydeçatlaklara mevcuttur. Organik madde içeriği % 1,8 -0,8 arasında değişmekle beraber150 cm ye kadar yüksek değerler taşımaktadır. Fosfor içerikleri 14,2 – 1,33 ppmarasında değişmekte ve profil boyunca yüksek değerler göstermektedir. Kireç içeriğiise yüzeyde çok düşük olup % 0,4 - 8 arasında değişmektedir.Profil No : 6Yeri : Kuleönü tuğla fabrikasından DoğuKoordinat : 292075 E - 4194344 NTopoğrafya : DüzAna materyalin niteliği : AlüviyalArazi kullanımı : Hububat NadasBitki örtüsü : Buğday anızıRakım : 920 mEğim : % 0-1Nemlilik : 20 cm’den sonra nemliTaban suyu : RastlanılmadıHorizon Derinlik Tanım(cm)Ap 0-22 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 4/3); killi tın; kuvvetli küçükgranüler; kuru iken çok sert, nemli iken çok sıkı, yaşiken yapışkan, plastik; kireçsiz; kesin düz sınır.A2 22-48 Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 3/4), kuruiken kahverengi (10 YR 4/3); killi tın; orta orta yarıköşeli blok; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaş ikençok yapışkan, plastik; kireçsiz; belirgin düz sınır.Bw1 48-78 Yaş iken koyu sarımsı kahverengi (10 YR 3/4), kuruiken kahverengi (10 YR 4/3); killi tın; orta orta yarıköşeli blok; kuru iken hafif sert, nemli iken gevşek, yaşiken yapışkan, plastik; kireçli; belirgin dalgalı sınır.Bw2 78-92 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 4/3); killi tın; orta orta levhasal;kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan,plastik; kireçli; belirgin dalgalı sınır.

33BC 92-118 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru iken açıkkahverengi (10 YR 4/4); killi tın; orta orta yarı köşeliblok; kuru iken sert, nemli iken gevşek, yaş iken çokyapışkan, plastik; kireçli; belirgin dalgalı sınır.C1 118-150 Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru ikenkahverengi (10 YR 4/4); tın; masif; kuru iken sert,nemli iken gevşek, yaş iken az yapışkan, plastik;kireçli; belirgin dalgalı sınır.C2 150+ Yaş iken koyu kahverengi (10 YR 3/3), kuru iken çokkahverengi (10 YR 4/3); killi tın; masif; kuru iken sert,nemli iken gevşek, yaş iken yapışkan, plastik; çokkireçli.Şekil 12. 6. Profilinin Fotoğrafı

34Çizelge 12. 6 Nolu Profilin Fiziksel Analiz SonuçlarıHorizonDerinlik(cm)KuruRenk(Munsel)IslakRenk(Munsel)KütleYoğ.(g.cm - ³)TaneYoğ.(g.cm - ³)TarlaKap. (%)SolmaNok. (%)FaydalıNem (%)% Kil % Silt % KumTekstürSınıfıAp 0-22 10 YR 4/3 10 YR 3/3 1,27A2 22-48 10 YR 4/3 10 YR 3/4 1,37Bw1 48-78 10 YR 4/3 10 YR 3/4 1,39Bw2 78-92 10 YR 4/3 10 YR 3/3 1,40BC 92-118 10 YR 4/3 10 YR 4/3 1,40C1 118-150 10 YR 4/3 10 YR 3/3 1,36C2 150+ 10 YR 4/4 10 YR 4/3 1,262,81 22,80 13,99 8,80 32,86 41,60 25,54 CL2,74 24,09 16,47 7,62 37,43 40,59 21,98 CL2,72 25,28 16,43 8,85 32,33 45,56 22,11 CL2,63 24,90 16,49 8,41 32,43 39,38 28,20 CL2,70 24,48 17,29 7,19 38,80 35,85 25,35 CL2,74 24,13 16,30 7,83 21,80 40,67 37,53 L2,67 23,80 14,86 8,94 30,16 37,70 32,15 CLÇizelge 13. 6 Nolu Profilin Kimyasal Analiz SonuçlarıHorizonApA2Bw1Bw2BCC1C2Derinlik(cm)CaCO3(%)OM(%)P(ppm)pH(1:1)EC×10 6(µS/cm)KDK(cmol.kg -1 )(%)Değişebilir Katyonlar(cmol.kg -1 )Ca+Mg K + Na + Fe 2 O 3Serbest0-22 0,44 1,83 14,20 7,12 328 16,70 16,14 0,35 0,14 0,91822-48 0,96 1,44 7,67 7,10 240 22,50 21,89 0,30 0,20 0,81348-78 1,26 1,31 5,29 7,28 219 23,90 23,24 0,29 0,29 0,77178-92 1,48 1,18 1,94 7,51 251 25,40 24,80 0,21 0,26 0,76892-118 2,73 0,99 2,09 7,63 342 25,10 24,36 0,32 0,34 0,698118-150 6,89 0,86 1,33 7,65 322 24,00 23,40 0,17 0,33 0,606150+ 8,42 0,80 1,33 7,35 259 24,20 23,69 0,12 0,32 0,511

355. SONUÇLAR VE TARTIŞMA5.1. Profillerin Oluşumu1. ProfilÇalışma alanının en düşük kotlu kısmında yer almaktadır. A C horizon diziliminesahip topraktır. Arazide uzun süreli ıslaklık belirtileri ve gleyleşme görülmektedir.Toprak profili yüzeyden itibaren gley renkler göstermektedir (2.5 N 6/0 – 2,5 N 8/0).Toprak tekstürü ağır olup, incelemenin yapıldığı Ağustos ayında profilin 25 cm denitibaren nemli olduğu gözlenmiştir. Toprak uzun süren ıslaklık etkisinde kalmasınarağmen profil de çözünebilir tuz içeriği oldukça düşüktür. Bu durum durgun tabansuyunun olmadığı ve zaman zaman suyun derine sızma ile boşalması ileaçıklanabilir. Benzer bir durum serbest demir oksit içeriklerinde de görülmektedir.Uzun süren ıslaklık durumundan dolayı strüktür gelişimi görülmemektedir. Profilboyunca kireçli olup kireç yıkanma belirtisi görülmemiştir.2. ProfilKumacık ovasının tam ortasında yer alan 2 nolu profil A C horizon diziliminesahiptir. 1 nolu profil karakteristiklerine oldukça yakın olmasının yanında anamateryali olan kireçtaşının durgun ve derin denizel koşullarda pumice’ in üzerineçökelmiştir. Profilde pumice katmanına kadar olan derinliğe kadar kuvvetligleyleşme ve kireç hareketi söz konusudur. 1 nolu profilden farklı olarak ıslaklıkdurumu söz konusu değildir, aquic koşullar belli bir zaman öncesinde etkinliğiniyitirmiştir, yaklaşık 97 cm de litolojik kesiklik söz konusudur. Söz konusu kesikliklerkum oranı çok yüksek (%76) bir horizon ve ortalama 1,5 cm çaplı pumice’ denmeydana gelmektedir. Uzun süreli tarım yapıldığının belirtisi olarak Ap horizonunasahiptir. Ancak alan yakın geçmişte arazi toplulaştırması sonucu tarım arazilerininhemen dışında doğal örtüye terkedilmiştir.

363. Profil3 nolu profil A C horizon dizilimine sahip topraktır. Yüzey horizonları kireçli olupalt horizonlarda kireç % 6’e kadar düşmektedir. Profil boyunca tuzsuz olup ECx10 6değerinde belirgin bir farklılık görülmemektedir. Kanglomera’nın hakim olduğuAksu formasyonundan taşınmış kireçli ana materyali olduğu tahmin edilen profilinüzerinde oluşmuş, diğer profillerden farklı gleyleşmenin görülmediği, havalıkoşulların hakim olduğu, demir içeriğinin yüksek olduğu profildir. Üzerinde yoğunolarak sulu koşullarda kültür bitkileri yetiştirilmektedir. Kireç içeriğinin belli birderinlikte dikkate değer derecede azalması (%26,6’dan % 6,6 ‘ya) bu derinliğinaltındaki toprağın gömülü olma ihtimalini güçlendirmektedir.4. Profil4 nolu profil A Bw C horizon dizilimine sahip topraktır Diğer profillere göre dahayaşlı topraklardır. Yeterli drenaj koşulları altında, toprak oluş faktörlerinden oldukçaetkilenmiş ince tekstürlüdür. Farklı ana materyal üzerinde oluşmuştur. Yüksek valueve kromaya sahip olması, kuru iken sertlik derecesi ile bir Ochric epipedon’a sahipolduğu görülmektedir. İnce tekstürlü olması ve ana materyalin fiziksel ve kimyasalözelliklerin önemli derecede değişmiş alt toprak horizonuna sahiptir. Profil içerisindestrüktür oluşumu söz konusu olup, karbonatların kısmen profilde aşağıya doğrumiktarının artışı, serbest demir oksitlerin yer yer birikmesi ve hayvan aktivitesiningörülmesi Cambic horizon varlığına işarettir.5. Profil5 nolu profil A Bw C horizon dizilimine sahip topraktır. Durgun ve derin denizelkoşullarda çökelmiş kireç içeriği düşük alüvial ana materyalden meydana gelmiştir.Muhtemelen önceki bir taşkın nedeniyle Holosen’de kaba materyal yığılımıgerçekleştikten sonra alüvial materyalin oluşumu söz konusu olmuştur. Rengi, solgunkahverengi ile sarımsı kahverengi arasında değişmektedir. Daha önce tarım yapıldığıbilinen alan doğal örtüye terkedilmiş durumdadır. Drenaj durumu oldukça iyi olanprofilin üst horizonlarında uygun havalı koşullarda strüktür oluşmuştur. Alt

37horizonlarında ise litolojik kesiklik söz konusu olup kum fraksiyonunda önemli artışgözlenmektedir.6. Profil6 nolu profil A Bw C horizon dizilimine sahip derin bir topraktır. Yüzey horizonuyaklaşık 100 cm derinliğe kadar mollik epipedon koşullarına uyumludur. Yüzeyhorizonları kireçsiz olup alt horizonlarda kireç % 8 e kadar çıkmaktadır. Profilboyunca tuzsuz olup ECx10 6 değerinde belirli bir farklılık görülmemektedir. Organikmadde içeriği yüzey horizonda % 1,83 ile diğer profiller den yüksektir. Serbest demiroksitler yüzeyde en fazla olup derinlikle azalmaktadır. Bu durum parçalanmaayrışmanın yüzeyde en yüksek olup derinlik azalması ve profilde demir oksithareketinin olmaması ile açıklanabilir. Ağır bünyeli olan profilde yer yer derinçatlaklar gözlenmiştir. Bununla beraber drenaj bozukluğuna ilişkin bir belirtigözlenmemiştir. Profil üzerindeki alanda yoğun sulu tarımın yapılıyor olması yoğunorganik madde ilavesi eklenimi söz konusu olduğundan, yeterince kalın, koyu renkli(10 YR 3/3 – 4/3), orta strüktür gelişimi gösteren, bazla doygunluğunun ve fosforiçeriğinin oldukça yüksek olmasını açıklamaktadır.5.2. Profillerin Sınıflandırılması5.2.1. Toprak Taksonomisine Göre Sınıflandırılması1. ProfilYılın büyük bölümünde ıslak kalması nedeniyle belirgin pedojenik bir oluşum sözkonusu değildir, organik madde içeriğinde düzenli bir değişim görülmediğinden vekireç içeriğinde yukarıdan aşağıya doğru bir hareketinin olmayışından Entisolordosuna, yılın çoğunluğunda aquic koşulların hakim olması ve kromanın 0olmasından dolayı Aquent alt ordosuna, bütün horizonlarda % 8 den fazla kil olmasıve ortalama toprak sıcaklığının 0 o C’nin üstünde olmasından dolayı Hydraquentbüyük grubuna ve başka tanımlayıcı özelliğinin olmamasından dolayı TypicHydraquent alt grubuna yerleştirilmiştir.

382. ProfilUzun yıllar su altında kalması nedeniyle belirgin profil gelişimi göstermediğindenEntisol ordosuna, yılın çoğunluğunda aquic koşulların hakim olması ve kromanın 0olmasından dolayı Aquent alt ordosuna, horizonlarda % 8 den fazla kil olması veortalama toprak sıcaklığının 0 o C’nin üstünde olmasından dolayı Hydraquent büyükgrubuna ve başka tanımlayıcı özelliğinin olmamasından dolayı Typic Hydraquent altgrubuna yerleştirilmiştir.3. ProfilOchric epipedon dışında herhangi belirleyici epipedona sahip olmamasından dolayıEntisol ordosuna, % 25 den daha az eğime sahip olması ve ortalama topraksıcaklığının 0 o C’nin üstünde olmasından dolayı Fluvent alt ordosuna, Xeric nemrejiminde olması nedeniyle Xerofluvent büyük gurubuna ve başka tanımlayıcıözelliğinin olmamasından dolayı Typic Xerofluvent alt grubuna yerleştirilmiştir.4. ProfilBir Cambic horizona sahip olması ve Xeric nem rejiminde olması nedeniyleInceptisol ordosuna yerleştirilmiştir. Ochric epipedona sahip olduğu ve Mesicsıcaklık rejiminde olmasından dolayı Xerept alt ordosuna, Ochric epipedonu dışındabirde Cambic horizonu bulunmasıyla Haploxerept büyük grubuna ve ağır bünye veçatlaklar nedeniyle Vertic Haploxerept alt grubuna yerleştirilmiştir.5. ProfilArazi yüzeyinin düz olması, Halosen’de taşınmış bir ana materyal üzerinde yeralmasından ve herhangi belirleyici epipedona sahip olmamasından dolayı Entisolordosuna, % 0,2 ‘den fazla organik madde içermesi, eğimin % 25 den az olması veortalama yıllık toprak sıcaklığının 0 o C’nin üzerinde olması nedeniyle Fluvent altordosuna, Xeric nem rejiminde olması nedeniyle Xerofluvent büyük grubuna, başka

39tanımlayıcı özelliğinin olmamasından dolayı Typic Xerofluvent alt grubunayerleştirilmiştir.6. ProfilYeterince kalın, koyu renkli, organik maddece zengin (% 1’ den fazla) , orta strüktürgelişimi gösteren bir Mollic epipedona sahip olması, yarı kurak iklim kuşağındaolması, yüksek baz doygunluğuna karşın yağışın profilden bazları yıkayacak kadaryüksek olmamasından dolayı Mollisol ordosuna, Xeric nem rejiminde olmasınedeniyle Xeroll alt ordosuna, başka tanımlayıcı özelliğinin olmamasından dolayıHaploxeroll büyük grubuna ve çatlaklar oluşturması sebebiyle Vertic Haploxeroll altgrubuna yerleştirilmiştir.5.2.2. Profillerin FAO/UNESCO Sistemine Göre Sınıflandırılması1. ProfilYüzeyden itibaren hidromorfik özellikler göstermesi ve sertleşmemiş materyaldenoluşmasından dolayı Gleysol grubunda, yüzeyden itibaren 125 cm içerisinde kireçlibulunduğundan dolayı Calcaric Gleysol olarak sınıflandırılmıştır.2. Profil1 nolu profilden farklı olarak ıslaklık söz konusu olmamasına rağmen kuvvetligleyleşmenin görüldüğü, yüzeyden itibaren hidromorfik özellikler göstermesi vesertleşmemiş materyalden oluşmasından dolayı Gleysol grubunda, yüzeyden itibaren125 cm içerisinde kireçli bulunduğundan dolayı Calcaric Gleysol olaraksınıflandırılmıştır.3. ProfilAluviyal depozit üzerinde gelişen ve ochric epipedon dışında herhangi bir tanımlamahorizonu bulunmamasından ve organik madde içeriğinin 125 cm derinliğe kadar %

400,35 in üzerinde olmasından dolayı Fluvisol grubunda, yüzeyden itibaren 20-50 cmiçerisinde kireçli bulunduğundan dolayı Calcaric Fluvisol olarak sınıflandırılmıştır.4. ProfilBir Cambic horizon ve Ochric epipedon dışında herhangi bir tanımlama horizonubulunmamasından dolayı Cambisol grubunda, bir Ochric horizona ve Verticözellikler göstermesinden dolayı da Vertic Cambisol olarak sınıflandırılmıştır.5. ProfilOchric epipedon dışında herhangi bir tanımlama horizonu bulunmamasından veorganik madde içeriğinin 125 cm derinliğe kadar % 0,35 in üzerinde olmasındandolayı Fluvisol grubunda, yüzeyden itibaren 20-50 cm içerisinde kireçlibulunduğundan dolayı Calcaric Fluvisol olarak sınıflandırılmıştır.6. ProfilOchric epipedon dışında bir de Mollic epipedon bulunmamasından ve organik maddeiçeriğinin 125 cm derinliğe kadar % 0,35 in üzerinde olmasından dolayı Fluvisolgrubunda, yüzeyde bir Mollic epipedon içerdiğinden dolayı Mollic Fluvisol olaraksınıflandırılmıştır.Çizelge 14. Çalışma Alanı Topraklarının Toprak Taksonomisi ve FAO/UNESCO’yagöre sınıflandırılması.Toprak Taksonomisine Göre SınıflamaFAO/UNESCOORDO ALTORDOBÜYÜKGURUPALT GURUP PROFİLNOEntisol Aquent Hydraquent Typic Hydraquent 1 Calcaric GleysolsEntisol Aquent Hydraquent Typic Hydraquent 2 Calcaric GleysolsEntisol Fluvent Xerofluvent Typic Xerofluvent 3 Calcaric FluvisolInceptisol Xerept Haploxerept Vertic Haploxerept 4 Vertic CambisolEntisol Fluvent Xerofluvent Typic Xerofluvent 5 Calcaric FluvisolMollisol Xeroll Haploxeroll Vertic Haploxeroll 6 Mollic Fluvisol

415.3. ÖnerilerYapılan çalışmalar sonucunda elde edilen sonuçlar, bu alan için bir bilgiorganizasyonuna yardımcı olacaktır. İleride yapılacak kültürel uygulamalar içinçalışma alanı topraklarının davranışlarını ve üretkenliğini tahmin edebilmekleberaber en iyi kullanımları hakkında bilgiler içermektedir. Çalışılan toprakların aynıfizyoğrafik koşullarda çoğunun bölgede yaygın olarak bulunan topraklar olduğugörülmüştür. Taban pozisyonlardaki bu toprakların birbirlerine komşu olmalarına vebenzer oluşum koşullarına sahip olmalarına rağmen farklı özelliklerinden dolayıyönetimlerinde de farklılık olması gerekmektedir. Çalışma alanı topraklarının başlıcafarklılık nedenleri sahip oldukları ana materyal, aynı topoğrafik birimde olmasınarağmen sahip olunan taban suyu seviyeleridir. 1 ve 2 nolu profil topraklarının yılboyunca uzun süreler ıslak kalması nedeniyle kullanılacak sulama yöntemlerininseçiminde titizlik gösterilmelidir. 3 nolu profil civarındaki topraklarda 125 cm de birpumice tabakasının olması derin kök derinliğine sahip meyve bahçelerinin tesisinde,bu kök derinliği altında bitki besin elementi içeriğinin zayıf olması nedeniyle dikkatedilmesi gerekmektedir. Ayrıca 4 ve 6 nolu profil civarındaki topraklarda Verticözellikler nedeniyle derin yüzey çatlaklarının oluştuğu, bu durumun da kökgelişimine olumsuz etkisi olduğu göz önüne alınmalı ve bu duruma uygun bitkileryetiştirilmelidir.

426. KAYNAKLARAkgül, M., Başayiğit,L.,Uçar,Y., 2002. Atabey ovası topraklarının genel özelliklerive sınıflandırılması. SDÜ.Fen Bilimleri Ens.Dergisi Cilt 6 Sayı:1, S:1-13.Anonim, 1987. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Genel ToprakAmenajman Planlaması.Anonim, 1997. Committee on Alluvial Fan Flooding, National Research Council,National Academy Press, Washington, D.C.Anonim, 1997. Isparta J10-J11 Paftası Jeoloji Haritası, Maden Tetkik ve AramaGenel Müdürlüğü, Ankara, Türkiye.Anonim, 2004. Soil Survey Laboratory Methods Manual. USDA. Soil SurveyInvestigations Report No:42, Washington, DC, USA.Aşık, A., 1992, Gümüşgün-Gönen – Atabey (Isparta) Dolayının Jeolojisi, Ak. Üniv.Fen Bil. Ens. Yük. Lis. Tezi 470, Harita (Yayınlanmış), ISPARTABaşayiğit, L., Akgül, M., Uçar, Y., 2002. Atabey Ovası Topraklarının AraziDeğerlendirilmesi ve Potansiyel Kullanımlarının Belirlenmesi, SDÜ FenBilimleri Enstitüsü Dergisi Cilt 6 Sayı:1, S:22-35.Canpolat, O., 1981 Türkiye Topraklarının Tarıma Uygunluk Bakımındanİncelenmesi. DSİ Toprak ve Su Kaynaklarını Geliştirme Konferansı BildirisiCilt 1. (326-336)S.Dengiz, O., Bayramin, İ., Yüksel, M. 2003. Geographing and remote sensing basedland evaluation of Beypazari area soils ILSEN l. Turkish Journal of Agricultureand Forestry, 27;145 – 153.Dinç, U., Kapur, S., Özbek, H., Şenol, S., 1987. Toprak Genesisi veSınıflandırılması. Ç.Ü. Yayınları Ders Kitabı. No:7.1.3. ADANA.(6-7)S.Dinç, U., Kapur, S., Özbek, H., Şenol, S., 1987. Toprak Genesisi ve SınıflandırılmasıÇ.Ü. Yayınları Ders Notları. ADANA. (138-149)S.Domunt, J.F., Kerey, E., 1975, “ Eğirdir Gölü Güneydoğusunun Temel JeolojikEtüdü”, T.J.K., 18,2,169-174, ANKARADorronsoro C.; Fernández, J.; Stoops, G.; Aguilar, J., 2004. Hydromorphic soils,16th World Congress of Soil Science, 20-28 /08/98. Montpellier, France.Fitzpatric, E.A., 1978. Introduction to Soil Science. Oliver and Boyd Ltd. Edinburg.Görmüş, M., Caran, Ş., Başayiğit, L., Çoban, H., Hilal, H.A., Uysal, K., Şenol, H.,2003. Eğirdir-Senirkent-Senirce (Isparta) arasındaki Pliyo-Kuvarterner

43sedimanları ve Landsat7 ETM+ görüntüleriyle yorumu, Süleyman DemirelÜniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi7-2. Özel Sayı. 57-72.Gürbüz, M., Korkmaz, H., Gündoğan, R., Dığrak, M. 2003. Gavur Gölü Bataklığı.Coğrafi Özellikleri ve Rehabilitasyon Planı. T.C. Kahramanmaraş Valiliği İlÇevre Müdürlüğü Yayınları No: 1.Irlayıcı, A., 1998. Eğirdir-Burdur Gölleri arasının hidrojeoloji incelemesi, SüleymanDemirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 150 S., Isparta.Jenny, H., 1941. Factors of Soil Formation. Mc Graw-Hill, NewYork: 281.Karaman, M. E., Meriç, E., ve Tansel I., 1988, Çünür (Isparta) dolaylarında Kretase-Tersiyer geçişi: Akdeniz Üniversitesi Isparta Müh. Fakültesi Dergisi 4, 90-98,Isparta.Karaman, M.E., 1989, “Isparta Güneyinin Temel Jeolojik Özellikleri”, T.J.K.Bülteni, Sayı 4, 90-98, ISPARTA.Kellog, L.E and A.C, Orvedal., 1969. Potentially Arrable Soils of The World andCritical Measured for Their Uses Adv. Argon. 21.Oakes, H., 1958. Türkiye Toprakları. Yük.Zir.Müh. Birliği Yayınları Sayı:18. EgeÜniv.Matb. İZMİR.Özbek, H., Şenol, S., Dinç, U., Kapur, S., Güzel, N., 1981. Ceyhan OvasıTopraklarının Genesisi, Önemli Fiziksel, Kimyasal Özellikleri veSınıflandırılması Üzerine Araştırmalar. Ç.Ü.Ziraat. Fak. Toprak Bölümü.ADANA. (128)S.Özus, A.,Dinç, U., Şenol. S., 1991. Silifke Ovası Topraklarının Oluşu, ÖnemliÖzellikleri ve Sınıflandırılması Üzerinde Araştırmalar.Toprak İlmi Derneği11. Bilimsel Toplantı Tebliğleri Yayın No: 6, Ankara. 97-108Roberts, J.C., 1979. Principles of Land Use Planning Ame. Soc.Agr. No: 21. (47)S.Sahu , G.C., Panda, N., Nanda, S. K. 1986. Genesis And Minerology Of SomeEntisols in Oriissa. Indian Agriculturist.30:1,21-28Sağlam, T., 1978. Toprak Kimyası Tatbikat Notları. Erzurum.Sarı, M., U. Dinç, S. Şenol, S. Kapur, 1986. Karstik Toprakların Oluşu, ÖnemliFiziksel, Kimyasal ve Mineralojik Özellikleri ile Sınıflandırılması. Toprakİlmi Derneği 9. Bilimsel Toplantısı, Yayın No: 4, s:6-1/6-9, ANKARA.Sarı, M., Aksoy, T., Köseoğlu, T., Kaplan, M., Kılıç, Ş., Pilanalı, N., 1993. AkdenizÜniversitesi Kampüs Alanının Detaylı Temel Toprak Etüdü ve İdeal AraziKullanım Planlaması. Akdeniz Üniv. Ziraat Fak. Toprak Bölümü, Antalya.

44Sarı, M., 1998. Türkiye’deki Arazi Varlığı ve Bu Arazilerin Erozyona OlanDuyarlılığı. Çevre ve İnsan Ders Kitabı. Ünite 5, s: 73-101, T.C. AnadoluÜniversitesi Yay. No:1017, Açıköğretim Fakültesi Yay. No:560, ISBN: 975-492-766-9, ESKİŞEHİR.Soil Survey Division Staff. 1993. Soil survey manual. Soil Conservation Service.U.S. Department of Agriculture Handbook 18.. Chapter 3 Part 9.Soil Survey Staff .,1999. Soil Taxonomy: A basic system of soil classificationfor making and interpreting soil survey. Agriculture Handbook No. 436. U.S.Govt. Printing Office, Washington, DC.Soil Survey Staff., 2003. Soil Taxonomy. A Basic System of Soil Classification forMaking and Interpreting Soil Surveys. USDA. A Soil Cons. Service,Agr.Handbook, No:134.Şenol S., Dinç U., 1986. Akdeniz Bölgesi Büyük Toprak Gruplarının ToprakTaxonomisi ve FAO/ UNESCO Dünya toprak haritası lejandına göresınıflandırılması. Toprak İlmi Derneği 9. Bilimsel toplantı tebliğleri. Yayınno: 4. 1-5.Şimşek G., 2000. Toprak Oluşumu ve Sınıflama Ders Notları, Atatürk Üni.ZiraatFak. Yayınları Ders Notu yayın No:139, S. 4.Young, A., 1976. Tropical Soils and Soil Survey Cambridge Univercity Pres.Cambrige, LONDON. (468)S.

45ÖZGEÇMİŞAdı Soyadı: İsmail Fatih ORMANCIDoğum Yeri: MalatyaDoğum Yılı: 1978Medeni Hali: BekarEğitim ve Akademik Durumu:Lise 1992-1995ÖnLisans 1997-1999Lisans 2000-2004Yabancı Dil: İngilizce