TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

a) Plumula (tomurcuk): Büyüyüp gelişerek bitkinin toprak üstündeki organlarınıoluşturur. Plumula da başlıca şu organlar vardır. En dışta çim kını (Coleoptyl) bulunur.Koleoptil, çimlenmede tanenin kabuk tabakasını delerek çıkar. Uzunluğu, embriyoda 1–1.5mm kadardır. Uç kısmında bulunan açıklıktan çimlenme sırasında genç bitkinin ilk yaprağıçıkar. Koleoptil kabuk kısmıyla birlikte tanenin üzerinde bulunan toprak tabakasını da delerekbitkinin zedelenmeden toprak yüzüne çıkmasını sağlar. Serin iklim tahıllarında koleoptil 6–8cm kadar uzayabilir. Ekim derinliğinin ayarlanmasında bu durum mutlaka göz önündebulundurulmalıdır. Tohumun üzerine daha kalın bir toprak tabakası gelecek olursa, ilkyaprakların toprak yüzüne çıkması güçleşir ve çoğunlukla sarı kıvrım olarak ölür.Koleoptilin altında ilk yaprakçıklar (premordial yaprakçıklar) bulunur. Bunlar sayıları 1–3olabilen hakiki yapraklardır. Bunlardan birinci yaprak kalkancığın karşı tarafında bulunur.Đkinci ve varsa üçüncü yapraklar birbirleri ile 180°'lik açılar yapacak şekilde karşılıklı olarakyer alırlar. Çimlenme sonunda bu yaprakçıklardan önce birincisi koleptilin ucundaki açıklıktangün ışığına çıkarak CO 2 asimilasyonuna başlarb) Hypocotyl (sapçık): Embriyonun, tomurcuk ve kökçük arasında kalan kısmıdır.Hypocotyl gelişen bitkide boğum (node) ve boğum aralarını (internode) meydana getirir.c) Radicula (kökçük): Dışta kökçük kını (coleorhiza), onun altında asıl kökçük(premordial radicula) vardır. Radiculanın uç kısmında kök yüksüğü ve meristem hücreleribulunmaktadır. Premordial radicula bütün cinslerde bir tanedir. Coleorhiza çimlenmede,tanenin kabuğunu deldikten sonra 1–1.5 mm kadar uzar ve büyümesini durdurur; ucundakiaçıklıktan asıl kökçük çıkar.Kök: Kardeşlenen her tahıl bitkisinde iki tip kök vardır. Her iki kökte saçak köktür.a) Embriyonal kökler (primer kökler): Embriyonal kökler, bitkide kardeşlenme başınakadar meydana gelen ve embriyodan çıkan kökler olup, çim kökleri adını da alırlar, herembriyoda bir asıl kökçük (premordial radicula) bulunur. Çimlenmede ilk olarak bu kökçükortaya çıkar. Bundan sonra epiblastın koltuğundan birbirine simetrik bir çift kök daha çıkar.Bunu da kalkancık koltuğundan öteki bir çift kökün çıkışı izler. Bu köklerin, ilk yaprakkoleoptilden çıkmadan önceki sayıları cinslere özeldir. Buğday ve yulafta bu devrede çimkökü sayısı 3 tanedir. Çavdarda 4, arpada ise 5–7 tanedir. Çim kökleri içinde, asıl kökçük(radicula), dip kısmını bir halka gibi saran kökçük kını (coleorhiza) kalıntısı ile öteki köklerdenayrılır. Çimlenmenin ileri ki devrelerinde ve genellikle bitkide ilk yaprak çıkıp asimilasyonabaşladıktan sonra, cinslere özel olan çim kökü sayıları artar; bu köklerin sayısı serin iklimtahıllarında, kardeşlenmeye kadar ki devrede 9'u pek geçmez.b) Adventif kökler (bitki kökleri): Bitkide vejetatif organların ve besin maddelerin arttığıdevrede yeni kökler oluşur. Bu kökler bitkinin beslenmesinde ve toprağa tutunmasınayardımcı olurlar, bu köklere sekonder kökler, kardeş kökleri adı verilir. Bitki kökleriningelişmesi toprağın içerisindeki ilk yaprağın bağlandığı boğumdan başlar. Bu boğumdan ilkadventif kökler meydana gelir, adventif köklerin meydana geldiği boğumdan yukarıyadoğruda kardeş gelişir. Adventif kök gelişmesi daha sonra yeni kardeşlerin çıktığıboğumlardan devam eder. Kardeşlenme noktaları arasındaki sap uzunlukları çok kısaolduğundan, ileriki gelişme devrelerinde köklü olarak sökülen bitkide kök tacı, bir noktadançıkmış birçok kök topluluğu şeklinde görülür. Tohum erken ya da derine ekilmişse embriyonalkökler ile kardeşlenme boğumlarından çıkan köklerin meydana getirdiği kök tacı arasındakök-sap (rhizoma) oluşur. Kök-saplı ergin bir bitkide kökler, iki kademe halinde görülür.9