imam mâturîdî'nin - Yeni Ümit

YENi ÜMiTAbdulkadir İdrİsİ *Temmuz / Ağustos / Eylül - 2010 / 89Kur’ân’ı Yepyeni Bir imanla OkumaBu ay içerisinde okuduğum ilk eser, Türkiye’denâlim ve mütefekkir Üstad Fethullah Gülen’in“Kur’ân’dan İdrake Yansıyanlar” kitabı oldu.Gülen’in fikirlerini ilk defa iki yıl önce Türkiye’deArapça olarak yayımlanan, oldukça doyurucu ve ilmîseviyesi de yüksek Hira Dergisi’nde okumaya başlamıştım.Daha sonra Hira’daki bu makaleleri, Gülen’in 757sayfalık oldukça hacimli bir eseri olan, Orhan MuhammedAli Bey’in Türkçeden Arapçaya tercüme ettiği “İnsanlığınİftihar Tablosu Sonsuz Nur” kitabı takip etti.İştiyakla okuduğum Sonsuz Nur, beni derinden etkiledi.Kendimi bir anda yepyeni bir siyer kitabıyla karşıkarşıya buldum. Öyle ki bu kitap, gerek klâsik dönemdeyazılan, gerekse 19. asrın sonlarından günümüze kadarolan süreçte telif edilen eserlerin hiçbirine benzemiyordu.Eserde, Siyer-i Nebi’ye benzersiz bir yaklaşım,olayları derinlemesine inceleme, konu ve çıkarılacak ibretlerinmükemmel tahlilleri, meselelerin okuyucuya oldukçaikna edici bir yöntemle takdimi ve hem akıl hemde kalbin kolayca kabul edip alacağı bir üslûp gördüm.Muhammed Fethullah Gülen, Türkçeden Arapçayatercümesini yine Orhan Muhammed Ali’ninyaptığı, önsözünü Edib İbrahim Debbağ’ın yazdığı“Kur’ân’dan İdrake Yansıyanlar” isimli eserinide, ötedenberi İslâmî sahada görülmemiş, oldukça orijinalbir metodla ele almış. Nitekim Kitabın takdimindeMarmara Üniv. İlâhiyat Fak. hocalarından Prof. Dr.Suat Yıldırım’ın da belirttiği gibi: “Bu eser, Kur’ân’ınanlaşılması yani tefsiriyle ilgili bir eser. Sûre ve âyetsırası gözetilerek, Kur’ân-ı Kerîm’in bazı âyetlerininilham ettiği nükteleri, incelikleri ortaya koyuyor.Daha ilk nazarda, muhterem müellifin klâsik tefsirkitaplarına vukufu, onlara istinat ettiği belli oluyor.Fakat kendisini gösteren hemen bir başka özelliği detefsir ilminin ölçülerine aykırı olmaksızın yeni açılımlar,sızıntılar ve pırıltılar ihtiva etmesidir.”Prof. Dr. Yıldırım’ın da belirttiği gibi, ben de builham ve inceliklerin, Cenâb-ı Hakk’ın kendisini sevmesidolayısıyla ona lütfettiği birer fütuhat-ı İlâhiyeolduğuna inanıyorum. Ve gerçekten şunu açıkça ifadeetmeliyim ki, eser oldukça orijinal ve akımların, ekollerinoldukça fazla olduğu bu sahadaki diğer eserlerdentamamen farklıdır.Üstad Muhammed Fethullah, eserinin önsözündeşöyle demektedir: “Sonsuzun, kelime ve harfler dünyasındaparıldayan ışığıdır Kur’ân. İns ü cinnin duygu, düşünceve his atlasında melekûtun sesi-soluğudur Kur’ân.Gün gelip de o, en müstesna bir sadef içinde inciye dönüşünce,işte o zaman, söz sarraflarının gözleri de, sararıpsolmayan ve renk atmayan bir güzellikle buluştu.”Bildiğim kadarıyla bu asırda, Arap müelliflerin hâricindeKur’ân tefsiri yazan üç âlim vardır. Onlar da Pakistan’daEbu’l-A’la el-Mevdûdî, İran’da Muhammed HüseyinTabatabâî ve Türkiye’de de Said Nursî’dir. Bunların üçüde 20. asırda Arap müelliflerin dışında tefsir yazmış kimselerdir.Şu küçük ayrıntıyı da hemen belirtmek gerekirki, bunlardan Mevdûdî, eserini Urduca yazmış olup,Tefhîmu’l-Kurân adıyla neşretmiştir. Tabatabâî eseriniArapça yazmıştır, sonradan Farsça ve İngilizceye tercümeedilmiş eserin adı el-Mîzan fî Tefsîri’l-Kur’ân’dır. Bediüzzamanise eserini Arapça yazmıştır, sonradan Türkçeyetercüme edilen eserin adı, İşârâtü’l-İ’caz Fî Mezânni’l-İ'câz’dır. Bu sonuncusuyla ilgili olarak geçen Ramazanayında gazetedeki köşemde yazmıştım.Konuyla ilgili ikinci mülâhazam ise, ilk iki müfessirinKur’ân-ı Kerîm’in tamamını baştan sona tefsiryapmış olmasına rağmen, Bediüzzaman’ınki, oldukçaözet bir tefsirdir. Ancak son derece akıcı, derin ve titizyazılmış bir eserdir. Tabiî, bunlar içinde yaşadığımızasırda telif edilenlerdir. Geçmiş asırlarda Araplarındışında tefsir yazanlara baktığımızda bunlar arasındaTaberî, Beyzavî, Kuşeyrî, Zemahşerî, Razi ve dahapek çok müellifi görürüz.Ancak içinde yaşadığımız zaman diliminde Türkiye’deikinci bir müfessiri görüyoruz ki, o da, Kur’ân-ı Kerîm’inbazı âyetlerinin tefsirini içeren, “Kur’ân’dan İdrake Yansıyanlar”adlı (Advâ Kur’âniyye fî Semai’l-Vicdan adıylaArapça’ya tercüme edilen) eseriyle Muhammed FethullahGülen’dir. Gülen’i diğerlerinden ayıran en bariz nokta,onun Üstad Bediüzzaman’ın fikirleriyle derin bir şekildeirtibatlı olması ve Bediüzzaman’nın metodolojisini kullanarak,Kur’ân’ı tefekkür ve tahlil etmesi, geçmişi, günü-8