1 - Ulakbim

ULAKNET’imizGerçekleşmelerYeniliklerHedefler...Serkan ORCANEnstitü Müdür Yardımcısı (teknik)TÜBİTAK - ULAKBİMserkan at ulak net tr5.ULAKNET Çalıştay ve Eğitimi 2010, ULAKNETÇE’11– Trabzon

Kapsam• ULAKNET-ÇE’lere bakış• ULAKNET ve ULAKNET2’de Gerçekleşmeler• 2009-2010’dan hedefler• Son durum• Planlar, 2012 hedefleri• Yeni Servisler• Değerlendirmeler• Sorular... ----Anlık Sorular...

ULAKNET-ÇE’lere bakış• Bizbize• ULAKNETÇE: Aynı dili konuşmak• Attığımız/atacağımız adımları paylaşmak– Attıklarımızın hesabını vermek– Atacaklarımız için farkındalık yaratmak• ULAKNET, cihazları kurumları birbirine bağlar• ULAKNETÇE’ler de sizleri birbirinize bağlamayıamaçlıyor.• Aracısız-Spnsrsz

Trabzon’10 Yolunda• Gökova’07: Konu başlıkları anketi• Konya’08: ULAK-CSIRT, 5651, 802.1x• Didim’09: ULAKBİM’in ön plana çıkardığıservisler+eğitim• Davraz’10: Düzenleme Kurulu marifetiyle ve taleptoplama metoduyla güncel problemler• Trabzon’11:– Bildiri değerlendirme metodunda değişiklik– Anket ile değerlendirme, sonuçların paylaşımı– Sosyal etkinliğin ikinci güne alınması– Son güne konulan “mini çalıştay” ile ulak-y grubunun katılımı• En verimli Çalıştay için çabalar…• Şampiyonlar? Muğla, Konya, Aydınspor, 2012?,2013?

ULAKBİM ne yapar?• 1996 yılında TÜBİTAK’a bağlı bir enstitü olarakkurulan ULAKBİM;– ülkemizdeki tüm akademik kurumları birbirineve küresel araştırma ağlarına bağlayan UlusalAkademik Ağ (ULAKNET) alt yapısınıişletmekte– ULAKNET üzerinden geleneksel/yeni/ileri ağservisleri sunarak,• bir yandan ağ için araştırma geliştirme yapmayı,• diğer yandan araştırmacıların ağı Ar-Ge amaçlıkullanmalarını sağlamayıamaçlamaktadır.

1996 Şubat –ULUSAL AKADEMİK AĞ ÖNERİSİ• Başta yeni kurulan üniversitelerimiz olmak üzere, pekçok üniversitemizde büyük boyutlara varan bir öğretimüyesi açığı bulunmaktadır. Dünyada elektronikdershane ya da tele üniversite diye adlandırılan bir bilgiağı üzerinden eğitim, bu sorunu büyük ölçüde çözecektir.• Bugün pek çok üniversitemizde eğitim ve araştırmanınkalitesi tartışılır olmaktadır.• Süper bilgisayar alımı istekleri belli bir süredir ülkemizingündemine gelip gitmektedir. Bugün ve yarın hiçbirüniversitemiz bir süper bilgisayarı tek başına verimlikullanacak durumda değildir.• Bilgi toplumu ile gelen yeni sosyo-ekonomik fırsatlarıülke çapında yaygınlaştırarak topyekün bir dönüşümünsomut bir zeminini oluşturacak olan akademik ağ,öncelikle yükseköğretim ve araştırma ürünlerini ortakbir kalite düzeyine ulaştırmakta önemli rol oynayacaktır.

1996 Şubat –ULUSAL AKADEMİK AĞ ÖNERİSİ• Yeni tekno-ekonomik büyüme stratejilerinin nitelikli insan gücünüöne çıkardığı bir evrede, ulusal akademik ağ, ülkemizin gereklirekabet gücüne ulaşmasının ve bunu sürdürebilmesinin başlıcakoşullarından biridir.• Kurulacak böylesi bir akademik bilgi ağı, zaman içerisindeuzaktan-akademiye evrimleşecek olan bir eğitim, araştırma veiletişim örgütlenmesini başlatacaktır.• Önerilen ulusal akademik bilgi ağı, mevcut dokümantasyonmerkezleri ile bilgi ve veri bankalarına bir alternatif oluşturmayıp,tersine bütün bu merkezleri yurt düzeyinde erişilebilir kılaraketkinliklerini artıracak olan bir altyapı ve bununla birlikte ele alınmasıgereken içerik önerisidir.• Akademik bilgi ağının verimli ve etkin işletilebilmesi, hempolitikaların belirlenmesi hem de işletme sorunlarının çözülmesindemerkezi bir otoritenin denetimi ve yönlendirmesi ile mümkündür.

ULAKBİM 15, ULAKNET 14 Yaşında• 0-) Araştırmacıların uluslararası meslektaşları ile eşitşartlarda rekabet etmelerine olanak sağlayacakaraştırma altyapısı ve servisleri sunmak• 1-) Henüz ticarileşMEmiş ağ servislerini geliştirmek,geliştirilmesine katkıda bulunmak ve sunmak• 2-) Eğitim ve araştırma kuruluşlarının, mevcut altyapı vebilgi birikimi kullanılarak normal şartlarda ULAKNETdışından temini olanaksız veya çok maliyetli olanticarileşmiş hizmetleri ulusal çapta sunmak

15 yılın sonunda yol haritamızınformülü=• Kanuni sorumluluklarımız• DPT + TÜBİTAK’ın ULAKBİM’den beklentileri• Dünya eğitim ve araştırma ağlarındakigelişmeler• Üniversitelerin ULAKBİM’denbeklentileri/beklemesi gerektikleri• Üniversitelerle birlikte (gerçekçi olarak)yapabileceklerimiz• ULAKBİM’in mevcut birikimi – yetenekleri

Kesişim Kümesi =Yatırım / Hizmetler Yol Haritası• ULAKNET ve ULAKNET2– Internet hizmeti– Temel Ağ Servisleri (Yansı, DNS, FTP, İçerik Sağlama)– İleri Ağ Servisleri (Çoklu Dağıtım (Multicast), QoS, VoIP)– Yeni Ağ Servisleri (eduroam, edugain, AAI, barındırma/bulut servisleri)– Ağ İstatistikleri Servisi– Bilgisayar Güvenlik Olaylarına Müdahale Birimi (ULAK-CSIRT)– Fiber optik tabanlı eğitim ve araştırma ağı (TEEARE-NET)– IPv6 protokolüne geçiş çalışmaları– TRUBA (Türk Ulusal E-Bilim E-altyapısı) Servisleri• Grid, Yüksek Başarımlı, Bulut, x hesaplama• Ulusal Bilimsel Veri havuzları - Depolama– Elektronik Kütüphanecilik Yazılımları• TO-KAT (Ulusal Toplu Katalog) www.topukatalog.gov.tr• TÜBESS (Türkiye Belge Sağlama Sistemi) www.tubess.gov.tr

ULAKNET 2011164 Üniversite ve Araştırma kurumu, ~890bağlantı~ 100.000 Araştırmacı ve akademisyen, ~ 2.600.000Öğrenci

GEANT (Avrupa Akademik Ağı)

Sayılarla ULAKNET• ULAKNET’e bağlı uç sayısı: 890 = 164+726• 164 ULAKNET’e bağlı ana uç sayısı (geçen yıl 157)– 127 üniversite– 1 MYO– 15 TÜBİTAK birimi– 13 Askeri Birim (GATA Ankara+GATA Haydarpaşa)– 8 Diğer (BÜMKO, Milli Kütüp., Polis Akad., ÖSYM,YÖK, AtomEnerjisi, Türk Tarih Kurumu ve YÖK)• 726 Arka Uç (geçen yıl 670)• Bağlantı teknolojileri– 826 Metro Ethernet (Geçen yıl 371)– 1 ATM– 2 Kiralık– 61 FR-GSHDSL (Geçen yıl 296)

2 Mbps kalan yerler19 Mayıs 1 Hacettepe 1 + 3 (Bitlis)Ahi Evran 1 İYTE 1Akdeniz 1 Kastamonu 6Atatürk 1 Muğla 1Mehmet Akif Ersoy 2 Osmangazi 4Celal Bayar 1 Pamukkale 2Cumhuriyet 1 Rize 3Çanakkale 18 Mart 2 Sakarya 1Çankırı Karatekin 3 Süleyman Demirel 1Erciyes 1 Yozgat Bozok 2Erzincan 13 Gümüşhane 4Gazi Osman Paşa 2 Marmara 1 (Kartal)Giresun 1 Toplam 60

ULAKNET 2002-2010 Harcamaları40,0035,0030,0025,0026,6434,2925,7026,6229,6933,27 33,6128,8320,0015,0010,009,735,000,002,220,46 0,32 0,46 0,03 0,33 0,11 0,472,232010 Fiyatları ile ULAKNET Yatırım Gİderleri2010 Fiyatları ile ULAKNET Hat Kira Giderleri

Internet Çıkışlarımız• 2008 Aralık-31 : 3 Gbps• 2009 Haziran : 4 Gbps• 2009 Eylül : 7 Gbps• 2010 Ocak : 12.5 Gbps• Davraz’10 hedefi:– 2011 Ocak = 15 Gbps, 2011 Temmuz / 2012 Ocak = 20 Gbps...• Akamai sunucuları 1.5-2 Gbps çekmeye başladı (2011 Mart)• 2011 Temmuz = 15 Gbps• 2011 Eylül = 20 Gbps

Omurga• Ankara-İstanbul : 10 Gbps (2009 Kasım)• İzmir-Ankara, İzmir-İstanbul : 2’şer Gbps (2010 Aralık)• Davraz’10 hedefi:– 2012 Ocak: İzmir-İstanbul ve İzmir-Ankara en az 5 Gbps• 2011 Temmuz: Ankara-İstanbul-İzmir omurgası 10 Gbps• Bütçeleri?

Servisler• ULAKNET TEA-ARE NET ve ULAKNET2• TÜBİTAK EKUAL hizmetlerine dair• TAS (Trafik Analiz Servisi)• Barındırma hizmeti / Ulak-bulut• ULAK-CSIRT (Olta İstatistikleri)• eduroam• IPv6• TRUBA• UUYS (ULAKNET Uç Yönetim Sistemi)• Edugain

Trafik Analizleri• Neden trafik analizi?• Tarihsel süreçte:– P2P (Omurgada yapmayacaktık)– ITS (Istenmeyen Trafik Servisi)– ITSS (İstenmeyen Trafiği Şekillendirme Servisi)• Trafik Analizi Servisi (Davraz’10)• ULAKNET Uç Yönetim Sistemi (Trabzon’11)

Akamai Trafik Kazancı

Trafik analizi?• Nerelerden Trafik Çekiyoruz?• Nerelere Trafik Yolluyoruz?

2009-2011 İstatistikleriToplamTrafik 2009 20102009/2010 % 2011 %Giren(petabayt) 6 9 15 70% 3,71 62%Çıkan(petabayt) 2,5 4 6,5 30% 2,3 38%Toplam(petabayt) 8,5 13 21,5 6,012011PetabaytTTNETYüzdeGbyte3,71 7,74 287,152,3 32,81 754,63

Barındırma Hizmeti• Uzaktan Eğitim sunucuları barındırılmaya başlandı.• İçeriği (Mavi trafiğimizi) dışarıya kaçırmamak

eduroam• Toplam 43• Davraz’10 hedefi: 30 idi, Temmuz 2010’da 40 olarak revize etmiştik.• PAÜ sunumu…

OLTA İstatistikleri Üzerine• OLTA sistemine Ekim 2008’den beri aktif• 21 Mayıs 2010 ‘a dek toplam: 4225 olay kaydı• 14 Mayıs 2011 ‘e dek toplam: 6701 olay kaydı• 1 yılda 2476 adet olay kaydı oluşturulmuştur.Şikayet Türüne Göre Olay KayıtlarıDurumu Spam Balküpü Copyright Phishing Port Giriş Dos Virüs DiğerGenelToplamÇözülmüş 2730 758 472 53 108 24 27 9 77 4258Açık 1284 668 427 3 15 7 5 2 32 2443Toplam 4014 1426 899 56 123 31 32 11 109 6701YılAçık olayYüzdesiÇözülmüş olayYüzdesi2010 Mayıs 41,21% 58,79%2011 Mayıs 36,46% 63,54%

Çözülmüş Olay Kaydına Göre İlk 20Üniversite, 2011SıraÜniversite AdıToplam OlayKaydı SayısıToplam Açık Olay KaydıSayısıToplam Çözülmüş OlayKaydı Sayısı1 Hacettepe Üniversitesi 660 21 6392 Çukurova Üniversitesi 236 0 2363 Sakarya Üniversitesi 226 5 2214 Selçuk Üniversitesi 182 0 1825 Dicle Üniversitesi 150 10 1406 Marmara Üniversitesi 130 0 1307 Sabancı Üniversitesi 114 0 1148Karamanoğlu MehmetbeyÜniversitesi109 0 1099 Doğu Akdeniz Üniversitesi 107 8 9910 İnönü Üniversitesi 159 67 9211 Uludağ Üniversitesi 85 0 8512 Gazi Üniversitesi 81 1 8013 Harran Üniversitesi 77 0 7714 Mersin Üniversitesi 193 117 7615 Yüzüncü Yıl Üniversitesi 133 59 7416 Boğaziçi Üniversitesi 399 332 6717 Başkent Üniversitesi 65 3 6218 Süleyman Demirel Üniversitesi 51 4 4719 İstanbul Üniversitesi 46 0 4620 Ankara Üniversitesi 41 0 4127

Açık Olay Kaydına Göre İlk 10 Üniversite,2011SıraÜniversite AdıToplam Olay KaydıSayısıToplam Açık OlayKaydı SayısıToplam ÇözülmüşOlay Kaydı Sayısı1 Boğaziçi Üniversitesi 399 332 672 Celal Bayar Üniversitesi 280 263 173 İzzet Baysal Üniversitesi 178 167 114 Yıldız Teknik Üniversitesi 153 152 15 Mustafa Kemal Üniversitesi 143 143 0Ağrı İbrahim ÇeçenÜniversitesi 128 128 067 Balıkesir Üniversitesi 125 124 18 Mersin Üniversitesi 193 117 769 İnönü Üniversitesi 159 67 9210 Dumlupınar Üniversitesi 99 65 3428

TRUBA(Türk Ulusal E-Bilim E-Altyapısı) 2011

Türkiye E-ALTYAPI OperatörüE-altyapı: Data/veri, Bilgisayar Gücü, ve Hızlı İletişim Altyapısı üzerinden yapılanBilim (e-bilim) için gerekli altyapı ve servislerin bütünüBiyolojiverisiKlinik verilerYEF verileriAstronomiverisiSismicveriler• Bilimsel Veri Havuzu– Sismik Veriler• Kandilli• Afet İşleri• MAM Yer Bilimleri– CERN Verileri (Atlas, CMSdeneyleri)Bilimsel veri altyapısıGrid ve YBH KatmanıULAKNET2Ulusal Yenilik, Araştırma ve Eğitim Fiber Altyapısı(TEA-ARE ARE NET)

TRUBA KullanıcılarıKimler TRUBA Kullanıcısı?• Üniversite ve Araştırma Kurumları• TÜBİTAK ARDEB projelerinde hesaplama ve depolama kaynağı ihtiyacıbulunan projeler (18 proje, 47 araştırmacı)– TBAG – Temel Bilimler– EEEAG – Elektrik, Elektronik ve Enformatik– MAG – Mühendislik• Özel Projeler– Meteoroloji– Sismoloji– Savunma SanayiToplam (Mart 2011):• 617 araştırmacı(Mart 2011)• 39 farklı disiplin• 54 farklı üniversite ve 10 farklı kurumdan31

IPv6 Geçiş Çalışmaları• ARTIK Bitti.. (IPv4 adresleri)• TÜBİTAK KAMAG Destekli2009-2011 “Ulusal IPv6Protokolü Altyapısı Tasarımıve Geçişi Projesi”– BTK, ULAKBİM, GaziÜniversitesi ve ÇOMÜ• http://www.ipv6.net.tr• SON NOKTA: Başbakanlık Genelgesi (8 Aralık 2010)– Kamu kurum ve kuruluşları en geç 31 Ağustos 2013 tarihine kadar internetüzerinden verdikleri kamuya açık tüm hizmetleri IPv6’yı destekler halegetireceklerdir.– Kamu kurum ve kuruluşları eğitim ihtiyaçlarını “TÜBİTAK ULAKBİM’deki IPv6Eğitim Merkezi”nden karşılayabileceklerdir.– Ulusal IPv6 Konferansı – 12-13 Ocak Ankara

Kısaca Genelge hakkındaSON NOKTA: Başbakanlık Genelgesi (8 Aralık 2010)•31 Ağustos 2012’den sonra IPv6 desteği olmayan hiçbir ağ donanımve yazılımı alınmasın deniyor. (Dikkat:Kimsenin bugünden tezi yokherşeyi yenilemesi gerekmiyor, kendi şehrinizde bunu anlatın)•2. Aşama (1 Eylül 2012 - 31 Aralık 2012):•2.1. IPv6 bağlantısı ve adresi temin eden kamu kurum vekuruluşları 31 Aralık 2012 tarihine kadar internet üzerindenverdikleri en az bir adet hizmeti pilot uygulama olarak IPv6 desteklihale getireceklerdir.•3. Aşama (1 Ocak 2013 - 31 Ağustos 2013):•3.1. Kamu kurum ve kuruluşları en geç 31 Ağustos 2013 tarihinekadar internet üzerinden verdikleri kamuya açık tüm hizmetleriIPv6’yı destekler hale getireceklerdir.•Ne kadar zor? Herkesin görevi var…

ULAK6NETULAK6NET•Seviyelendirme•1. IPv6 adresi almak•2. Ana yönlendiricisinde IPv6 yönlendirme ayarlarını yapmak.•3. Güvenlik duvarını IPv6 destekler hale getirmek.•4. İç Alan ağında sunucularda en az 3 adet deneme servisleri vermek (dns,ftp vb)•5. www,smtp,dns,ftp servislerini IPv6'dan hizmet verir hale getirmek.•6. IPv6 istatistiklerini ayrı olarak web sayfasında yayınlamak•7. Gerçek ortamda Yerel alan ağında kullanılan en az 10 adet bilgisayarı IPv6 kullanır hale getirmek•8. En az bir bölümü IPv6 destekler hale getirmek (fizik,kimya, sosyoloji vb)•Üniversiteler ve ULAK6NET Katkı Seviyeleri•Seviye 8 Celal Bayar, ÇOMU, Marmara, ODTÜ, Pamukkale, Karaelmas, Muğla, Namık Kemal (8)•Seviye 7 : Süleyman Demirel (1)•Seviye 6: Artvin Çoruh (1)•Seviye 4: Gazi (1)•Seviye 3: İTÜ, Cumhuriyet, 19 Mayıs, Doğu Akdeniz, Atatürk (5)•Seviye 2: Geçen yıl 3 – 2011 Mayıs: (17)•Seviye 1: Geçen yıl 20 – 2011 Mayıs: (28)•Toplam: 61•Davraz’10 hedefi: 2011 başında Ipv6 adresi alan 50 kurum idi.•ARTIK hedef yok, genelge ortada..

IPv6 Geçiş Eğitimleri• 90 farklı kurumdan yaklaşık 300 kişi başvurdu.• 18 Nisan’da başladı.• 3 günlük program• 1: IPv6 Temel Bilgileri• 2: Geçiş yöntemleri ve güvenlik• 3: Ağ trafiği analizi ve günlük kayıtlar• Toplam 5 uygulama• Son bölümde “Kurumların adım adım IPv6’yaGeçişi” için değerlendirme

UUYS(ULAKNET Uç Yönetim Sistemi)• Davraz’10: 2010 Sonunda, ULAKNET Portalı oluşacak• Yeni hedef: 2011 Temmuz• ULAKNET hizmetler ile ilgili her türlü işlemin (başvuru, istatistik, rapor, bilgigüncelleme, vb.) yapılabileceği web tabanlı bir servis• Eldeki farklı veriler ve yönetim yöntemleri birleşecek• Hizmet almanın şartı: Bu sistemi kullanmak ve güncel olarak takip• Amaç: Kurumlara verilen hizmetleri topluca görüp karşılaştırmak, tüm resmigörmek– Hat İstatistikleri, Trafik Analizleri, MRTG-RRD grafik ve sorunları, Aktif Cihazsayıları– Elektronik Başvurular ve iş takipleri– ULAKNET Kullanım Politikası değişiyor: Yetkili kişiler– Güncellenebilir ve geriye dönük kontrol içeren Anketler

ULAKNET olmasaydı• Soru: Internet kapasiteniz ve toplam kamuharcamaları ne olurdu?• Toplu indirimler?• Toplu ihaleler?• Araştırma trafiği?• AB başta dünya sayısal uçurum– Bizdeki uçurum nedir?

ULAKNET’imizGerçekleşmelerYeniliklerHedefler...Serkan ORCANEnstitü Müdür Yardımcısı (teknik)TÜBİTAK - ULAKBİMserkan at ulak net tr5.ULAKNET Çalıştay ve Eğitimi 2010, ULAKNETÇE’11– Trabzon