imam mâturîdî'nin - Yeni Ümit

YENi ÜMiTYrd. Doç. Dr. Bekir KÖLE*Temmuz / Ağustos / Eylül - 2010 / 89.ZEYNÜDDÎN-I HÂFÎXV. ASIR ÂLiM-SÛFÎLERiNDEN ZEYNİYYE TARİKATININ KURUCUSUİçinde bulunulan hâle göre çok sayıda tarifi yapılan tasavvufun, bu tariflerindenbirisi de “Dünyanın süsünden yüz çevirmek, insanların meyledegeldiğigeçici lezzetlerden korunmak, halk ile beraber, Hakk’a yönelmek”şeklindedir. Teoriden ziyade pratiğe bakan yapısıyla, bu hâl ilminin gayesi;Hakk’ın rızâsını kazanmak için nefisleri temizlemek ve güzel ahlâk sahibi olmayaçalışmaktır. Mutasavvıflarca, bu gayeyi gerçekleştirmek, ancak Kur’ân veSünnet’e tam bir ittiba ile mümkün olur. Bu takdirde tasavvuf; İslâm’ın, özüneve kaynaklarına uygun bir şekilde yaşanmasıdır da denilebilir. Üstelik bu gaye,kişinin sadece kendisini arındırması ve tekâmül ettirmesiyle sınırlı değildir.Mutasavvıflar, bu ideal hayat tarzını, bulundukları her yerde, gerek eserleriylegerekse yetiştirdikleri mürîdlerle temsil ve tebliğ etmeye çalışmışlardır.Bütün ömrünü Kur’ân ve Sünnet merkezli, ilmî ve tasavvufî eğitimle geçirmişolan gönül erlerinden birisi de Zeynüddîn-i Hâfî’dir. Zeyniyye Tarîkatı’nınkurucusu olan bu tasavvuf büyüğü, İslâmî ilimlerin, özellikle de tasavvufun enverimli dönemlerinden olan XIV. ve XV. asırlar arasında yaşamış bir sûfîdir.Kaynaklarda, tam künyesi; Zeynüddîn Ebû Bekir Muhammed b. Muhammedel-Hâfî el-Herevî el-Hanefî şeklinde yer almaktadır. 15 Rebiülevvel 757’de(19 Mart 1356) Horasan Bölgesi’nin Bûşenc ile Zevzen arasında yer alanHâf şehrinde doğmuş ve 838 yılının Şevvâl ayının ikinci günü (1 Mayıs 1435Pazar) 81 yaşında iken, hayatının önemli bir kısmını geçirdiğiHerat’ta vefat etmiştir.Ömrünün büyük bölümünü geçirdiği Herat, bugün gerikalmış şehirler arasında yer alsa da XV. asırda, Horasan bölgesindekişehirlerin en büyüklerinden biriydi. Öyle ki, Timurlularzamanının edib ve şairlerinden Tâc Salmânî, bu şehrin azamet veihtişamını ifade etmek için, “Herat, dünya şehirlerinin göz bebeği,dünya bir vücut ise Herat, onun canıdır” şeklinde b i rnitelemede bulunmuştur. Herat veçevresi, Timur tarafından varlığınason verilene kadar Kertler’in yönetimindekalmıştır. Hâfî’ningençlik zamanı Kert İdaresi-41