ARAŞTIRMALARDA BİLİMSEL YÖNTEMİN ... - Hava Harp Okulu

Araştırmalarda Bilimsel Yöntemin Kullanılması ve Araştırmanın Temel AşamalarıHAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİOCAK 2004 CİLT 1 SAYI 3 (49-53)ARAŞTIRMALARDA BİLİMSEL YÖNTEMİN KULLANILMASI veARAŞTIRMANIN TEMEL AŞAMALARIŞerafettin DÜZTEPEHava Harp Okulu Havacılık ve Uzay Teknolojileri EnstitüsüYeşilyurt - İstanbuls.duztepe@hho.edu.trÖZETBilimsel araştırma yapan bireylerin, özellikle de yüksek lisans öğrencilerinin yaptıkları araştırmalardazorlandıkları gözlenmiştir. Bu makalede, öncelikle bilim ve bilimsel yöntem öz olarak açıklanmış, ardındanyapılacak bir araştırmada yer alabilecek temel aşamalara değinilmiştir.Bilim, geçerliliği kabul edilmiş bilgiler bütünü olarak tanımlanmıştır. Bilim elde etmenin yolu olarak da bilimselyöntem gösterilmiştir. Bireyler özel yaşamlarında bilimsel yöntemi kullanmayabilirler. Ancak, bilimsel çalışmayapan bilim insanları yada çalışmalarını bilimsel temele dayandırmak isteyen her türlü araştırmacının bilimselyöntemi kullanmaları gerekmektedir. Böyle olmadığı sürece yapılan çalışmaların bilimselliğinden söz edebilmekolası değildir.Bir araştırmaya başlanmadan önce araştırma önerisi hazırlanmalıdır. Hazırlanacak olan araştırma önerisi;Araştırmanın ve Araştırmacının Adı, Problem, Araştırmanın Amacı, Araştırmanın Önemi, Varsayımlar,Sınırlılıklar, Tanımlar, Yöntem, Süre ve Olanaklar, Geçici Anahatlar, Ekler ve Kaynakça başlıkları altındahazırlanabilir.Araştırma sonuçları da; Ön Bölüm, Giriş, Yöntem, Araştırma Sonuçları,Tartışma ve Yorum, Öneriler, Ekler veKaynakça başlıkları altında yazılabilir.Bilimsel çalışmaların bilimsel temele oturtulması gerekmektedir. Yukarıda verilmiş olan, araştırma önerisinin vesonuçlarının yazılmasına ilişkin başlıklar, sadece örnek olup, araştırmacılara bir bakış açısı verebilmekdüşüncesi taşımaktadır. Her araştırmanın özelliğinin farklı olacağı ve her araştırmacının farklı yetenek veyaratıcılığa sahip olabileceği akıldan çıkarılmamalı, verilen örneklerin değişebilir ve geliştirilebilir olduğu herzaman göz önünde bulundurulmalıdır.Anahtar Kelimeler: Bilim, Bilimsel Yöntem, Araştırma Önerisi, Araştırma,1. GİRİŞHava Harp Okulu Havacılık ve Uzay TeknolojileriEnstitüsü (HUTEN)’nde yüksek lisans öğrenimigörmekte olan öğrencilerin yaptıkları dönem ödevi,proje çalışması, seminer çalışması, makale yazımı vetez çalışmalarında bazen zorluklarla karşılaştıkları,zaman kaybına uğradıkları, bazen de amacı kaçırıpayrıntılar içerisinde boğuldukları gözlenmiştir.Bu makalenin yazılmasından amaç, bilim insanlığınailk adımı atmış bulunan HUTEN öğrencilerine Bilimve Bilimsel Yöntem ile ilgili bilgi aktarmak,yapacakları bilimsel çalışmalarda çalışmanınaşamaları hakkında ip uçları vermektir. Bu temel amaçile birlikte makalenin, lisans öğrenimindekiöğrencilerin, yapacakları bitirme tezlerinde yararlıolabileceği düşünülmektedir. Bunlara ek olarak,makalenin Hava Kuvvetlerinin çeşitli birimlerindeproje subayı olarak görev yapan personele, kamukurum ve kuruluşları ile özel sektörde çalışanlara dayararlı olabileceği değerlendirilmektedir.Bilimsel Yöntemin öneminin anlaşılması veçalışmalarda kullanılması ile; daha sağlıklı ve temelibilime dayanan sonuçlar elde edilebilecektir.Araştırma aşamalarının bilinmesi ile de araştırmalardaha kolay yapılabilecek, bulgular daha kolay ortayakonabilecek ve daha güvenilir olacaktır.Bireyler problemlerle iç içe yaşamaktadırlar.Problemler doğadan kaynaklanabileceği gibi insanlarDÜZTEPE49

Araştırmalarda Bilimsel Yöntemin Kullanılması ve Araştırmanın Temel AşamalarıBir araştırmaya başlanmadan önce Araştırma Önerisihazırlanmalıdır. Hazırlanacak bu öneri ile araştırmacı;neleri, nasıl ve hangi olanakları kullanarak, ne kadarsürede gerçekleştirebileceğini ortaya koyacak; buöneri öncelikle araştırıcıya büyük fayda sağlayacaktır.Araştırma ile ilgili kararları kendisi veriyor ise,araştırma önerisinden bir yol gösterici olarak büyükölçüde yararlanacaktır. Araştırmanın başlatılıpbaşlatılmamasına bir başkası karar verecek ise, kararvericinin inandırılması ve kararını araştırmanınyapılması yönünde verebilmesi için ise kaçınılmazdır.Araştırma bir teze yönelik ise, Tez Önerisi adı altındahazırlanmalı ve öneriyi kabul edecek kurul önündesunulmalıdır. Gerek araştırma önerisi, gerekse tezönerisi olanakların elverdiği ölçüde konu ile ilişkiliolan bireylerin katılımına açık olarakgerçekleştirilmelidir. Böylece öneri tartışmaya açılmışolacak, varsa eleştiri ve öneriler alınacak, öneriningelişmesine katkı sağlanmış olacaktır.Bir çok yazar tarafından bir araştırma önerisi çokküçük farklılıklarla benzer başlıklar altındatoplanmaktadır. Bunlar; problemin tanımlanması,amacı ve öneminin belirtilmesi, denenceninoluşturulması, sayıltılar ve sınırlılıkların belirtilmesi,yöntemin açıklanması, süre ve olanaklarınbelirtilmesi, çalışma planı aşamalarını içermektedir[3, 4, 5].Yukarıda yer alan başlıkları içermesi ve anlatımınkolaylaştırılması açısından örnek olarak bir araştırmaönerisi seçilmiş ve bir araştırma önerisinde olmasıgereken başlıklar aşağıda verilmiştir [2]:• Araştırmanın ve Araştırmacının Adı.• Problem.• Araştırmanın Amacı.• Araştırmanın Önemi.• Varsayımlar (Sayıltılar).• Sınırlılıklar.• Tanımlar.• Yöntem.• Süre ve Olanaklar.• Geçici Anahatlar (Araştırma konusunun anabaşlıkları).• Ekler.• Kaynakça.Her araştırmanın kendine özgü özellikleri olduğuunutulmamalıdır. Bu nedenle yukarıda verilmiş olanaraştırma önerisi mutlak ve değişmez olarak kabuledilmemelidir.araştırmanın ilerleyen aşamalarında geliştirilebilmeliyada gelişen durumlar karşısında genelden ödünvermeksizin yeniden düzenlenebilmelidir.Bu şekilde başlayan bir araştırmanın bilimsel disipliniçerisinde sabırla yürütülmesi, tamamlanması veyazılması gerekmektedir. Yine bir genellemeyapılarak bir araştırma raporu yada tezde yer almasıgereken ana başlıklara değinilecektir.Araştırma sonuçları;• Ön Bölüm.• Giriş.• Yöntem.• Araştırma Sonuçları / Bulgular.• Tartışma ve Yorum.• Öneriler.• Ekler.• Yararlanılan Kaynaklar.Başlıkları altında verilebilir [1].Yukarıda verilen başlıklara yada benzerlerine birçokyazar tarafından değinilmekte ve çeşitli enstitülerinlisansüstü tez yazım kitap ve klavuzlarında da benzerbaşlıklar yer almaktadır [9, 10]. Lisansüstü tezlerinhazırlanmasında öğrencinin bağlı bulunduğuenstitünün tez yazımı ile ilgili yayımlamış olduğu yolgöstericiler esas alınmalıdır.Araştırma sonuçlarının yazılmasında, bazı yazarlarcaözellikle Giriş, Yöntem, Sonuçlar ve Tartışma anabaşlıklarının önemi vurgulanmaktadır [6].Bazı yazarlar yukarıdaki örneğe ek olarak Özet ileYargı’ya da yer vermektedirler [2].Şimdi de yukarıda yer alan ana başlıklara kısacadeğinilecektir.Ön Bölüm: Bir araştırmanın metin kısmı Giriş ilebaşlar. Metin öncesi kısımda araştırmayı tanıtıcıbilgilere yer verilir. Araştırma sonuçları yazılırken önbölüm; başlık sayfası, önsöz yada teşekkür,içindekiler, çizelgeler dizini ve şekiller dizinisayfalarından oluşturulabilir. Bu bölüm bir başlıksayfası ile başlatılmalıdır. Başlık sayfasında,Araştırmanın adı, Araştırmacının adı soyadı veünvanı, Araştırmanın türü (tez/seminer gibi),Araştırmanın yapıldığı tarih ve yer, İlgiliüniversite/kurum adı yer almalıdır. Araştırmacınınbağlı olduğu kurumda belirlenmiş bir kapak düzeniyok ise yukarıdaki bilgiler bir sayfaya uygun şekildeyerleştirilebilir.Araştırmanın özelliğine göre bazı başlıklarçıkarılabilmeli, değiştirilebilmeli yada yenilerieklenebilmelidir. Hazırlanan araştırma önerisi tezönerisi şeklinde de yazılabilir. Araştırmanın başarı ilesonuçlanabilmesi açısından, hazırlanmış ve kabulgörmüş olan öneri içerisinde yer alan açıklamalar,DÜZTEPE51Başlık sayfasını genellikle Önsöz ya da Teşekkür,İçindekiler, Çizelgeler Dizini, Şekiller Dizinisayfaları izler [7, 8].Genel olarak uygulamalarda kapak sayfasına numaraverilmez, izleyen sayfalar giriş bölümüne kadar romen