ZİYA GÖKALP

III.TARİHİ MADDECİLİK VE İÇTİMAÎ MEFKÛRECİLİKİçtimaî hâdiselerin tefsir ve izahında birbirine hemyakın, hem de uzak olan iki sosyoloji sistemi vardır. Bunlar«tarihî maddecilik» ve «içtimaî mefkûrecilik» sistemleridir.Bu sistemlerden birincisi Kari Marx tarafından, ikincisiEmile Durkheim tarafından meydana atıldı.İlk nazarda bu iki sistemin biribirine yakın olduğunugörürüz. Çünkü, ikisi de içtimaî hâdiselerin, tabiî sebeplerinneticeleri olduğunu, maddî, hayatî, ruhî hâdiseler gibi tabiîkanunlara tâbi bulunduğunu esas olarak kabul ediyor. Bu telâkkiyeilim lisanında «muayyeniyet» [Fransızcası determinisme]adı verilir.Fakat, bu noktadan sonra, bu iki içtimaiyat sistemi biribirîndenuzaklaşmağa başlar. Kari Marx determînzmde birnevi inhisar iddia eder: İçtimaî hâdiseler arasında sebep25