Engelli El Kitabı - Eskişehir Valiliği

T.C.ESKİŞEHİR TEPEBAŞI BELEDİYESİTel : 0.222.211 40 00 – 1411 Fax : 0.222.320 88 88www.tepebasi.bel.tre-mail : merve.seda@tepebasi.bel.trENGELLİ EL KİTABIİÇİNDEKİLERSayfaKonu• 2 Sunuş• 3 ÖnsözGENEL BİLGİLER• 5 Bedensel Engelliler• 6 Görme Engelliler• 7 İşitme Engelliler• 8 Zihinsel Engelliler• Down Sendromu• Otizm• Asperger Sendromu• Rett Sendromu• Tourette Sendromu• Mültipl Skleroz• Serebral Paralizi• Fenilketonüri• Hiperaktivite Bozukluğu• Williams Sendromu• Frajil X Sendromu• Spina BifidaÖNEMLİ BİLGİLER• 11 Sağlık Kurulu Raporu• 12 Kimlik Belgesi• 13 Ücretsiz Ulaşım / Yeşil Kart / Maaş Bağlanması• 14 Araç-Gereç Cihaz Temini / İş Başvuruları / Emeklilik• 15 Vergi İndirimleri• 16 Evde Bakım / Kimsesiz Özürlülerin Bakımı• 17 Eğitim – Öğretim• 20 Önemli Telefonlar0

(BAŞKANIN RESMİ)SUNUŞEngelliler Koordinasyon Merkezimiz, kuruluşunun üzerinden çok kısa bir süre geçmesine rağmenyıllardır engelliler alanında ihmal edilmiş, adeta görmezden gelinen sorunların çözümü noktasındabu güne kadar “hiç düşünülmemiş, yapılamayan ilkleri yaparak” istihdam, eğitim, sağlık ve sosyalalanda ülkemize örnek ve model gösterilen pilot bir bölge haline gelmiş, MARKA olma yolundaçalışmalarına devam etmektedir.Şimdiye kadar Eskişehir Belediyelerinde hiç düşünülmemiş bir ilk gerçekleşmiştir. Yıllardır biraraya gelemeyen, şehrimizde engelliler adına faaliyet gösteren tüm dernekleri ve sivil toplumörgütlerinin temsilcilerini, engelli dostlarını, gönüllü kuruluşları ve sponsorlarını bir araya getirerekengelli insanlarımıza hizmet etmek noktasında hepsini bir çatı altında toplamayı başararaktoplumsal mutabakatın zemini oluşturulmuştur. Zamanı çok iyi değerlendirip hizmet etmektekoşulları zorlayan koordinasyon merkezimiz, daha kuruluşunun üzerinden çok kısa bir süregeçmesine rağmen yıllardır düşünülüp de yapılamayanları bir bir yapmıştır, yapmaya da devamedecektir.Dr.M.Tacettin SARIOĞLUEskişehir Tepebaşı Belediye Başkanı2

• Türkiye de ilk kez sağlıklı insanlar gibi engelli vatandaşlarımızın da ibadethanelerden eşit olarakfaydalanılmasını sağlamak, engelli ve yaşlı olanlar için “Engelli Asansörlü Cami” projesinigerçekleştirdik.• Belediyemiz bünyesinde atıl durumda bulunan 2 katlı yapının “Engelli Gündüz Bakım Evi” projesigerçekleştirdik• 23.09.2005 tarihinde Ülkemizde ilk kez tüm lokanta ve restaurantlar da uygulanmak üzere “Görmeengelliler için kabartma yazılı yemek mönüsü” çalışmaları yapılmıştır.• 03.10.2005 tarihinde Engelliler Koordinasyon Merkezimizin bünyesinde engelliler alanında sözsahibi tüm dernek, sivil toplum örgütleri, üniversiteler ve kamu kurum ve kuruluşlarınıntemsilcilerinden oluşan “Engelliler Platformu” kurduk.• Avrupa Birliği Hibe fonundan faydalanabilmek için Milli Eğitim Müdürlüğü ile ”eöğrenme”adlı proje çalışmasına başlanmıştır.• Arion Projesi kapsamınsa yedi (7) Avrupa Birliği üyesi ülke temsilcileri Eskişehir’e davet edilerekçalışmalarımız hakkında brifing verilmiştir.• 30.01.2006 tarihinde Eskişehir İl Sağlık Müdürlüğü ile ortak hazırlanan protokol gereği “Evlerindençıkamayan yaşlı ve yatalak engellilerin evlerine doktor götürülmesi” projesi hayata geçirilmesiiçin 302 aile tespit edilmiş çalışmalara başlanılmıştır.• 01.03.2006 tarihinde şehrimizde yaşayan yaklaşık 4200 engelli vatandaşımız için Toplu KonutProjesinden faydalanmak amaçlı anket formu düzenlenmiş 1 ay içinde 1038 müracaat yapılmıştır.• Sağlıklı veri tabanı oluşturmak için “Engelli envanteri” yapılması çalışmaları başlanmıştır.• “Engelli bilgi bankası” kurulmuş, engellilerin kan gruplarına kadar tüm bilgileri tespit edilmiştir.• Sosyal anlamda ihtiyaç sahibi engelli vatandaşlarımızın “odun, kömür, erzak, giyim, ortez, protez,tekerlekli ve akülü araç” ihtiyaçları karşılanmaktadır.• 16.03.2005 tarihinde Tepebaşı Belediyemiz tarafından ilk kez “mimari engellerin kaldırılması”sağlanarak belediyemizden ruhsat alınırken uygun olmayan yapılara ruhsat verilmemektedir.• 25.02.2006 tarihinde Türkiye de ilk kez Eskişehir Valiliği bünyesinde “Engelliler Koordinatörlüğü”kurulması çalışmalarına başlanarak, İl Genel Meclisine önerge sunulmuştur. Sunulan önerge kabuledilerek “Engelliler Koordinatörlüğü” kurulmuştur.• 02.07.2006 tarihinde T.S.D Eskişehir şubesine şehir merkezinde bulunan istasyon çay bahçesininişletmeciliği derneğe gelir getirmesi bakımından pay almaları sağlanmıştır.• 06.07.2006 tarihinde Milli Eğitim Müdürlüğü ve Engelliler Platformu işbirliği ile evlerindençıkamayan engelli vatandaşlarımızın evlerine öğretmen götürülmesi amacı taşıyan “evde eğitimöğretim”projesi çalışmalarına başlanmıştır• 04.07.2006 tarihinde Türkiye Şampiyonu olan ilimiz İşitme Engelliler Badminton ve BasketbolTakımlarına malzeme desteğinde bulunulmuştur.• İstanbul Florya’da bulunan Engelliler Yaz Kampı’na ilimizdeki engellilerin katılımı sağlanmıştır.• 20.11.2006 tarihinde Belediyemiz kurumsal değişim ofisi ile birlikte gelecek yılın stratejik planlarıyapılarak bir yıl sonraki hedefler için belediye bütçesinden pay ayrılmıştır.4

• 26.01.2007 tarihinde Türkiye de ilk kez İşitme engelli vatandaşlarımız ile iletişim kurabilmek içinHalk Eğitim Müdürlüğü ve Türkiye iş kurumu ile iş birliği yapılarak İşaret Dili Tercümanlığı kursuaçılması çalışmalarına başlanmıştır.• Görme engelli vatandaşlarımızın meslek edinme alanını geliştirmek amacı ile Masörlük kursuaçılması çalışmalarına başlanmıştır.• 18.09.2007 Belediyemizce ilk kez işkur dan kazandığımız 32.893,75 YTL hibe ile 15 engellivatandaşımızı meslek sahibi yaptık. Engellilere yönelik yarı değerli süs taşı işletmeciliği ve takıtasarımı eğitimi projesi Osmangazi üniversitesi işbirliği ile hayata geçirdik.• Eskişehir Engelliler Platformu toplantısında alınan karar gereği, şehrimizde yaşayan engellivatandaşların özel hastanelere girişte ücret ödememeleri ile ilgili çalışmalar hakkında TepebaşıBelediyesi Engelliler Koordinasyon Merkezi ve İş-kur İl Müdürlüğü kapsamında görüşler başlatıldı.• İl telekom müdürlüğü ile engelli vatandaşlarımız için özel indirimli tarife açılması için görüşmelerbaşlatılmıştır.• Büyükşehir belediyesi UKOME servisine tramvayların pik saatlerinde seferlerinin arttırılması veengelli vatandaşlarımız için ayrılan yerlerin boş bırakılmasının sağlanması için resmi yazıgönderilmiştir.• 26 Ocak 2007 tarihinde H tipi kapalı cezaevi müdürü ile görüşülerek mahkum engellilerimiz içinziyaret talebinde bulunuldu. Cumhuriyet Başsavcılığı’na resmi yazı gönderilerek hükümlü ve engellihakları adlı bir konferans vermek için izin istendi• Vatandaş memnuniyetini ölçmek adına anket çalışmalarına başlandı.• İşitme engelli üyelerimizin sosyal faaliyetlerden faydalanabilmeleri için sessiz tiyatro çalışmalarınabaşlanmıştır.• 30.11.2006 Eng koord mrk bağlı gönüllü gençlik gurubu oluşturulmuştur.• 2 şubat 2007 Cuma günü Tepebaşı Belediyesi ve Eskişehir Barosu işbirliği ile “Engelliler vehukuk” adlı panel düzenlenecektir.• Engelli vatandaşlarımızın şehir içi ulaşımlarında refakat edenlere AK KART çıkarılması ile ilgiliçalışmalara başlanmıştır.• 26.01.2007 tarihinde Türkiye de ilk kez İşitme engelli vatandaşlarımız ile iletişim kurabilmek içinHalk Eğitim Müdürlüğü ve Türkiye iş kurumu ile iş birliği yapılarak İşaret Dili Tercümanlığı kursuaçılması çalışmalarına başlanmıştır.• 26.01.2007 tarihinde Eskişehir işitme engelliler spor klüpüne gelir getirmesi düşünülen şekermahallesi Şatıroğlu parkı büfe tahsisi yapılmıştır.• Ortopedik engelli vatandaşlarımızın taleplerini tam karşılamak adına akülü araç kampanyasıdüzenleme çalışmalarına başlanmıştır.• 01.02.2007 tarihinde engelli vatandaşlarımızın bitki hobilerini geliştirmeleri için “hobibahçesi”nden 14 parsel yer ayrılmıştır.• 27.02.2007 tarihli encümen kararı ile, TSD Eskişehir Şubesine Avlulu çarşıda 3 adet büfeişletmeciliği tahsis edilmiştir.• 09.03.2007 tarihinde Büyükşehir Belediyesinde de 5378 sayılı yasanın 40. maddesi gereğiEngelliler Koordinasyon Merkezi nin kurulması için meclise önerge sunulmuş ve oy birliği ile kabuledilmiştir.5

• 20.03.2007 tarihine Eskişehir Ticaret Odası Başkanı ile yapılan görüşmelerimiz sonucunda özelsektöre ait bir fabrikada 50 işitme engelli vatandaşımızın istihdamı sağlanmıştır.• 22.03.2007 tarihinde Engelliler Koordinasyon Merkezi Başkanımız bu güne kadar yapılançalışmaları Ulusal Kanal A Televizyonu Ümit Kuşağı programda anlatmıştır.,• 28.03.2007 tarihinde zaman zaman diğer ilerden şehrimize engelli gazetesi satmak amacıyla gelenistismarcılara karşı yasal olmayan yollardan para topladıkları tespit edilmiş, Basın Savcımız, İlValiliği ve Emniyet Müdürlüğü ile işbirliği yapılarak engelli vatandaşlarımızı ve Eskişehir halkınıuyarı amaçlı basın açıklaması yapılmıştır.• 15.05.2007 tarihinde belediyemiz sınırları içerisinde yaşanımı sürdüren tüm engelli vatandaşlarımızkayıt altına alınarak 976 vatandaşımız kayıt altına alınmıştır.• 16.05.2007 Engelliler haftası dolayısıyla Bursa Olay TV Başka Hayatlar Programına katılımsağlanarak çalışmalarımız hakkında bilgiler verildi.• 14.06.2007 tarihinde 19 Kamu Kurumundan 25 kursiyer İşaret Dili Tercümanlığı kursundanbaşarıyla mezun olmuştur.• 20.07.2007 12. Eskişehir engelliler platformu toplantısı.• 19.10.2007 tarihinde TV A da gündemin kıyısı adlı programa katılarak çalışmalarımız hakkında bilgiverildi.• 12.11.2007 tarihinde engelli vatandaşların istihdamlarına yönelik Avrupa Birliği istihdam projesiprotokolü belediyemiz ve iş-kur arasında imzalandı.• 14.11.2007 13. Eskişehir engelliler platformu toplantısı• 21.11.2007 tarihinde İl Mili Eğitim Müdürü ile görüşülerek Merkez İl ve İlçelerdeki tüm okullaragirişteki engelin kaldırılması için rampa talebinde bulunuldu. Yarı yıl tatilinin sonuna kadar buprojenin olumlu sonlandırılacağı bildirildi.• 22.11.2007 tarihinde Eskişehir’de yatılı bakım ve rehabilitasyon merkezi açılması hakkında projehazırlandı ve 3 aralık 2007 tarihinde İl Genel Meclisinde sunulması için önerge verilip gündemealınması sağlandı.• 28.11.2007 tarihinde park bahçeler müdürlü ile görüşmelerimiz sonucunda tepebaşı beldesinde 3mahalle parkına engelli oyun gurubu kurulması için çalışmalarımız başlamıştır.• 02.12.2007 tarihinde Tepebaşı belediyesi Gündüz engelli bakımevi ile uluönder eğitim uygulamaokulunun ortak projeleriyle neo alışveriş merkezinde dünya özürlüler günü nedeniyle resim sergisiaçıldı.• 03.12.2007 tarihinde dünya özürlüler günü programına katkı olarak 500 adet meyve suyu desteğindebulunuldu.• 03.12.2007 tarihinde tepebaşı belediye meclisine verilen yazılı önerge doğrultusunda bütçe gelirtarifesinde özürlü vatandaşların yapacağı ilk inşaatlardan gelir tarifesi ücretlerinin alınmaması ileilgili plan bütçe komisyon raporu okunarak kabul edilmiştir.• 05.12.2007 tarihinde Tepebaşı belediyesi Gündüz engelli bakımevi’nde hizmet alan engelliöğrencilerimiz için kanatlı alışveriş merkezi yetkilileri ile görüşülerek ücretsiz sinema gösterimiyapılması için ricada bulunuldu, Garfield geri dönüyor adlı film izlendi.6

• 05.12.2007 tarihinde Tepebaşı belediyesi Gündüz engelli bakımevi’nde hizmet alan engelliöğrencilerimizin sosyal hayata adaptasyonlarını geliştirme amacı ile ŞÖMİNE pide salonununsponsorluğunda bir öğlen yemeği yenildi.• 25.12.2007 tarihinde Tepebaşı Belediyesi Eng Koord Mrk, İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Müftülükişbirliği ile imzalanan protokol gereği cuma günleri Hacı Havva camisinde okunan hutbeninişitme engelli vatandaşlarında anlayabilmesi için işaret dili ile tercümanlığı yapılmasıkararlaştırılmıştır.• 28.12.2007 tarihinde Tepebaşı belediyesi bölgesinde bulunan parklara engelli çocuklar için özeltasarlanmış oyun grupları yerleştirildi. batıkent, Mustafa kemal ve şirintepe mahallerinde bulunan 3parka yerleştirilen özel oyun grupları engelli çocukların hizmetine girdi.• 04.02.2008 tarihinde İl Genel meclisine verilen önerge sonucu alınan karar gereği Engelli Yaşam Köyüçalışmalarına başlanmıştır.• 17.03.2008 tarihinde Milli piyango genel müdürlüğü sponsorluğuyla 65 adet tekerlekli sandalye ve 20adet Braille tablet (görme engelli yazı tahtası) dağıtım töreni yapıldı.• Hünerli patiler projesiyle Eskişehir’de özellikle kırsal kesimden gelen sokak köpeklerinin sayısınınartmasına bağlı toplumsal sağlık sorunları dahilinde, hem toplum sağlığını artırma amaçlı hem de sokakköpeklerinin rehabilitasyonunu ve köpeklere kimlik kazandırılmasını amaçlayan ve proje sonunda uygunköpek ırkları dahilinde mümkünse sokak köpeklerinden, mümkün değilse uygun köpek ırklarındanoluşturulan ve eğitimi verilen görme engelli kılavuz köpekleri, görme engellilere kazandırılacak• 27.03.2008 tarihinde Eskişehir engelliler platformunca alınan karar gereği leons klübü ile ortaklaşayapılacak karanlık oda projesi için ilk adım çalışmaları başlamıştır.• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi imar yönetmeliğinde değişiklik yapılmasına dair engellivatandaşlarımızın önlerindeki mimari engellerin kaldırılmasına yönelik yapılacak inşaatlardan ruhsatverilmeden evvel bina içi merdivenlerin balasmanlı merdiven yerine daha geniş ve dikey şeklindemerdivenlerin yapılması ve asansörlerin su basman seviyesine değil de zemin kata kadar indirilmesikonusunda önerge taslağı ilgili makama ulaştırıldı.• 01.04.2008 tarihinde Görme engelli vatandaşlarımız için Konuşan kitaplık ünitesini hizmete açtık. (845sesli kitap)• 23.04.2008 Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlamaları Engelliler Sosyal Yaşam MerkeziÜyelerimizce kutlandı. (150 kişilik katılım sağlandı)• 29.04. 2008 tarihinde gönüllü işitme engelli gençlik grubumuzun hazırladığı Türkiye de ilk Sessiztiyatro gösterisi yapıldı.• 01.03 Mayıs 2008 Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı “özürlü veri tabanı oluşturma çalıştayınabelediyemizi temsilen katılım sağlandı.• 11.05.2008 Anneler günü kutlama programını uçurtma şenliği ile süsleyerek Engelliler Sosyal YaşamMerkezi ile ortaklaşa hazırladığımız programla kutladık. (500 kişilik katılım sağlandı.)• 22.05.2008 tarihinde Anadolu Üniversitesi ile ortak projemiz kapsamında Görme engelli arkadaşlarımıziçin sesli betimleme yöntemiyle uyarlanan “Kayıp Balık Nemo” adlı sinema gösterisi düzenlendi.• 01.06.2008 Tarihinde 16. Ulusal Ayvalık Özürlüler şenliğine katılım sağlandı.• 15.06.2008 tarihinde Gündüz engelli bakımevi öğrencileri ve velilerine Ayvalıkta Tatil imkanısağlandı.• 01-10.07.2008 tarihleri arasında Eskişehir engelli envanteri çalışmalarına başlandı. Dolunay yetişkinengelliler derneği ile ortaklaşa yapılan çalışmada mahalle muhtarlarından faydalanılarak zihinsel7

engellilerin tespitleri yapıldı, sağlık müdürlüğü toplum sağlığı merkezi ekipleri tarafından danöroloji,psikiyatri ve diş taramaları yapıldı.• 10-20.07.2008 tarihleri arasında Eskişehir engelli envanteri çalışmalarında tespit edilen ailelere“özürlü hakları” eğitim programı düzenlendi.• 01-31.08.2008 tarihleri arasında Gündüz engelli bakımevi öğrencilerine ev ziyaretlerinde bulunuldu.Başkanımızın eşi Ayten SARIOĞLU’nun katıldığı gezi programlarında öğrencilerimizin sosyal yaşamaadaptasyonları hakkında ailelerle görüşmeler yapıldı.• 11.09.2008 tarihinde Toplum Destekli Polis Şube Müdürlüğünde görevli tüm personele “özürlühakları” eğitim semineri düzenlendi.• 16.09.2008 tarihinde Engelli Üyelerimize lunapark alanındaki ramazan çadırımızda iftar yemeğidüzenlendi.Hedefimiz her zaman daha iyiye ulaşmaktır.Saygılarımızla,Web Adresi: http://www.tepebasi.bel.tr İletişim Tel : 0.222.211 40 00 / 1411Web Mail : merve.seda@tepebasi.bel.tr8

ÖZÜRLÜLER – ENGELLİLER01/07/2005 tarihinde kabul edilen “ÖZÜRLÜLER KANUNU” na göre;• Özürlü : Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusalve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle, toplumsal yaşama uyumsağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım,rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiyi ifade eder.(Madde 3)BEDENSEL ENGELLİLERBEDENSEL ENGELLİLİĞİN NEDENLERİÜlkemizde bedensel engelliğin nedenleri arasında sıralayabileceğimiz faktörler şunlardır;• Çocuk Felci• Doğal Afetler (Deprem, su baskını vb.)• Trafik Kazaları• İş Kazaları• Doğum Hataları• Terör• Çocuklukta Geçirilen Viral Hastalıklar• Doğum Öncesi Annenin Geçirdiği Rahatsızlıklar• Anne-Babanın Alkol veya Uyuşturucu Bağımlılığı• Genetik Bozukluklar• Doğum Öncesi Bebeğin Radyasyon AlmasıYukarıdaki nedenlerden ötürü çocuğunuzun bedensel yetersizliği onun tüm hayatını olumsuz yöndeetkileyebilir. Yukarıdaki nedenlerden ötürü karşılaşacağınız olumsuzluklarda size en yakın tıpmerkezlerine ulaşıp onların önerileri doğrultusunda hareket etmenizde yarar vardır.BEDENSEL ENGELLİLER İÇİN ÇALIŞMA ALANLARIDosyalama memurluğu, oto kilit imal işçiliği, konfeksiyon kontrolü, makinist, tamirci, gözlükçü,sayacı, düğme imal işçiliği, ütücü, heykeltıraş, ressam, oda hizmetlisi, ilan ve reklam satıcılığı,erkek ve kadın terziliği, zabıt katipliği, telefon telsiz faks bilgisayar operatörlüğü, berberlik,kuaförlük, mum imal işçiliği, posta ayırım memurluğu, elektronik eşya tamirciliği, hisse senedi vetahvil satıcılığı, kalite kontrolörlüğü v.b.UNUTMAYINIZ !Anne baba adaylarının da akraba evliliği yapmamış olsalar bile, engelliliğe yol açabilecek durumlar açısından yinerisklerin olup olmadığını araştırmaları ve testlerini yaptırmayı ihmal etmemeleri gerekir.9

GÖRME ENGELLİLERGÖRME ENGELLİĞİN NEDENLERİ ve ÖNLEMLER• Kalıtımsal Görme Yoksunluğu: Bununla genetik nedenler işaret edilmektedir. Böyle birdurumun söz konusu olabilmesi için görme yoksunluğu durumunun ana-baba her ikisi ya dakardeşlerde bulunması gerekir.• Doğal Görme Yoksunluğu: Bununla döllenmenin başıyla doğuma kadar geçen süreçiçersinde baş gösteren patolojik nedenler işaret edilmek istenmektedir. Örneğin gebeliksürecinde annenin kızılcık, frengi gibi hastalıklara tutulması, kan uyuşmazlığı, yetersizbeslenme, ateşli hastalıklar gibi durumların söz konusu olması, doğacak bebekte ötekihastalıkların yanı sıra görme yoksunluğuna neden olabilir. Ayrıca doğum sırasında doğumunolağan dışı geçmesi yüzünden beyin hasarları, oksijen yetersizliği gibi durumlarda görmeyoksunluğu nedeni olabilir.• Doğumdan Sonra Oluşan Görme Yoksunlukları: Özel göz hastalıkları veya kaza nedeniyleyaşamın herhangi bir döneminde baş gösteren görme yoksunlukları.GÖRME ENGELLİLER İÇİN ÇALIŞMA ALANLARIÖğretmenlik, hukuk işleri, din görevleri, politika, gazetecilik, müzik, telefon santralciliği,sekreterlik, yöneticilik v.b. hizmetler bu kategoriye girer.Görme engellilerin yapabilecekleri geleneksel işler olan süpürge, fırça, file ve ağ örmek, radyoprogramcılığı, sandalye, hasır ve sepet işleri, yumurta ve kesim için çeşitli kümes hayvanlarıyetiştirmek v.b.GÖRME ENGELLİLERE NASIL DAVRANILIR?• Yürürken siz onun koluna değil, o sizin kolunuza girmelidir. Zira kaldırım kenarı ya damerdiveni anlaması için yarım adım gerinizden gelmelidir. Merdiven inerken eğer varsatırabzandan yararlanmak isteyebilir. Kaldırım iniş çıkışlarında sürekli sözlü uyarana gerekyoktur. O sizi yarım adım geriden izlediği için biraz yavaşlamanız yeterlidir.• Ona ismi ile hitap ediniz. Aksi halde kiminle konuştuğunu anlamayabilir. Konuşurkengörme özürlü ya da kör gibi kelimeleri kullanmaktan çekinmeyin. Yanından ayrılacağınızzaman sözlü olarak bildirin.• Eğer size yol veya yön sorarsa sözcüklerle kesin ve anlaşılır biçimde anlatın. El ile işaretetmeyin, göze hitabeden kullanımlardan kaçının.• Görme engelli birini uzaktan bağırarak yönlendirmeniz hem rencide edici, hem de tehlikeliolabilir. Olanağınız varsa yardım etmek için yanına gidiniz. Duraklarda hangi otobüsüngelmesini beklediğini sorabilirsiniz. Sizin otobüsünüz daha önce gelirse, ayrılacağınızımutlaka belirtin. Yardıma ihtiyacı olmayan bir görme engelliye yardımcı olmaya çalışmanızsadece size zaman kaybettirir.• Evde kapıları yarı açık bırakmayınız. Tanımadığı bir odaya giriyorsanız koltuk veyasandalyeye kadar götürün.• Yemekte et varsa kesmek için yardıma ihtiyacı olup olmadığını sorunuz. Yemeklerin yeriniiyice tarif edin.UNUTMAYINIZ!Çocuğunuzun görme, işitme, dokunma, koklama gibi duyularını kullanarak içinde yaşadığı çevreyi keşfetmesi içincesaretlendirin.10

İŞİTME ENGELLİLERİŞİTME ENGELLİLERErken tanı, erken cihaz kullandırabilme olanağı, erken eğitim işitme engelli bireyleri işitmekalıntıları ve yetenekleri doğrultusunda eğitebilirsek şu an yaşanan işsizlik, iletişim bozukluğu,sosyal uyumsuzluk gibi sorunların büyük oranda azalacağı gerçektir.İşitme engelli bireylerin çocuklarının işitme engelli olmaması için engelleyici, uyarıcı, bilgilendiriciçalışmalar yapılmalıdır.En büyük sorun erken teşhis konulamama, risk taşıyanların kontrolsüzlüğü, akraba evliliklerininazalmaması, erken ve uygun cihaz kullanmama, sağlıksız koşullarda cihaz alma, uygun eğitimalamamaktır.İŞİTME ENGELLİ ÇOCUKLARA YAKLAŞIM• Konuşurken çocukla yüz yüze olun ve normal ses tonunuzla konuşun.• Yeni bir sözcük öğretilecekse, tek başına değil cümle içerisinde öğretin.• Cümlelerinizin sade ve düz olmasına çalışın.• Çocuğun dudak okuyabilmesi için en uygun yeri belirleyin.• Yüzünüz çocuğa dönük olsun.• Çocuğa anlattığınız bir konu ile ilgili çok sayıda örneğe başvurun.• Akademik başarısızlıkların sözel dilin kullanımı ile ilgili olduğunu unutmayın.• İşitme cihazları ile çocuğun işitmesinin normale döndüğünü düşünmeyin.• Çocuğun soru sormasını cesaretlendirin.• Çocuklar için gereken cihazların temin edilmesini sağlayın.• Bireysel eğitim olanaklarını sağlamaya çalışın.• Sizi dinlediğinden emin olun.• Akranlarıyla ortak etkinlikler paylaşmasına olanak yaratın.• Okul ile iletişiminizi devamlı olarak koruyun. Çocuğun eğitiminde okul dışı çalışmalarınönemini unutmayın.UNUTMAYINIZ!Gecikmiş konuşmanın temelinde zihinsel gerilik, sosyal yetersizlikler, duygusal olumsuzluklar, fiziksel problemler,algılama problemleri, işitme kayıpları ve güdülenme eksiklikleri vardır.UNUTMAYINIZ!Çocuğunuza konuşmak için zaman ayırın. Onun yaptıkları ya da kendi yaptıklarınız hakkında sohbet edin.UNUTMAYINIZ!Engellilikte ; tanının erken konması çocuk, aile ve toplum açısından önem taşır. Sorunun bütünyönleriyle bilinmesi için doğumdan itibaren bütün ergenlik dönemi de dâhil çocuğun düzenli ve kalitelibir sağlık hizmetiyle izlenmesi gerekir.11

ZİHİNSEL ENGELLİLERZİHİNSEL ENGELLİLER (MENTAL RETARDASYON) GELİŞİMSEL ÖZÜR VEBOZUKLUKLARIN ÖNLENMESİEşler anne baba olmaya karar verdiklerinde bir taraftan mutluluk yaşarken diğer taraftan sorumluluktaşımaya başlarlar. Her anne babanın arzusu sağlıklı evlatlara sahip olmak ve sağlıkla büyütmektir.İnsan organik, ruhsal ve sosyal bir varlıktır. Bu açıdan bakıldığında, sağlıklı birey bu üç alanındengeli gelişimi demektir. Tıp alanı son elli yılda insan sağlığına yönelik araştırmalara ağırlıkverilmiştir. Bugün için artık aydınlığa kavuşmuş bazı özellikler vardır. Anne baba olarak bazıkonulara özen gösterilmesi gerekmektedir. Her birey elinden gelen dikkat ve gayreti gösterdiğindeözürlü veya sağlıksız çocuğa sahip olma en aza indirilebilecektir. Her ne kadar tıp alanında halenbazı bozukluklara ve hastalıkların kesin nedeni ya da etkeni bilinmiyorsa da bilinenler annebabalara yol gösterici olabilir. Sağlıklı bir çocuğa sahip olabilmek için anne babaların dikkatedeceği özellikler üç dönemde gruplanarak gözden geçirilebilir.I.Dönem : Gebelik Öncesi ve Gebelik• Anne ya da baba tarafından herhangi bir özür, bozukluk ya da hastalık, anne-baba arasındaakrabalık varsa (ne kadar yakın ya da uzak akrabalık olsa da önemlidir)• Beklenen ya da düşünülen çocuğun kardeşlerinde herhangi bir özür, bozukluk ya da hastalıkvarsa,• Anne adayı 18 yaşından küçük ya da 40 yaş civarında ise,Anne-baba muhakkak genetik, kadın hastalıkları-doğum ve çocuk sağlığı-hastalıkları bölümlerindendanışmanlık hizmeti almalıdır. Hekimlerin önerdiği gerekli incelemeler yapılmalıdır. Mümkünse buhizmetler gebe kalmadan önce yapılmalıdır. Eğer gebelik söz konusu ise hekime gebeliğin ilk 1 ayıiçinde başvurmak gerekir.Genellikle herhangi bir hastalıkta anne tarafından çok baba tarafının önem taşıdığı düşünülür. Oysabazı hastalıklarda anne tarafı baskın rol oynayabilir. Bu nedenle baba tarafının önem taşıdığı inancıyanlıştır. Gerek anne gerek baba tarafından herhangi bir gelişim geriliği, bebeklik-çocuklukdöneminden beri süregelen bir hastalığı olan varsa muhakkak danışmanlık hizmeti alınmalıdır.Her özürlü çocuk akraba evliliğinden doğmaz. Ancak özürlü çocukların %30-40'nda akraba evliliğisöz konusudur. Bu oranın küçümsenmeyecek bir oran olduğunu unutmamak gerekir.Bazı gelişimsel bozuklukların kardeşlerde görülme oranı yüksektir. Bu nedenle anne babanın yenibir çocuk düşündüğünde hekimlerinden muhakkak danışmanlık hizmeti alması gerekir.Down sendromu gibi bazı genetik bozukluklar ve bebeğin anne karnındaki gelişiminin yeterliolmaması ya da bazı mal formasyonların (bozuk oluşumların) meydana gelmesine 18 yaştan küçükannelerde ve 35 yaşın üstündeki annelerde daha sık rastlanır.UNUTMAYINIZ!Zihinsel özürlülük bir hastalık değildir.UNUTMAYINIZ!Zihinsel özürlü çocuğunuzun gelişim düzeyi dikkate alınarak bireysel, grup, kaynaştırma eğitim programlarındanhangisine ihtiyacı olduğuna siz ve uzmanlar, birlikte karar verir.12

DOWN SENDROMU21. kromozomun yer değiştirmesi veya birleşememesinden dolayı meydana gelmektedir. Yüz,yuvarlak ve basıktır. Gözler çekik olup, kapaklarında kıvrım mevcuttur. Çocuk büyüdükçe bukıvrım belirgin hale gelir. Yine bazı çocuklarda özellikle göz rengi açıksa, gözün renkli bölümününçerçevesinden içe doğru beyaz lekeler vardır. Bu lekeler zamanla kaybolur. Göz kapaklarında şişmeve çapaklanma görülür. Burun, küçük ve kalkık, burun kökü basıktır. Yüzün yuvarlak olmasınedeniyle gözler birbirinden ayrık durur. Baş, basık, arkası düzleşme eğilimindedir. Saç, kaş vekirpikler çoğu kez seyrek ve yumuşaktır. Boyun genellikle kısa ve geniştir.OTİZMOtizm, sosyal ve iletişim becerilerinin oluşmasını etkileyen bir genel gelişim bozukluğudur.Genellikle 2 yaşından itibaren ortaya çıkar. Öğrenme ve algılama zorluğu çekerler. Büyük birkısmında farklı seviyelerde zeka geriliği görülse de zeka seviyeleri normal olan otistik çocuklar davardır. Ancak genel zeka seviyeleri ne olursa olsun, otistik çocuklar çevrelerindeki dünyayıalgılamakta ortak bir zorluk çekerler.ASPERGER SENDROMUAsperger sendromu olan insanlar, insanlara bakarak, onların yaşlarını ve statülerini tahmin etmekte,yüzlerindeki ifadeye ya da ses tonlarına göre mutlu mu, kızgın mı ya da üzgün mü olupolmadıklarına karar verip, ona göre tepki vermekte kısacası bizim doğal olarak fark ettiğimiz businyalleri algılamakta zorlanmaktadırlar.Otizmde bulunan bir takım özellikler Asperger sendromunda da görülmektedir;RETT SENDROMURett sendromu dünyanın her yerinde ve genellikle kızlarda görülen bir gelişim bozukluğudur. Rettsendromlu kızlar yaşamlarının ilk (6-18) aylarına dek tamamen normal ya da normale yakın gelişimgösterirken önce hızlı bir gerileme ile öğrenilen becerileri unutur sonra da uzun bir duraksamadevresine girerler.TOURETTE SENDROMUTourette Sendromu (TS) aynı şekilde tekrar tekrar meydana gelen istençdışı, hızlı, ani hareketlerveya sesler içeren tiklerle karakterize edilen nörolojik veya “nörokimyasal” bir rahatsızlıktır.MULTIPL SKLEROZMultipl Skleroz (MS) beyinde ve omurilikte mesajları taşıyan sinir telleri etrafındaki koruyucukılıfın (Miyelin kılıf) hastalığıdır. Kılıfın zarar gördüğü yerlerde sertleşmiş plak dokuları (skleroz)yer almaktadır. Bu plaklar sinir sistemi içinde pek çok yerde oluşabilir ve sinirler boyuncamesajların iletilmesini engelleyebilirler.SEREBRAL PARALİZİSerebral paralizi, doğum öncesi, doğum sırası veya doğum sonrası beyindeki bir lezyon sonucuortaya çıkan nöromusküler bozukluktur. Motor bozukluklar, spastisite, kuvvetsizlik,inkoordinasyon, atetoz, rejidiye ve tremorlar şeklinde olabilir. Motor bozuklukların yanında mentalgerilik, konvülziyonlar, görme, işitme, konuşma, algılama ve davranış bozuklukları da görülebilir.13

FENİLKETONÜRİFenilketonüri kalıtsal bir metabolizma bozukluğudur. Bu hastalık, çocuğun karaciğerindeki birenzimin eksikliği sonucunda ortaya çıkmakta; ileri derecede zekâ geriliğine neden olmaktadır.Ailelerin dikkatini çekecek düzeyde belirti vermeğe başladığında da tedavi için geç kalınmış olur.Ancak erken teşhis konursa, özel diyet ile hastalık tamamıyla tedavi edilebilmektedir.DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞUHiperaktivite bozukluğu bazı çocuklarda ve yetişkinlerde görülen bir davranış ve dikkat bozukluğuhastalığıdır. Bu bozukluk 20 çocuktan birinde görülür ve erkeklerde kızlardan daha sıktır.WİLLİAMS SENDROMUWilliams sendromu öğrenme güçlüğüne de neden olan kalıtımsal bir bozukluktur. Çok arkadaşcanlısıdırlar, güzel konuşurlar, nazik ve sevimlidirler, yabancılardan çekinmezler. Konuşma ve dilhafızalarının kuvvetli olmasına rağmen, görsel hafızaları zayıf olduğundan bir şekli kopyalamada,çizmede ve yazmada çok başarılı değildirler.FRAJİL X SENDROMUFrajil X sendromu, kalıtsal zekâ geriliğinin bilinen en sık nedenidir.Zekâ düzeyindeki etkilenme normal IQ düzeyi ile birlikte basit öğrenme güçlüğünden ağır bilişselbozukluğa ve otizme kadar geniş bir aralıktadır.Sık rastlanan problemler gelişim basamaklarında gerilik (yürüme, konuşma, tuvalet eğitimi), dikkateksikliği, hiperaktivite ve matematikte zorlanmadır.SİPİNA BİFİDASpina Bifida doğumdan önce oluşan ciddi biçimde, fiziksel ya da tıbbi sorunlara yol açan birhastalıktır. Omuriliğin ve omurganın gelişmemesi sonucu oluşur.Durumu ne olursa olsun çocuğunuzun yaşıtları gibi duyguları, düşünceleri, ihtiyaçları ve sorunlarıolduğunu, onlardan temelde farklı olmadığını, onlar kadar sevgiye ve şefkate muhtaç olduğunu, güçsüzolduğu yönler kadar güçlü olabileceği yönlerinin, yapamayacağı beceriler kadar yapabileceğibecerilerinin de bulunduğunu UNUTMAYINIZ !UNUTMAYINIZ!Çocuğunuzdaki farklılığın olağan olup olmadığından emin olabilmek için çocuğunuz 0-3 yaş arasında iseevinize en yakın Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması (AÇSAP) Merkezine, 3-6 yaş arasında ise MilliEğitim Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) başvurunuz.14

ÖNEMLİ BİLGİLERSAĞLIK KURULU RAPORUEngelliler için en gerekli belgelerden biri kuşkusuz Sağlık Kurulu Raporu’dur.• Nasıl Alınır ?Sağlık Kurulu Raporunu ne için istediğinize bağlı olarak:1. Özürlü Kimlik Kartı/Nüfus Cüzdanı İçin Alınacaksa; doğrudan olarak hastaneyebaşvurabilir ya da Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Müdürlüğü’ndensevk alarak, hastaneye başvurabilirsiniz.2. İş İçin Alınacaksa; doğrudan olarak hastaneye başvurabilir veya İş-Kur’dan sevkalarak, Hastaneye başvurabilirsiniz.3. 2022 Sayılı Yasaya İstinaden Aylık Bağlatmak İçin Alınacaksa; direkbaşvuramazsınız. Mutlaka Defterdarlıktan alacağınız sevk ile hastaneye gitmelisiniz.Bu durumda raporunuz da size verilmeyecek, hastane tarafından Defterdarlığagönderilecektir.4. Çalışanlara Yönelik Vergi İndirimi İçin Alınacaksa; Kişinin annesi, babası, kendisiya da çocuğu özürlü ise gelir vergisi indiriminden yararlanabilir. Çalıştığı yerdensevk alınarak Hastaneye başvurulacak ve alınan sevk kuruma teslim edilecektir.Raporlar, sosyal güvencesi olmayan kişilere ücretsiz verilebilir. Fakirvatandaşlarımız için ücretsiz rapor vermeye başhekimler yetkilidir.• Nereden Alınır?Eskişehir’de rapor verecek hastaneler aşağıda belirtilmiştir:1. Eskişehir Devlet Hastanesi Santral : 0 (222) 237 48 002. Yunusemre Devlet Hastanesi Santral : 0 (222) 335 06 503. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Santral : 0 (222) 239 29 79• İtiraz HakkıSakatlık dereceleri %40’ın altında ve %70’in üstünde olanların başvuruları, Türkiye İşKurumunca kabul edilemez. Ancak sakatlık derecesi %70’in üstünde olmasına karşın raporunda işgörebilir, çalışabilir kaydı bulunanların başvurusu geçerli sayılır. %40’ın altında rapor alanların daitiraz hakkı vardır. Bir dilekçeyle İl Sağlık Müdürlüğü’ne başvurulur ve ikinci kez bir HastaneninSağlık Kurulu’na girilir.• NotÖzürlü (Engelli) birey kalıcı bir özre sahipse bir defa sağlık kurulu raporu alıp, kendisinesağlanan tüm hak ve hizmetlerden yararlanmada kullanacaktır. Kontrolü gerektiren sürekli birhastalık nedeniyle oluşan özürler için ise sağlık kurulu raporunda belirlenen süre sonunda raporyenilenecektir. Alınan rapor, Milli Savunma Bakanlığı dışında tüm kurum ve kuruluşlarda geçerliolacaktır.15

ÖZÜRLÜLER (ENGELLİLER) İÇİN KİMLİK BELGESİ30 Ekim 2005 tarihinden itibaren Özürlü Kimlik Kartı verilmemektedir. Bunun yerine NüfusCüzdanlarına özürlü ibaresi ve oranı işlenmektedir. Daha önce verilen Özürlü Kimlik Kartları isegeçerliliğini sürdürmektedir.• Nasıl Alınır?Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü’ne aşağıdaki belgelerle başvurulur :1. Sağlık Kurulu Raporu (raporun amaç kısmına “özürlü kimlik kartı için” yazılacak)2. Özürlü Kimliği Bilgi Formu (raporu veren hastanede uzman tarafından doldurulacaktır.)• Ne yapılacak ?1. Sosyal Hizmetler İl Müdürlüklerine yapılan başvurular, ilgili Bakanlığa gönderilir.2. Başvurular incelenerek, ortalama 20 gün sonra gerekli bilgi Nüfus Müdürlüğüne iletilir.3. Muhtarlıktan Alınan Nüfus Cüzdan talep belgesi ve 2 adet fotoğraf ile NüfusMüdürlüğü’ne giderek, özürlü ibaresi ve % oranı işlenmiş yeni Nüfus Cüzdanınızıalabilirsiniz.Yeni Nüfus Cüzdanınızı, Özürlü Kimlik Kartı gibi gerekli alanlarda kullanabilirsiniz.• Nereye Başvurulur?Adres : Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Tel : 0(222) 217 46 06 - 09Huzur Mah. Yıldızlar SokakSosyal Hizmetler Kampusu(Devlet Hastanesi üstü)ESKİŞEHİR• Sağlayacağı Kolaylıklar Nelerdir?1. Almış olduğunuz Sağlık Heyet Raporunun bir fotokopisi ile Eskişehir BüyükşehirBelediyesi’ne başvurduğunuz taktirde ücretsiz Es Kart’ınızı alarak ulaşımdan ücretsizyararlanabilirsiniz.2. Karayolları ile seyahat etmeniz halinde %50 indirimden faydalanabileceksiniz3. Devlet Demir Yolları ile seyahat etmeniz halinde %20 indirimden faydalanabileceksiniz.4. Türk Hava Yolları ile seyahat etmeniz halinde %40 indirimden faydalanabileceksiniz.5. Turkcell ve Telsim cep telefonlarında indirimli görüşebilirsiniz.6. Milli Parklar, Devlet Tiyatroları ve Müzelerden ücretsiz olarak yararlanabilirsiniz.7. Özürlü istihdamı amacıyla açılan sınavlarda özrün belgelenmesinde kullanabilirsiniz.8. Yerel yönetimlerin alacağı kararlar ile su bedellerinden %20 indirimliyararlanabilirsiniz. (kimlik kartı, ikametgah, nüfus cüzdan örneği, fatura engelli üzerindegözükecek, sular idaresine başvurulacak, yeniden özürlü üstüne abonelik yapılacak.9. Hastane ve Sağlık Ocaklarında muayene önceliği sağlanır.16

ÜCRETSİZ ULAŞIM• Eskart Almak İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?1. Sağlık Kurulu Raporu (raporun amaç kısmına “özürlü kimlik kartı için” yazılacak)Raporun aslı yada Başhekimlik’ten aslı gibidir onaylı fotokopisi.Özür oranı en az % 40 olmalıdır.2. Nüfus Cüzdan Fotokopisi3. 1 adet fotoğraf4. 7,5 YTL ücret• Nereye Başvurulur?Adres: Esk.Büyükşehir Belediyesi Tel : 0(222) 220 42 27Paso Servisi – 1.KatESKİŞEHİRYEŞİL KART ?• Nasıl Çıkartılır?1. İl Sağlık Müdürlüğü Yeşil Kart Bürosu’ndan verilen form doldurulur.2. En yakın Karakol’a teslim edilir.3. Yaklaşık 20 gün sonra Sağlık Müdürlüğü Yeşil Kart bürosuna başvurması söylenir.4. Karakol gerekli araştırmanın yapılması için formu İl Sağlık Müdürlüğü’ne gönderir.5. Başvuran kişi Tapu, Belediye, Vergi Dai., Bağ-Kur, Sigorta, Trafik Tescil, vb.araştırması nüfusa kayıtlı olduğu ilden yapar, Sağlık Müdürlüğü’ne teslim eder.6. Eksik evrak yoksa, başvurular Valilik İl İdare Kurulu’nda değerlendirilir.7. Onaylanan başvurular İl Sağlık Md. Yeşil Kart Bürosuna bildirilir.8. İl Sağlık Md. Yeşil Kart Bürosu, kartı başvuru sahibine teslim eder.MAAŞ BAĞLANMASI• Nasıl Başvurulur ?1. Defterdarlık’a müracaat edilecek.2. 18 yaşından küçük olanlara Defterdarlık tarafından verilen bakım taahhütnamesidoldurulacak ve istenen belgeler tamamlanacak.3. 18 yaşından büyük olanlara, özürlülük oranına, sosyal güvencesinin olup-olmamasınagöre farklı uygulamalar olduğundan, müracaat sırasında detaylı bilgi verilecek.• Nereye Başvurulur ?Adres : Esk.Vergi Dairesi ve Defterdarlık Tel : 0(222) 230 39 42Arifiye Mah. Müftülük Sok. No:3(Valilik arkası)ESKİŞEHİR17

ARAÇ-GEREÇ VE CİHAZ TEMİNİYeşilkart’ın karşılamadığı tekerlekli sandalye, protez, ortez, işitme cihazı, vb. araç-gereç vecihazların temini için;1. Sözkonusu alete ihtiyacınız olduğuna ve kullanabileceğinize dair Sağlık Kurulu Raporu ile2. Valilik Bünyesindeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı’na başvurmanızgerekmektedir.Not: SSK , Bağ-Kur ve Emekli Sandığının karşılamadığı akülü araç için de aynı yoluizleyebilirsiniz.Adres : Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Tel : 0(222) 231 66 13Eskişehir ValiliğiİŞ BAŞVURULARI - İŞE GİRME ve MESLEK EDİNDİRME KURSLARIÖzürlülerin işe yerleştirilmesi konusunda sadece Türkiye İş Kurumu yetkilidir ve aşağıdaki yoltakip edilmelidir;1. İş-Kur’dan alınacak sevk ile Sağlık Kurulu Heyet Raporu alınır.2. Kimlik (TC Kimlik Numarası yer alacak) ile İş-Kur’a kayıt yapılır.3. Mesleği olmayanlara “Meslek Edindirme”, mesleği olup da güncelliğini yitirmiş olanlara da“Meslek Geliştirme” eğitimi verilir.4. Kayıtlı olanlara “Özgeçmiş Hazırlama”, “İş Arama Teknik ve Becerileri” eğitimi verilir.5. Özel veya kamuya iş için başvuran herkesin mutlaka İş-Kur’da kaydı bulunmalıdır.6. Kamuda daimi kadroda çalışmak için KPSS’ye girme zorunluluğu vardır.7. Kurumda kaydı olanlar, uygun iş bulunduğu zaman işe yerleştirilir.Adres : İŞ-KUR ( İşçi Bulma Kurumu ) Tel : 0(222) 231 04 86Cengiz Topel Cad. No:64ESK.EMEKLİLİK• Emekli SandığıEmekli Sandığı’na bağlı olan %40’ın üstünde sakatlık raporu bulunan engelliler, 15 yıl fiilihizmetlerini tamamladıkları takdirde emeklilik hakkından yararlanabilirler.• SSKSigortalı olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarihten önce bu kanunun 53.maddesine göre malulsayılmayı gerektirecek derecede hastalık veya arızası bulunan ve bu nedenle malullük aylığındanyararlanamayan sigortalılar, yaşları ne olursa olsun en az 15 yıldan beri sigortalı bulunmak ve en az3600 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi ödemiş olmak şartıyla yaşlılık aylığındanyararlanırlar.• Bağ-KurBağ-Kur, özürlülere yönelik özel bir erken emeklilik uygulaması yapmamaktadır.• Malulen EmeklilikMalulen emeklilik durumu ile ilgili olarak 3 sosyal güvenlik kuruluşunun da erken emeklilikuygulaması vardır.18

VERGİ İNDİRİMLERİNDEN FAYDALANMAKÇALIŞANLAR İÇİN VERGİ İNDİRİMİ• Sakatlık İndiriminden Kimler Yararlanabilir?1. Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş olanlar (birinci derece)2. Çalışma gücünün asgari %60’nı kaybetmiş olanlar (ikinci derece)3. Çalışma gücünün asgari %40’nı kaybetmiş olanlar (üçüncü derece)Not: Çalışma gücü kaybı oranları, hastaneden alacağınız sağlık kurulu raporunda belirtilmektedir.• Sakatlık İndirimi Ne Kadardır?Bakanlar Kurulu tarafından belirlenmiş özel indirim tutarı bulunmaktadır. Sakatlık indirimi:1. Birinci derece sakatlar için özel indirim tutarının sekiz katı.2. İkinci derece sakatlar için özel indirim tutarının dört katı.3. Üçüncü derece sakatlar için özel indirim tutarının iki katıdır.Sakatlık derecesine göre tespit edilecek indirimler özel indirime eklenerek özürlü (Engelli) çalışanınücretinden indirilir.• Sakatlık İndiriminden Yararlanmak İçin Nasıl Başvurulur?Sakatlık indiriminden faydalanılabilmesi için çalışan özürlünün aşağıdaki evraklar ile Defterdarlığabaşvurması gerekmektedir:1. Dilekçe (Defterdarlık’tan alınacaktır)2. Çalışma Belgesi (işyerinden alınacaktır)3. Nüfus Cüzdan Fotokopisi4. 3 adet fotoğraf5. Sağlık Heyet Raporu’nun aslıEğer bakmakla yükümlü olduğu kişi için başvuru yapılacaksa;1. Dilekçe (Defterdarlık’tan alınacaktır.)2. Çalışma Belgesi (işyerinden alınacaktır)3. Bakmakla yükümlü olduğuna dair belge (işyerinden alınacaktır)4. Nüfus Cüzdan Fotokopisi5. 3 adet fotoğraf6. Sağlık Heyet Raporunun aslıDefterdarlık söz konusu evrakları Bakanlığa gönderir. Bakanlık gerekli değerlendirmeyi yaptıktansonra çalışan ve işverene bilgi verilir.• Nereye Başvurulur?Adres : Esk.Vergi Dairesi ve Defterdarlık Tel : 0(222) 230 39 42Arifiye Mah. Müftülük Sok. No:3(Valilik arkası)ESKİŞEHİR19

EMLAK VERGİSİ• “Emlak Vergisi Kanunu” ile vergiden muaf tutulan gruplar arasına özürlüler de dahiledilmiştir. (30/07/2003-4962 S.K./15.md )• Durumlarını özürlü raporu eşliğinde bağlı bulunduğu Belediyeye bildiren özürlü vatandaşlarbu muafiyetten faydalanabilirler.• Özürlü vatandaşlar birden fazla olmamak şartı ile sahip oldukları mülkte emlakvergisinden muaf tutulurlar.TAŞIT VERGİSİ• Araç özürlü kişinin üzerine ise ve özür oranı %90 ve üzeri ise ÖTV’den muaf tutulur.EVDE BAKIM HİZMETİ ALMAK İÇİNEskişehir Tepebaşı Belediyesi ve İl Sağlık Müdürlüğü arasında yapılan protokol gereği; evindençıkamayacak durumda olan yaşlı ve yatalak hastaların evine sağlık ekibi gönderilmektedir.Bu hizmetten faydalanmak için;0.222.211 40 00- 1411 Tepebaşı Belediyesi Eng.Koord.Mrk (Merve SEDA BAKİ) veya0.222.231 37 58 Sağlık Müdürlüğü MUYAP (Abdil ATEŞ) başvurabilirsiniz.KİMSESİZ ÖZÜRLÜLERİN BAKIMI• Nasıl Başvurulur?Sadece Zihinsel ve Spastik özürlü olanlar aşağıda belirtilen evraklar ile Sosyal Hizmetler İlMüdürlüğüne başvurabilirler;a) Vukuatlı nüfus kayıt örneği,b) İkametgâh belgesi,c) Sağlık kurulu raporu,d) Kendisinin veya ailesinin sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmadığına dair belgeler,e) Gelir durumuna ilişkin beyanı ve ilgili belgeler,f) İki adet vesikalık fotoğraf,g) Varsa öğrenim durumunu gösterir belge veya sureti,h) Özürlünün vasisi var ise, vesayete ve vasi atanmasına ilişkin mahkeme kararı (Sulh HukukMahkemesinden alınacak),i ) Husumete izin kararı (Sulh Hukuk Mahkemesi’nden alınacak)j) Anne babanın boşanmış olması hâlinde, boşanmaya ilişkin mahkeme kararı,* (d), (e), (f), (g) ve h) , (i) ve (j) bentlerinde belirtilen belgeler, sosyal inceleme raporununhazırlanmasından sonra da verilebilir.• Nereye Başvurulur?Adres : Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü Tel : 0(222) 217 46 06 - 09Huzur Mah. Yıldızlar SokakSosyal Hizmetler Kampüsü(Devlet Hastanesi üstü)ESKİŞEHİR20

ÖZÜRLÜLERİN ÖZEL BAKIM MERKEZLERİNE BAŞVURULARI :SHÇEK Genel Müdürlüğü Bakıma Muhtaç Özürlülere Yönelik Özel Bakım MerkezleriYönetmeliği 30.07.2006 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.Buna Göre :Bakım ücreti SHÇEK Genel Müdürlüğünce ödenecek bakıma muhtaç özürlününmüracaatı ve değerlendirilmesi:Bakıma muhtaç özürlülerden, sosyal güvenlik kurumlarına tabi olmayan, ailesini kaybetmişolanlar ile ailesi ekonomik veya sosyal yoksunluk içerisinde bulunanların bakım ücreti GenelMüdürlükçe karşılanacak olanların müracaat ve işlemleri aşağıdaki şekilde yapılır.a) Bakıma muhtaç özürlünün bakım talebine ilişkin müracaat, bakıma muhtaç özürlü bireyinkendisi, ailesi veya yasal temsilcisi tarafından İl/ilçe Sosyal Hizmetler Müdürlüğüne yapılır.b) Bakıma muhtaç özürlünün bakım talebine ilişkin olarak Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tespiti veBakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmeliğin 6 ncı maddesinde yazılı belgeleristenir ve bu belgeler il müdürlüğünce değerlendirilir.c) İl müdürlüğünce bakıma muhtaç özürlü ve ailesinin psiko-sosyal ve ekonomik durumu ve bakımihtiyacı hakkında sosyal inceleme raporu hazırlanır.ç) Bakıma muhtaç özürlünün bakım ihtiyacına göre alması gereken bakım hizmetleri belirlenir.d) Bakıma muhtaç özürlünün ihtiyaç duyduğu bakım hizmetlerinin belirlenmesini müteakiben,bakım hizmetinin verileceği merkez, bakıma muhtaç özürlünün ve ailesinin talebi doğrultusundamerkezin kapasitesi dikkate alınarak belirlenir.e) Belirlenen merkezde, bakıma muhtaç özürlüye, bakım hizmetinin verilmesine ilişkin olarak ilmüdürlüğünün teklifi ile Valilik makamından onay alınır.f) Bakıma muhtaç özürlü birey veya ailesi, merkezde verilen bakım hizmetinden memnun olmamasıhâlinde, en erken altı ay sonunda merkezin değiştirilmesini talep edebilirler. İl müdürlüğü talebideğerlendirerek talep doğrultusunda işlem yapar.Bakım ücreti kendisi veya ailesi tarafından ödenen bakıma muhtaç özürlünün müracaatı vedeğerlendirilmesiBakıma muhtaç özürlünün bakım ücretinin ailesi veya kendisi tarafından ödenmesi hâlinde ilgiliYönetmeliğin 44 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen belgeler ile birliktemüracaat merkeze yapılır. Merkez açılış izin belgesinde belirtilen özür grubuna uygun olan bakımamuhtaç özürlüyü değerlendirme kurulunda değerlendirir ve uygun görmesi hâlinde kabul eder.Merkeze bakıma muhtaç özürlü kabulüMerkeze bakıma muhtaç özürlü kabulü aşağıda belirtilen şekilde yapılır. Buna göre;a) Bakım ücreti bakıma muhtaç özürlü veya ailesi tarafından ödenecek ise merkeze kabul edilecekbakıma muhtaç özürlüden, ailesinden veya yasal temsilcisinden dilekçe, bakıma muhtaç özürlüyeait nüfus cüzdanı örneği, veliye veya vasiye ait ikametgâh belgesi, bakıma muhtaç özürlü için sağlıkkurulu raporu ve iki adet fotoğraf istenir,b) Bakım ücreti Genel Müdürlük tarafından ödenecek ise ilgili Yönetmeliğin 42 nci maddesindebelirtilen belgelerden oluşan dosyanın bir nüshası il müdürlüğünce resmî yazı ekinde merkezegönderilir,c) Merkezde, bakıma muhtaç özürlü ve ailesi hakkında ayrıntılı ilk görüşme formu düzenlenir,ç) Bakıma muhtaç özürlünün bakım ihtiyacı merkez değerlendirme kurulunda değerlendirilir vebireysel bakım planı oluşturulur,d) Merkeze kabul edilen her bakıma muhtaç özürlü için bir dosya açılır, belgeleri saklanır.Merkeze ücretsiz bakıma muhtaç özürlü kabulüMerkez hizmetlerinden yararlanmak üzere aşağıda belirtilen esaslar dahilinde ücretsiz bakımamuhtaç özürlü kabul edilir:a) Merkeze, il müdürlüğünün veya merkezin önereceği bakıma muhtaç özürlüler arasından, il21

müdürlüğünde görevli sosyal çalışmacı tarafından hazırlanacak sosyal inceleme raporu sonucunagöre ücretsiz bakıma muhtaç özürlü kabul edilir,b) Merkeze, hizmet verdiği bakıma muhtaç özürlü sayısının yüzde üçü oranında ücretsiz bakımamuhtaç özürlü kabul edilir,c) Merkeze, ücretsiz kabul edilecek bakıma muhtaç özürlüler, sosyal ve ekonomik yoksunlukiçerisinde bulunan bakıma muhtaç özürlüler arasından il müdürlüğünce belirlenir,ç) Merkez, her ay sonunda kapasitesini, hizmet verdiği bakıma muhtaç özürlü sayısını, ücretsizhizmet verdiği bakıma muhtaç özürlü sayısını ve varsa açık olan ücretsiz bakıma muhtaç özürlükapasitesini il müdürlüğüne bildirir.EĞİTİM-ÖĞRETİMZorunlu eğitim çağına gelen özel gereksinimli öğrencilerin eğitimlerine başlanabilmesi için;• Nereye Başvurulur?Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı olan Rehberlik Araştırma Merkezi’ne başvurabilirsiniz.Adres : Rehberlik Araştırma Merkezi Tel : 0(222) 239 37 82Akarbaşı Mah. Ada Sok. No:35( eski kalabak su deposu yanı )• Gerekli Evraklar Nelerdir?1. Sağlık Kurulu Raporu2. İkametgah İlmuhaberi (muhtardan alınacak)3. Nüfus Cüzdan Fotokopisi (T.C. kimlik numarası mutlaka olacak)4. 2 adet fotoğraf• Ayrıca; Evinden çıkamayacak durumda olan çocuklarınızın eğitimi için;Milli Eğitim Müdürlüğü ile Tepebaşı Belediyesi arasında imzalanan protokol gereği evinizeöğretmen gönderilebilecektir. Bu eğitimden yararlanabilecek çocuklar, en az 6 ay süreyle evdençıkmasının mümkün olmadığını belirten Sağlık Kurulu Heyet Raporu’na sahip olmalıdır.Bu hizmetten faydalanmak için;0.222.211 40 00-1411 Tepebaşı Belediyesi Eng.Koord.Mrk (Merve SEDA BAKİ) başvurabilirsiniz.• Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Kuruluşlarından Nasıl Yaralanabilirsiniz?Özel eğitim gereksinimi olan birey, ailesi veya gönderen kaynak,a) Milli Eğitim Müdürlüğüne,b) Rehberlik ve Araştırma Merkezi Müdürlüğüne,c) En yakın özel eğitim kurumuna,d) En yakın okula doğrudan başvurabilir.Millî Eğitim Bakanlığı Özel, Özel Eğitim Kursları Yönetmeliği hükümleri uyarınca ;Kurslara;a) İlköğretim ve orta öğretim kurumlarında okuyan, mezun olan veya ayrılan özel eğitimgerektiren bireyler,22

) Okul öncesi eğitim çağındaki (0-6 yaş) özel eğitim gerektiren bireyler,c) Resmi özel eğitim kurumlarından yararlanamayacak düzeyde ağır engelli bireyleralınır.Özel eğitim gerektiren bireyin, gelişimsel ve eğitsel tanısının rehberlik ve araştırmamerkezlerinden gelişimsel ve tıbbî tanısının ise sağlık kurumlarından alınan test sonuçları belgesi,a) Nüfus cüzdanı,b) İkamet belgesi,c) 4 adet fotograf, istenir.Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olan veya Sosyal Hizmetlere bağlı olup da Milli EğitimBakanlığı’na devredilen Özel Rehabilitasyon Merkezleri’nin ödemeleri Milli Eğitim Müdürlüğütarafından yapılacaktır.ÖNEMLİ TELEFONLART.C.Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı………………. 0(312) 419 79 23Alo Özürlüler Hattı…………………………………………... 183Kent Konseyi Engelliler Meclisi……………………………...231 47 40 – 211 40 00 -1411Tepebaşı Belediyesi Engelliler Koordinasyon Merkezi……... 211 40 00 - 1411Sosyal Hizmetler İl Müdürlüğü……………………………… 217 46 05 – 06 – 09Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı…………………... 231 66 13Türkiye Sakatlar Derneği Eskişehir Şubesi………………….. 231 47 40Görsem Görme Engelliler Dayanışma Derneği……………… 310 26 26İşitme Engelliler Koruma ve Kalkınma Derneği…………….. 220 25 82 - FaxBuğday Tanesi Zihinsel Engelliler Derneği…………………. 330 14 84 – 220 82 83Dolunay Yetişkin Engelliler Derneği…………………………211 40 00 - 3201İşitme Eng. Çocukları olan Aileler Dayanışma Derneği…….. 234 14 48Şizofreni ile Yaşam Derneği…………………………………. 230 53 73• Milli Eğitim Müdürlüğüne Bağlı Özel Eğitim KurumlarıRehberlik Araştırma Merkezi………………………………... 239 37 82Uluönder Eğitim Uygulama Okulu ve İş Eğitim Merkezi…… 335 16 24Av.Lütfi Ergökmen Okulu…………………………………… 239 60 81Ahmet Yesevi İşitme Engelliler İ.Ö.O………………………. 340 19 19• Gerekli TelefonlarValilik………………………………………………………... 221 90 00Adliye………………………………………………………... 230 92 11Milli Eğitim Müdürlüğü……………………………………... 239 72 00İl Sağlık Müdürlüğü………………………………………….. 230 27 81Eskişehir Osmangazi Üniversitesi…………………………… 239 37 50Anadolu Üniversitesi………………………………………….335 05 80Devlet Su İşleri………………………………………………. 226 23 10ESGAZ………………………………………………………. 230 08 08ESKİ…………………………………………………………. 220 41 90TEDAŞ………………………………………………………. 230 15 6023

SSK İl Müdürlüğü…………………………………………… 231 54 80Bağ-Kur İl Müdürlüğü………………………………………. 230 15 70İş-Kur İl Müdürlüğü…………………………………………. 231 04 86Defterdarlık………………………………………………….. 230 39 42Meteoroloji………………………………………………….. 237 57 85Müftülük…………………………………………………….. 230 11 06TCDD Danışma……………………………………………….225 55 55Otogar Santral………………………………………………... 227 88 00Otobüs İşletmesi……………………………………………... 322 20 06Asri Mezarlık………………………………………………… 249 07 01Valilik Kriz Masası………………………………………….. 220 50 50Tüketici Koruma Derneği……………………………………. 234 76 76• Acil Telefonlarİtfaiye………………………………………………………… 110Polis………………………………………………………….. 155Trafik………………………………………………………… 154Hızır Acil…………………………………………………….. 152Jandarma…………………………………………………...... 156Zabıta………………………………………………………… 153Orman Yangın………………………………………………. 177Su Arıza……………………………………………………… 185Elektrik Arıza………………………………………………... 186Doğalgaz Acil………………………………………………... 187Vergi Danışma……………………………………………….. 189Telefon Arıza………………………………………………… 121Bilinmeyen Numaralar………………………………………. 118Posta Kodu Sorma…………………………………………… 119Telekom Danışma……………………………………………. 161Kablolu TV………………………………………………….. 126• BelediyelerBüyükşehir Belediyesi……………………………………….. 220 42 27Odunpazarı Belediyesi……………………………………….. 217 30 30Tepebaşı Belediyesi………………………………………….. 211 40 00• KaymakamlıklarOdunpazarı Kaymakamlığı ………………………………… ?Tepebaşı Kaymakamlığı……………………………………. ?• HastanelerAnadolu Üni. Med.Sosyal (Mavi Hastane)………………….. 335 05 78Eskişehir Devlet Hastanesi…………………………………... 237 48 00Eskişehir Yunus Emre Devlet Hastanesi……………………. 335 06 50Eskişehir Doğum ve Çocuk Bakım Evi……………………… 237 42 00ESOGÜ Tıp Fakültesi Hastanesi……………………………. 239 29 79Hava Hastanesi………………………………………………. 220 45 3124

HAKLARÖZÜRLÜLER/ENGELLİLER KANUNU /YASAL HAKLAR01/07/2005 tarihinde kabul edilen “ÖZÜRLÜLER KANUNU” na göre;• Özürlü : Doğuştan veya sonradan herhangi bir nedenle bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusalve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle, toplumsal yaşama uyumsağlama ve günlük gereksinimlerini karşılama güçlükleri olan ve korunma, bakım,rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişiyi ifade eder.(Madde 3)• Yeni doğan, erken çocukluk ve çocukluğun her dönemi fiziksel, işitsel, duyusal, sosyal,ruhsal ve zihinsel gelişimlerinin izlenmesi, genetik geçişli ve özürlülüğe neden olabilecekhastalıkların erken teşhis edilmesinin sağlanması, özürlülüğün önlenmesi, var olan özrünşiddetinin olabilecek en düşük seviyeye çekilmesi ve ilerlemesinin durdurulmasına ilişkinçalışmalar Sağlık Bakanlığı’nca planlanır ve yürütülür. (Madde 11)• Özür türlerini dikkate alan iş ve meslek analizleri, Özürlüler İdaresi Başkanlığınınkoordinatörlüğünde Milli Eğitim Bakanlığı ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığıtarafından yapılır. Bu analizlerin ışığında, özürlülerin durumlarına uygun meslekirehabilitasyon ve eğitim programları, anılan kurumlarca geliştirilir. (Madde 12)• Özürlülerin yetenekleri doğrultusunda yapabilecekleri bir işte eğitilmesi, meslekkazandırılması, verimli kılınarak ekonomik ve sosyal refahının sağlanması amacıyla meslekirehabilitasyon hizmetlerinden yararlanmasının sağlanması esastır.Gerçek ve tüzel kişilerce açılacak olan özel mesleki rehabilitasyon merkezlerine ilişkin usulve esaslar Milli Eğitim Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Özürlülerİdaresi Başkanlığı’nca müştereken çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.Sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri Belediyeler tarafından da verilir. Belediyeler buhizmetlerin sunumu sırasında gerekli gördüğü hallerde, halk eğitim ve çıraklık eğitimmerkezleri ile işbirliği yapar.Özürlünün rehabilitasyon talebinin karşılanamaması halinde özürlü, hizmeti en yakınmerkezden alır ve ilgili Belediye her yıl bütçe talimatında belirlenen miktarı hizmetinsatın alındığı merkeze öder. (Madde 13)• İşe alımda; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilençalışma süreleri ve şartlarına kadar olan safhaların hiçbirinde özürlülerin aleyhine ayrımcıuygulamalarda bulunulamaz. (Madde 14)• Hiçbir gerekçe ile özürlülerin eğitim alması engellenemez. Özürlü üniversite öğrencilerininöğrenim hayatlarını kolaylaştırabilmek için, Yükseköğretim Kurulu bünyesinde araçgereçtemini, özel ders materyallerinin hazırlanması, özürlülere uygun eğitim, araştırma vebarındırma ortamlarının hazırlanmasının temini gibi konularda çalışma yapmak üzereÖzürlüler Danışma ve Koordinasyon Merkezi kurulur.İşitme özürlülerin eğitim ve iletişimlerinin sağlanması amacıyla Türk Dil KurumuBaşkanlığı tarafından Türk İşaret Dili Sistemi oluşturulur. (Madde 15)25

• Özürlülerin eğitsel değerlendirme ve tanılaması İl Milli Eğitim Müdürlükleri RehberlikAraştırma Merkezlerinde uzman kişilerden oluşan ve özürlü ailesinin yer aldığı Özel EğitimDeğerlendirme Kurulu tarafından yapılır ve eğitim planlaması geliştirilir. Bu planlama heryıl yeniden değerlendirilerek gelişmeler doğrultusunda gözden geçirilir. (Madde 16)• Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezlerinin tamamı Milli Eğitim Bakanlığı’nabağlanmıştır. (Madde 17)• Kat Mülkiyeti kanunu ile ilgili olarak; özürlülerin yaşamı için zorunluluk göstermesi halindeproje tadili kat maliklerinin en geç üç ay içerisinde yapacağı toplantıda görüşülerek sayı vearsa payı çoğunluğu ile karara bağlanır. (Madde 19)Özürlü kişinin bina ile ilgili değişiklik talebinin; onun yaşamı için zorunluluk göstermesi,bina güvenliğini tehdit etmemesi gerekir.• Özürlülerin devlet memurluğuna alınmalarında; özürlülerin mesleklerine uygun münhalkadrolara atanması, mesleklerini icra veya infaza yardımcı araç ve gereçlerin kurumlarıncatemin edilmesi esastır.Kurum ve kuruluşlar çalıştırdıkları personele ait kadrolarda %3 oranında özürlüçalıştırmak zorundadır.Kurum ve kuruluşlar çalıştırdıkları ve işten ayrılan özürlü personel sayısını 3 ayda bir DevletPersonel Başkanlığı’na bildirmekle yükümlüdür. (Madde 20)• Memurun görevli bulunduğu il veya ilçe sınırları içerisinde özürlü yakınının eğitimalabileceği öğretim kuruluşu bulunmaması halinde; memur yakınının ihtiyacı olan eğitimkurumunun bulunduğu herhangi bir il veya ilçe sınırlarında kurumda bulunan boş kadroyageçebilir. (Madde 21)• “Emlak Vergisi Kanunu” ile vergiden muaf tutulan gruplar arasına özürlüler ibaresi dedahil edilmiştir. Durumlarını özürlü raporu eşliğinde bağlı bulunduğu Belediyeye bildirenözürlü vatandaşlar bu muafiyetten faydalanabilirler. (Madde 22)• Görme, işitme veya konuşma özürlü vatandaşların noter işlemleri isteklerine bağlı olarakiki tanık huzurunda yapılır. Özürlü bireyin arzu etmemesi halinde tanık bulundurulmaz.Ancak ilgilinin işitme, konuşma özürlü olması ve yazı ile anlaşma imkânının bulunmamasıhalinde iki tanık ve yeminli tercüman bulundurulur. (Madde 23)• Sosyal Güvenlik Kurumlarına tabi olmayan, bakıma muhtaç özürlülerden ailesini kaybetmişolanlar ile ailesi ekonomik ve sosyal yoksunluk içerisinde bulunanlara bakım hizmetininresmi veya özel bakım kurumlarında ya da ikametlerinde verilmesi sağlanır. (SHÇEK) (Ekmadde-7) (Madde 30)İşitme ve konuşma özürlülerine gerek görüldüğü hallerde tercümanlık yapmak üzereSHÇEK il müdürlüklerinde işaret dili bilen personel görevlendirilir. (Ek Madde–8) (Madde30)• Karayolları Trafik Kanuna göre özürlülerin araçları için ayrılmış park yerlerinin ihlalihalinde para cezası 2 kat arttırılır. (Madde 31)• Özürlülerin eğitimleri, meslekleri, günlük yaşamları için özel olarak üretilmiş her türlü araçgereçve özel bilgisayar programlarında katma değer vergisi kaldırılarak, özürlübireylerin bunları elde etmeleri kolaylaştırılmıştır. (Madde 32)26

• Özürlü bireylerin spor yapabilmelerini sağlamak ve yaygınlaştırmak üzere; sportesislerinin özürlülerin kullanımına da uygun olmasını sağlamak, spor eğitim programları vedestekleyici teknolojiler geliştirmek, gerekli malzemeyi sağlamak, konu ile ilgilibilgilendirme ve bilinçlendirme çalışmaları ile yayınlar yapmak, spor adamları yetiştirmek,özürlü bireylerin spor yapabilmesi konusunda ilgili diğer kuruluşlarla işbirliği yapmak,Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün görevleri arasına dahil edilmiştir. (Madde 33)• Sosyal güvencesi olsun-olmasın, eğitime ihtiyacı olan 4-21 yaş arası özürlü çocuklarınaileleri Rehberlik Araştırma Merkezi’ne başvuracak ve buradaki kurulun belirleyeceğieğitimin parası Milli Eğitim Bakanlığı tarafından ödenecektir. (Madde 35)• Kalıtsal kan hastalıkları ve özürlülüğe yol açan diğer kalıtsal hastalıklarla, koruyucu sağlıkhizmetleri kapsamında mücadele için gerekli önlemlerin alınması Sağlık Bakanlığınınsorumluluğundadır. (Madde 36)• Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayınları Hakkında Kanun maddesine göre;kadınlara, güçsüzlere, özürlülere ve çocuklara karşı şiddetin ve ayrımcılığın teşvikedilmemesi kararlaştırılmıştır. (Madde 37)• Anne ve babanın özürlü olması, çocuğun velayetinin yerine getirilmesine engel değildir.(Madde 38)• İş-Kur tespit ettiği özürlü çalıştırma yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren hakkındadoğrudan cezai işlem yapabilir. (Madde 39)• Büyükşehir Belediyelerinde özürlülerle ilgili bilgilendirme, bilinçlendirme, yönlendirme,danışmanlık, sosyal ve mesleki rehabilitasyon hizmetleri vermek üzere Özürlü HizmetBirimleri oluşturulur. (Madde 40)• Kamu kurum ve kuruluşlarına ait mevcut resmi yapılar, mevcut tüm yol, kaldırım, yayageçidi, açık ve yeşil alanlar, spor alanları ve benzeri sosyal ve kültürel alt yapı alanları ilegerçek ve tüzel kişiler tarafından yapılmış ve umuma açık hizmet veren her türlü yapılar buKanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren (01.07.2005) yedi yıl içinde özürlülerinerişebilirliğine uygun duruma getirilir. (Geçici Madde 2)• Görme özürlülerin imzası kanunen geçerlidir.• Büyükşehir Belediyeleri ve Belediyeler, şehir içinde kendilerince sunulan ya dadenetimlerinde olan toplu taşıma hizmetlerinin özürlülerin erişebilirliğine uygun olmasıiçin gereken tedbirleri alır. Mevcut özel ve kamu toplu taşıma araçları, bu kanununyürürlülüğe girdiği tarihten itibaren (01.07.2005) yedi yıl içinde özürlüler için erişilebilirduruma getirilir. (Geçici Madde 3)• Belediyeler toplu taşıma araçlarından özürlüleri ücretsiz veya indirimli olarakyararlandırmak zorundadır. (572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması HakkındaKanun Hükmünde Kararname Madde 3-4)• SSK’lı kişilerin Özel Eğitim Rehabilitasyon Merkezi’ne devam eden özürlü çocuklarınınSSK ile eğitim bakımından ilişkilerinin kesim tarihi 01.06.2006 olarak belirlenmiştir. Yineaynı şekilde aynı tarihten itibaren Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim RehabilitasyonMerkezleri’ne devam eden çocukların giderlerini karşılamaya başlar. ( Madde 51)27

• Devlet tiyatroları, gösterilerini özürlülere ücretsiz sunmaktadır.• Türk hava yolları ile seyahat halinde belirlenen esaslar doğrultusunda özürlüler %40indirimden yararlanabilir.• Devlet Demir Yolları ana hat yolcu trenleri ile seyahat halinde özürlüler %20 indirimdenyararlanabilir.• Telsim (Cep Özel Engelliler) - Turkcell (Destekcell) ile cep telefonlarında görüşmeücretinden indirimli olarak yararlanılabilir.• Türk Standartları Enstitüsü ile birlikte özürlüler için özel düzenlemeleri içeren standartlarhazırlanmaktadır.• Özürlülerle ilgili sivil toplum örgütleri, 2908 sayılı kanuna göre dernekler, federasyonlar vekonfederasyon şeklinde örgütlenmiştir.• Oy kullanırken seçim kurullarının özürlüler için düzenleme yapmaları gerekmektedir. (572sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde KararnameMadde 26-27)• 1580 sayılı Belediyeler ve 3030 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Yasası, belediyelere ait vebelediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerininözürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık getirmiştir. (572 sayılı Bazı KanunlardaDeğişiklik Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 3-4)• 18 yaşını bitirmiş ve herhangi bir yerden geliri olmayanlar emekli sandığına veya bulunduğuyerdeki valilik veya kaymakamlık makamlarına başvuru yaparak 2022 sayılı yasa gereğinceaylık bağlanmasını talep edebilir.• Özürlülerin kullandığı araç ve gereçler il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarıtarafından karşılanabilmektedir. (572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik YapılmasıHakkında Kanun Hükmünde Kararname Madde 17)• Özürlüler H sınıfı sürücü belgesi alarak özel tertibatlı araç kullanabilirler.• H sınıfı sürücü belgesine sahip olan özürlüler yurt içinden aldıkları özel tertibatlıotomobillerde, katma değer vergisi indiriminden yararlanmakta ve taşıt alım vergisindenmuaf tutulmaktadır.• H sınıfı sürücü belgesi olan özürlülerden uygun şartları taşıyanların yurt dışındangetirtecekleri özel tertibatlı otomobiller için gümrük vergisi muafiyeti vardır.• El ve ayak fonksiyonunu tamamen yitirmiş bulunan özürlülerin yurt dışından getirtecekleriözel tertibatlı minibüsler gümrük vergisinden muaftır.• Sosyal Güvenlik kuruluşlarınca karşılanan araç ve gereçlerin standartlara uygun olaraksağlanması gerekmektedir. (572 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması HakkındaKanun Hükmünde Kararname Madde 20-22-23)28

• Özürlü çocuğun resmi veya özel eğitim merkezlerinde aldıkları gelişim ve eğitime ilişkingiderlerin bir kısmı çalışılan kurum, Emekli Sandığı ve Sosyal Sigortalar Kurumu tarafındanbütçe uygulama talimatları çerçevesinde karşılanmaktadır. emekli sandığına ve sosyalSigortalar Kurumu’na bağlı kişilerin çocuklarının özel eğitimleri için 2002 yılı itibarı ile enfazla 245 YTL eğitim yardımı yapılmaktadır.• Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime başlayanöğrenci ilk yılında bulunduğu ilin valiliği bünyesindeki sosyal yardımlaşma ve dayanışmavakfı’na başvurması durumunda, başbakanlık bursundan yararlandırılır. Ayrıca yardımcıders araç gereçlerinin temini konusunda özürlü öğrenciye destek verilmektedir.• Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğü’nün öğrenci yurtlarından özürlü öğrencileristemde bulunmaları halinde yararlanabilmektedirler.• Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından uygulanan harç ve öğrenim kredisi tahsisinde %40 veüzerinde özürlü olduğunu belgeleyenlere öncelik tanımakta ve harç kredisinin geriödenmesinde yönetim kurulu kararı ile %50 indirim yapılmaktadır.• 2002/58 Sayılı Başbakanlık Genelgesi, özürlülere yönelik bir çok düzenlemeninuygulanmasını içermektedir.• 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7. maddesine göre, II sayılı listedeki kayıt vetescile tabi mallardan, münhasıran aracı sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibatıbulunanların malul ve sakatlar tarafından beş yılda bir defaya mahsus olarak bizzatkullanılmak üzere ve %90 ve üstü oranda raporu bulunan tüm özürlüler yeni otomobil vebir kısım ticari araçlarda Ö.T.V. ’den muaftırlar.• 197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesine göre, bizzat malullertarafından kullanılan ve %90 ve üstü oranda raporu bulunan tüm özürlüler motorlu taşıtlarvergisinden müstesnadır.• Serbest meslek erbabı ve ücretli çalışan özürlü vatandaşlarımız ile kendisi özürlü olmasabile ailesinde özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı ile ücretliler vergi indirimindenyararlanırlar.• Kamu kurumlarının sakat memur çalıştırma yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin takipve denetiminden Başbakanlık Devlet Personel Başkanlığı sorumlu ve yetkilidir.• Kurumlarca özürlü vatandaşlarımıza ayrılan boş devlet memuru kadroları için her yılınNisan-Mayıs, Temmuz-Ağustos veya Ekim-Kasım dönemlerinde sınav açılmaktadır.• Sınav duyuruları Devlet Personel Başkanlığı tarafından resmi gazetede, tirajı yüksek ulusalgazetelerde ve TRT Televizyon ve radyo kanalları aracılığıyla yapılmaktadır. Kurumlarsınav duyurularında işin özelliği gerektirmediği sürece özür grupları arasında bir ayrımyapamayacağı gibi özür oranında da üst sınır getiremeyeceklerdir.• Sınavlarda özrün özelliğine göre kurumların refakatçi bulundurması gereklidir. Ayrıca özürgrupları dikkate alınarak sınav sorusu hazırlamak ve değerlendirmek üzere özel sınav kuruluoluşturulur.29

• İşverenlerin belirli bir mesleği olan özürlüleri öncelikle meslekleri ile ilgili işlerdeçalıştırmaları gerekmektedir.• Kurum ve kuruluşlar çalışma yerlerini özürlü vatandaşlarımızın çalışmasını kolaylaştıracakşekilde düzenlemek, gerekli tedbirleri almak ve özürlü vatandaşlarımızın çalışmaları ileilgili özel araç ve gereçleri temin etmek zorundadır.• Ülkemizde özürlü vatandaşlarımız için Türkiye İş Kurumu, Halk Eğitim Merkezleri,Mesleki Eğitim Merkezleri, Özel Dershaneler, Belediyeler ve özürlülerle ilgili dernek vevakıflar tarafından meslek edindirme kursları açılmaktadır.• Özürlü vatandaşlarımız çalıştıkları kamu kurum ve kuruluşu özelleştirme kapsamındaysa,kapatma ve tasfiye halleri dışında işten çıkartılamaz.• Özelleştirme sonucunda özürlü vatandaşlarımızın çalıştığı kurum veya kuruluşun tasfiyeedilmesi veya kapatması halinde işine son verilmesi halinde bulunulan ildeki Türkiye İşKurumu’na başvurulmalıdır. Bu durumda iş kaybı tazminatı, kanunun diğer çalışanlaratanıdığı hakların iki katı oranında ödenmektedir.• Meslek edindirme kurslarından yararlanan özürlü vatandaşlarımıza işe yerleştirmede önceliktanınır.• Gerek kamu gerekse özel sektörde özürlü işçi olarak iş bulmayı sağlayacak kurum, Türkiyeİş Kurumu’dur.• Özürlü işçiler, diğer işçilere sağlanan sosyal yardımlardan aynen yararlanırlar.• Toplu iş görüşmelerinde özürlü işçiler aleyhine hükümler konulamaz.• Özürlü vatandaşlarımız kendi işini kurduğunda gelir vergisi indiriminden yararlanabilir.• 50 ve daha fazla işçi çalıştıran kamu kuruluşları %4, özel sektör işletmeleri % 3 özürlüçalıştırmak zorundadır.• Ceza paraları özürlü vatandaşlarımızın istihdamı, mesleki eğitim ve mesleki rehabilitasyonuiçin kullanılmaktadır.• Yasal kotasının üstünde özürlü çalıştıran işverenlerin sigorta primlerinin yarısı devlettarafından karşılanmaktadır.• Türkiye’de 268 özel eğitim okulu ve 351 özel eğitim ve rehabilitasyon kurumu vardır.• Tüm İllerde Rehberlik ve Araştırma Merkezleri bulunmaktadır. Özürlü çocuğu olan ailelerburalara başvurarak çocukları hakkında danışmanlık hizmeti alabilirler.• Okullarda kaynaştırma eğitimine ağırlık verilmektedir.• Görme engellilere okul öncesi dönemde gündüzlü, ilköğretim düzeyinde yatılı ve gündüzlüolarak eğitim verilmektedir.30

• İlköğretim okulunu bitiren görme özürlü öğrenciler öğrenimlerine normal okullardakaynaştırma yoluyla devam etmektedirler.• Braille yazılmış ortaöğretim ders kitapları görme engelliler akşam sanat ve basım evimatbaasında basılıp ihtiyaç sahiplerine talep halinde ulaştırılmaktadır.• İşitme engellilere okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim düzeyinde gündüzlü ve yatılı olarakeğitim hizmeti verilmektedir.• İşitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız yerleşebilmektedirler.• Ortopedik özürlülere yatılı ve gündüzlü olmak üzere okul öncesi, ilköğretim ve meslek lisesidüzeyinde eğitim olanağı sunulmaktadır.• Zihinsel engelliler eğitilebilir ve öğretilebilir olarak iki ayrı grup okulda eğitimalmaktadırlar. Bunlar özür derecelerine göre yapılandırılmış okullarda ya da kaynaştırmaokulları veya sınıflarında eğitim alabilmektedirler.• Uzun süre hastanede yatan çocuklar için bazı hastaneler bünyesinde “hastane ilköğretimokulları” bulunmaktadır.• Üniversite sınavı sırasında ortopedik ve görme özürü bulunanlar için uygun düzenlenmişsınav mekanları hazırlanır, görme özürlüler ve az görenler için 30 dakikalık ek sınav süresiverilir, sınav sorularını okuyacak ve söylenecek yanıtları yazacak uygun eğitimde ve düzgündiksiyonlu “yardımcı refakatçi” eşliğinde sınava girme olanağı tanınır.• Az gören üniversite öğrencileri için fakülte/yüksekokul/bölüm amirliklerine yazılı olarakbaşvurarak sınav sorularını büyük puntolu harflerle yazılmış olarak sağlanabilir.• Ülkemizde rehabilitasyon hizmeti, tıbbi rehabilitasyon merkezlerinde verilmektedir.• Ülkemizde hamilelik döneminde bebeğin fiziksel ve zihinsel özürlü olup olmadığınınsaptanması amacıyla genetik danışma merkezlerinde, genetik danışma hizmetisunulmaktadır.• Ülkemizde Ankara ve İstanbul’da olmak üzere özürlülere yönelik hizmet götüren iki dişkliniği bulunmaktadır.• Sosyal güvenlik kurumlarında Bağ-Kur haricinde (SSK,Emekli Sandığı) iyileştirmehükümleri sayesinde engelsiz sigortalılara nazaran daha erken emekli olma imkanısağlanmıştır.• Trafik akışını engellememek koşuluyla park etmeye elverişli alanlara araç park edebilirler.(Özürlü Kimlik Belgesini aracın ön yüzünü görünecek şekilde asmanız önemle rica olunur.)31

BEBEĞİNİZİN ÖZÜRLÜ DOĞMASINA NEDEN OLABİLECEKRİSKLİ BİR DURUMUNUZ OLUP OLMADIĞINI BİLİYOR MUSUNUZ?• Anne ve baba arasında akrabalık varsa (özellikle amca, dayı, hala, teyze çocukları arasındaevlilik yapılmışsa),• Daha önce özürlü bir çocuk doğmuşsa,• Anne ya da babanın ailelerinde kalıtsal bir hastalık varsa,• Anne baba arasında kan uyuşmazlığı varsa,• Annenin şeker hastalığı, yüksek tansiyon, sara, guatr gibi sürekli bir hastalığı varsa,• Eğer anne, iki ya da daha fazla düşük, ölü doğum ya da erken doğum yapmışsa,• Anne sık ve çok doğum yapmışsa ( 15 aydan az arayla doğum yapmak ve beşten fazladoğum yapmışsa ),• Anne 17 yaşından küçük veya 35 yaşından büyükse,• Anne aşırı şişman ya da zayıfsa,• Hamilelik sırasında şiddetli travma, stres geçirmişse,• Anne yetersiz besleniyorsa, zararlı alışkanlıkları varsa,bebeğiniz özürlü doğabilir.BEBEĞİNİZİN ÖZÜRLÜ DOĞMASINI ÖNLEYEBİLİR MİSİNİZ?Doğumsal özürlerin hepsini önlemek mümkün değildir. Fakat her anne adayı alacağı bazıönlemlerle sağlıklı bir bebek sahibi olma şansını arttırabilir.Hamile Kalmadan Önce Doktorunuzla Görüşerek Hamileliğinizi PlanlayınızÇağdaş bir aile her durumda doğumu doktor kontrolünde gerçekleştirmelidir. Ancak risklidurumlarda bir tanesine bile sahipseniz, mutlaka hamileliğinizi doktor kontrolünde planlamalı vegerçekleştirmelisiniz.400 Mikrogram Folik Asit İçeren Multivitamin AlınızHamilelikten önceki ve sonraki bir ayda her gün 400 mikrogram folik asit içeren multi vitaminalmak bebeğin beyin ve omuriliğinde oluşacak ciddi doğumsal özürleri önler. Hamile olma olasılığıolan bütün kadınlar her gün folik asit içeren bir vitamin almalıdırlar. Ayrıca günlük beslenmenizdefolik asit içeren yiyeceklerle beslenmek önemlidir. Folik asit; portakal suyu, yer fıstığı, fasulye,mercimek çorbası, yeşil yapraklı sebzeler gibi yiyeceklerde bulunur.Dengeli ve Sağlıklı BesleninHamileliğiniz sırasında sizin ve bebeğinizin ihtiyacı olan besinleri almalısınız. Süt ve süt ürünleri,et ve et ürünleri, sebze ve meyveler, ekmek ve tahıllar, yağ ve şekerden oluşan beş temel besingrubunun hepsinden yeteri kadar yemelisiniz.Hamileliğe Sağlıklı Bir Ağırlıkla BaşlayınHamilelikte aşırı zayıflık ya da şişmanlık sorunlara neden olabilir. Hamilelikte ideal olan 10–15 kg.almaktır. Hamilelikte diyet yapmak veya iki canlı olmak gerekçesi ile fazla yemek doğru değildir.Önemli olan sağlıklı ve dengeli beslenmektir.Alkol ve Sigaradan Uzak DurunSigara ve alkol; dış gebelik, düşük ve erken doğum yapma riskinizi arttıracaktır. Ayrıca hamileliksırasında sigara ve alkol içen annelerin bebeklerinin küçük (düşük ağırlıklı) olma, dolayısıyla çeşitlizihinsel ve fiziksel özürlerinin oluşma riski de iki katına çıkar.32

Tehlikeli Kimyasallara Maruz Kalmaktan Kaçınınİşte ve evde maruz kalabileceğiniz temizlikte ve böcek öldürmede kullanılan bazı zehirlikimyasallar ve boya, kurşun, cıva gibi maddeler bebeğiniz için tehlikeli olabilir.Sıcak Ortamlardan KaçınınSıcak ortamlar, bebeğin beyin ve omuriliğinde hatalı gelişmelere neden olabilmektedir. Bu nedenlehamileliğin erken dönemlerinde vücut sıcaklığını yükselten sauna, hamam, kaplıca gibi yerlerdenuzak durulmalıdır.Stresten Uzak DurunStres, hamilelik sırasında ve hamilelikten sonra bebeğiniz ve sizin sağlığınıza zarar verebilir. Aşırıstres, erken doğum, düşük doğum ağırlığı ve düşük riskini arttırabilir.Sürekli Hastalıklarınız Varsa Bunları Kontrol Altında TutunAnnenin önceden beri taşıdığı bazı kronik hastalıklar hamilelik sırasında hem anne hem de bebekiçin tehlikeli olabilmektedir. Şeker hastalığı, yüksek tansiyon, sara (epilepsi), guatr gibihastalıklarınız varsa, hamile kalmadan önce bunları bir doktorla konuşup, hamilelikte yaratabileceğitehlikeleri en aza indirmek için gerekli önlemleri alabilirsiniz. Böylece, bu hastalıklar nedeniylebebeğinizin ve kendinizin zarar görmesini engellemiş olursunuz. Bu hastalıkları olmasına rağmendüzenli olarak doktor kontrolünde gebeliğe başlayan ve sürdüren annelerin sağlıklı çocuk sahibiolma şansları çok yüksektir.Enfeksiyon Hastalıklarından KorununHamilelikte suçiçeği ve kızamıkçık gibi hastalıklara yakalanmak, bebek için oldukça tehlikelidir.Bu nedenle hamile kalmadan önce bu hastalıkları daha önce geçirip geçirmediğinizden veya aşılıolup olmadığınızdın emin olmanız gerekir. Çıkan sonuçlara göre tedavi ya da aşı olarak busorunların bebek için tehlike yaratmasını önlemiş olacaksınız. Bu hastalıkların en önemlilerikızamıkçık, suçiçeği, sarılık, toksoplazma gibi hastalıklardır.Ailenizde Kalıtsal Hastalıklar Olup Olmadığını ÖğreninKalıtsal hastalıklar nesilden nesile geçen hastalıklardır. Sizin ya da eşinizin ailesinde (anne, baba,kardeş, birinci derecede akrabalar, amca, hala, dayı, teyze ve bunların çocukları) bazı hastalıklarvarsa bu hastalıkların doğacak çocuklarınıza geçme riski yüksektir. Bu hastalıkların bir kısmıbebeğe geçtiği zaman, bebeğin yaşam boyu fiziksel ya da zihinsel özürlü olarak yaşamınısürdürmesine yol açmaktadır.Akraba Evliliğinden KaçınınAkraba evlilikleri doğacak nesillerin sağlığını olumsuz biçimde tehdit eden bir durumdur. Akrabaevliliği yaptıysanız ya da ailenizde kalıtsal hastalıklar, çocuk sahibi olmadan önce İhtisasHastanelerinin Genetik Bölümlerine başvurarak, danışmanlık almalısınız.33

ANNE-BABA PROBLEM DAVRANIŞLA NASIL BAŞEDEBİLİR?Özürlü ya da normal gelişim gösteren çocuğa sahip olan anne babalar çocuklarına bir şey öğretirkenya da davranışlarını kontrol ederken sorunlar yaşarlar ve bu konuda yardıma gereksinim duyarlar.Bu sorunlarla baş etme yolları öğretilirse, çocuklarının eğitiminde ortaya çıkabilecek sorunlarıönleme ve ortaya çıktığında da çözme becerilerine sahip olabilirler. Bu nedenle, çocuğun eğitimininyanı sıra, anne-babanın da desteğe ihtiyacı vardır. Bu destek ilgili kurum ve uzman kişilerden talepedilebilir.Problem davranışla baş etmek için ilk olarak davranışın açık, net bir şekilde herkesin anlayacağıdilde ifade edilmesi gerekir. Böylece öğretmenlerinizden ve uzmanlardan uygun yardımlaralabilirsiniz.Sorulardan bir ya da birden fazlasına “evet” cevabını veriyorsanız davranış, problem bir davranıştır.Sorular?1. Çocuğunuz bu davranışı yaparak kendisine ve başkalarına zarar veriyor mu?2. Çocuğunuzun bu davranışı çok sık, şiddetli ya da uzun sürüyor mu?3. Çocuğunuz bu davranışı yaptığında çevresindeki kişilerin garipsemelerine, ondanuzaklaşmalarına ya da etkileşime girmemelerine neden oluyor mu?4. Çocuğunuzun bu davranışı yapması onun, kardeşinin ya da arkadaşlarının öğrenmesiniolumsuz şekilde etkiliyor mu?Çocuğun bir davranışı yaptıktan hemen sonra hoşuna giden durumlarla karşılaşması davranışıarttırırken, hoşuna gitmeyen durumlarla karşılaşması da davranışı azaltır. Çocuğunuzun birdavranışını artırmak ya da azaltmak için gösterdiğiniz tepkilerin farkına varmanız son dereceönemlidir. Bu olayların farkına vararak, çocuğunuzun davranışlarını değiştirebilirsiniz. Görüldüğügibi davranışlar belli amaçlarla yapılır ve çocukların davranışları, davranışın sonucunda verilentepkiler ve elde ettiklerine göre azalır ya da artar. Her davranış bir amaç için yapılır ve sonucundabir şey elde edilir. Eğer biz çocuğun yaptığı davranış sonucunda neyi elde ettiğini anlarsak, odavranışı değiştirebiliriz.Genel olarak, davranışlar dört farklı amaca hizmet edebilir;1. İlgi isteme ve dikkat çekme isteği.2. Kaçma / kaçınma.3. İstediği bir etkinliği nesneyi elde etme.4. Duyumsal davranışlar.Çocuğunuzun ortama, ortamda bulunan kişilere, yapılan etkinliğe göre yapmasını istediğinizdavranış/davranışları o ortama girmeden önce çocuğunuza ifade edin.Bunu yaparken;• Çocuğun sizi dinlediğinden emin olun (gözlerinin içine bakın, sessiz beklemesini sağlayın,örneğin “şimdi bana bak, sessizce beni dinle, markette neler yapman gerektiğinisöyleyeceğim”)• Yapmasını istediğiniz davranışın/davranışların neler olduğunu açıkça ve olumlu ifadelerkullanarak söyleyin (örneğin “ellerin yanda yürü, benim yanımda yürü, sessizce yürü” gibi).• Kararlı bir ses tonu kullanarak ne yapması gerektiğini ifade edin.• Bu davranışı yaptığında ne kazanabileceğini açıklayın (örneğin “eğer ellerin yanda yürürsen,benim yanımda yürürsen, sessizce yürürsen……..’yı kazanabilirsin).Çocuğunuz uygun davranışı gerçekleştirdiğinde, hemen34

• Yaptığı davranışın ne olduğunu açıkça ifade ederek,• Gözlerine bakarak,• Coşkulu ve abartılı bir ses tonu ile konuşarak önceden belirlediğiniz sevdiği şeyle (oyuncak,etkinlik, yiyecek, övgü dolu sözcükler, dokunma) ödüllendirin.• Çocuğunuz kendisine ve çevresine zarar verdiğinde, gözlerine bakmadan ve konuşmadanyaptığı davranışı durdurun.• Eğer istediği şeyi kendi çabasıyla elde etmişse, hiçbir şey söylemeden ve bakmadan elindenalınız.• Çocuğunuzun kaçınmak için gösterdiği davranışa son verdiği ya da o davranışı azalttığı biranda (ağlamayı, masaya vurmayı) yapmasını istediğiniz işi tekrar ifade edin ve istediğinizişin en azından bir kısmını tamamlamasını sağlayın ve ödüllendirin.• Uygun davrandığı anda onu ödüllendirin ve uygun davranış gösterirken farklı bir etkinliğeyönlendirin.• Her beceri yapılırken belli bir sırada, birbirini izleyen basamaklarla yapılır. Çocuğunuz obeceri içindeki bazı basamakları sizin çok küçük yardımınızla yapabilirken, bazıbasamaklarda daha fazla yardıma gereksinim duyabilir. Bunu düşünerek, çocuğunuza sadecegereken yerde, gereken şekilde yardım edebilir ve onu, beceriyi yardımsız olarak yapabilirhale getirebilirsiniz.Çocuğunuzla neyi çalışırsanız çalışın, hangi etkinliği yaparsanız yapın unutmamanız gerekenlerşunlardır:1. Çocuğunuza bir beceriyi öğretirken neden o beceriyi öğrenmesi gerektiğini açıklamayaçalışın.2. Öğreteceğiniz beceriyi basamaklara ayırın.3. Çocuğunuzla çalışırken annesi babası olduğunuzu unutmadan iletişim kurun.4. Onu yaptığı her basamakta sözel olarak, başını okşayarak ödüllendirin. Örneğin“oğlum/kızım aferin, kıyafetlerini çok güzel katlamışsın “ gibi.5. Çocuğunuzun öğretmeni olmadığınızı, sadece öğretmenlerine destek olduğunuzuunutmayın. Onunla çalışırken her zaman güler yüzlü olun, doğal ortamda o beceriye yönelikçalışın. Örneğin giyinme becerisi konusunda çalışmak için; sabah giyinirken, akşamyatmaya hazırlanırken ya da gezmeye giderken yapılan giyinme-soyunma zamanlarınıdeğerlendirebilirsiniz.6. Çocuğunuzun gelişim düzeyini dikkate alarak, yapabileceği beceriler konusunda üstdüzeyde başarı bekleyin.7. Bir kez yapılan bir çalışma sonucu çocuğunuzun bir beceriyi hemen öğrenmesinibeklemeyin. Beceriyi değişik zamanlarda tekrar tekrar çalışın ve her çalışmadayardımlarınızı azaltın. Böylece bir süre sonra sizin yardımınıza gerek olmadan kendisi yaparhale gelecektir.35

İÇİNİZDEN BİRİYİMBu şiirde adı geçen OZAN ER, 6-Mayıs 1976 doğumlu Spastik ve Zihinsel Engelli olup onunlasözel iletişim kurulamıyor. Onun babası olarak, eğer oğlum konuşsaydı kendi gibi olmayanlara nasılseslenirdi diye düşünüp, kaleme aldığım satırları sizlerle paylaşmak istiyorum.YAŞANMAMIŞ BEBEKLİĞİM,KORUNMASIZ GENÇLİĞİM,SAVUNMASIZ BEDENİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.ANLAMSIZ HECELERİM,GÜÇSÜZ ELLERİM,KEM SÖYLEMEZ DİLİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.GÜNAHSIZ BAKAR GÖZLERIM,SÜZÜLMÜŞ SEVGİLERİM,PAYLAŞILMAYAN DÜŞÜNCELERİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.YOKTUR KİNİM NEFRETİM,SEVGİNİN TARİFİYİM,UYKUSUZ GECELERİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.BENİM DE VAR SEVGİLİLERİM,CANIMDAN ÇOK SEVDİĞİM KARDEŞİM,BENİM CANIM ANNECİĞİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.O'DUR BENİM KALEMİM,YAŞAMDAKİ TEK ELÇİM,BABAMDIR, SAĞ ELİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.GELECEK DE GELECEK BİLİRİM,BİLİNMEZ BENİM, İSTİKBALİMAMA BEN, YENİDEN GELECEĞİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.KATIN BENİ İÇİNİZE, BUDUR DİLEĞİM,PAYLAŞIN BENİ, BENİMLE, HAYATI SEVEYİM,BU; SİZE YAZDIĞIM İLK ŞİİRİM,BEN DE, BEN DE İÇİNİZDEN BİRİYİM.MERAK MI ETTİNİZ BEN KİMİM?NE APTAL NE DE DELİYİM,BÖYLE YAZILMIŞ KADERİM,ADIM OZAN, BEN ENGELLİYİMSüleyman ER“DEVLET İNSAN HAYSİYET VE ONURUNUN DOKUNULMAZLIĞI TEMELİNDE ÖZÜRLÜLERİN VEÖZÜRLÜLÜĞÜN HER TÜR İSTİSMARLIĞINA KARŞI SOSYAL POLİTİKALAR GELİŞTİRİR. ÖZÜRLÜNÜNALEYHİNE AYRIMCILIK YAPILMAZ, AYRIMCILIKLA MÜCADELE ÖZÜRLÜLERE YÖNELİKPOLİTİKALARIN TEMEL ESASIDIR.”5378 sayılı yasanın 4.maddesi a bendi36

ESKİŞEHİR ENGELLİLER PLATFORMTOPLANTISINDAN GÖRÜNTÜ37