imam mâturîdî'nin - Yeni Ümit

YENi ÜMiTProf. Dr. Suat YILDIRIM *Temmuz / Ağustos / Eylül - 2010 / 89Bediüzzaman, materyalist düşüncenin, fikir hayatımızı hercümerc ettiği,komünizmin en çılgın dönemini yaşadığı, dünyanın en bunalımlı, en karanlık,en sıkıntılı günlerden geçtiği çok tali’siz bir zaman diliminde, iman ve ümit tüteneserleriyle, sarsıntı üstüne sarsıntı yaşayan insanımıza Hızır çeşmesine giden yollarıgösterdi ve gezdiği her yerde yığınlara hep "ba'sü ba'de'l mevt" üfledi.Said Nursi’ninİşÂrÂtü’l-İ’caz TefsiriBu makalemde, vefatının ellinci yılında,merhum Üstad BediüzzamanSaid Nursi’nin tefsirine vebazı ilmî faaliyetlerine dâir zaman zamandile getirilen bazı soruları cevaplamayaçalışacağım. Şöyle ki:Soru: B. Said Nursi’nin İşârâtü’l-İ’caz adlıtefsirinin özellikleri nelerdir?İşârâtü’l-İ’caz’ın gelenekten filizlenip geleceğeuzanan bir dal olduğunu söyleyebiliriz.Bu eser, Kur’ân-ı Kerîm’in i’cazının başta gelenvechi olan nazm, belâgat ve üslûp özelliklerinedair ayrıntılı örnekler vermektedir. Eserde,Kur’ân’ın mahiyeti, metinleri ve sözlerini layıkıyladeğerlendirmenin başlıca unsurları olan“Kim söylemiş, kime söylemiş, hangi makamdave ne maksatla söylemiş ve ne söylemiş?” gibihususlar göz önünde bulundurulur (Hermenötik,bunların ancak bir kısmına ve gayrımüslimbir atmosferde cevap arayışı içindedir).Eser; Kur’ân’ın esas maksatları olan tevhid-iuluhiyet, nübüvvet, ahiret ve istikamet hususlarındaikna edici birtakım delilleri kapsayanbahisler ihtiva eder. Zîrâ eserin Müellifi, münferitaçıklamaların ancak bu külli maksatlarıiyi anlamakla yerli yerine oturacağını düşünür.Eser; nazm ve üslûplarda tezahür eden i’cazvecihleri dışında, felsefî temellendirme, teşri’îi’caz, sosyolojik ve psikolojik tefsir yönlerinede işaret eder.“İbadet” hakkında felsefî temellendirmeninve sosyolojik tefsirin pek güzel bir nümunesiniBakara 21-22. âyetlerinin tefsirine başlanırkenyazılan “Mukaddime”de görebiliriz. Bunlara iyicevâkıf olmak için kitabın çok dikkatli bir şekildeokunması gerekir.Mutedil bilimsel tefsir anlayışına da şu pasajıörnek verebiliriz. Ona hâkim olan yön, bilimseltefsire dair münferit misaller değil, bilimsel kanunlardır.Meselâ tevhidi temellendirirken yazdığışu kısmı okuyalım:“Ey arkadaş, eğer zihnin ve nazarın, hikmetmücevheratıyla müzeyyen olan bu nizamı kuşatamıyorsave umumî bir istatistikî neticeye varamıyorsan,senin insan nev’inin duyguları hükmündeolan ve nev-i insanın fikri demek olantelahuk-i efkârdan (fikirlerin birbirine eklenmesinden)doğan fen ve ilimlerin casusları (araştırmacıları)ile bak ki akılları hayrette bırakan bunizamı göresin. Ve bilesin ki kâinatın fenlerindenher bir fen, kaidelerinin külliyetiyle bir ittisak(koordinasyon) ve intizamı keşfediyorlar kionlardan daha mükemmeli düşünülemez. Çünkükâinattaki her nevi mevcudat hakkında ya bir fen55