TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

durumundadır. Erkek organlarda birleşme yarıdan daha fazladır. Dişi organ 3–10 arasındadeğişen tohum taslağı içeren yumurtalık, yumurtalığın üzerinde kıvrılmış durumda dişicikborusu ve tüylü bir tepecikten oluşmuştur.Bezelyede çiçeklenme normal koşullar altında gün boyu devam eder, ancak öğlesaatlerinden hemen önce çiçeklenme en fazladır. Bezelyede kendine döllenme hâkimdir,fakat yemeklik tane baklagiller içerisinde bakladan sonra en fazla yabancı döllenen cinstir.MeyveBezelyede meyvenin rengi, şekli, uzunluğu, genişliği, uçlarının sivri veya küt oluşu veiçerisindeki tohum sayısı çeşit ve yetiştirme koşullarına göre büyük değişiklik gösterir. Meyverengi yeşil, sarı veya menekşe rengindedir. Olgunluk devresinde meyve rengi açık sarıdankahverengine kadar değişir. Meyve içerisindeki tohum sayısı 1–10 arasında değişir. Kültürüyapılan çeşitlerde meyvedeki tane sayısı 4–6 arasında değişmektedir. Meyveler ilk gelişmedevresinde kısa ya da uzun, düz veya kıvrık, sivri veya küt uçlu olabilir. Meyvenin kesiti yassıoval veya yuvarlaktır. Meyve yüzeyi tüysüz ve parlaktır. Bazı çeşitlerde meyve içerisindesüngerimsi doku bulunmaktadır.BÖRÜLCETaneBörülcede tane şekil olarak silindirik yuvarlaktan böbrek şekline kadar değişiklik gösterir.Yemeklik olarak kültürü yapılanlarda, hilum etrafındaki koyu renkli halka ve tane yüzeyininhafif pürüzlü olmasıyla fasulyeden ayrılır. Hilum etrafındaki halkanın rengi, renk tonu vehalkanın genişliği çeşitlerin ayrılmasında kullanılan önemli bir özelliktir. Pürüzlü olan tanekabuğu beyaz, kirli beyaz, kırmızının çeşitli tonlarında olabilir. Tane kabuğu açık renkliolanlarda kabuğun üzerinde çeşitli şekillere sahip pembe veya kırmızı renkli ekelerolabilmektedir. Tane rengi siyah olanlar da vardır. Tane kabuğu rengi siyah ya da koyu renkliolanlar ve göbek bağının etrafında koyu renkli halka bulunan çeşitler, pişme suyunun renginikoyulaştırdıkları için insan beslenmesinde fazla tercih edilmezler.Tane büyüklüğü, tür çeşit ve yetiştirme koşullarına göre büyük ölçüde değişiklik gösterir.Tane uzunluğu 6–10 mm, tane kalınlığı 4–8 mm, bin tane ağırlığı 125–275 g arasındadeğişir.Ülkemizde yetiştirilen börülcelerin sınıflandırılması ile TSE 3268'de botanik yapılarına göreçeşitlere ayırma birbirine önemli ölçüde uyum göstermektedir. Bu nedenle burada sadeceTSE 3268'e göre yapılan sınıflandırma ve boylara ayırma verilecektir. Börülceler TSE 3268'egöre botanik yapılarına göre çeşitlere ve iriliklerine göre de boylara ayrılır.Çeşitler :a. Ak Börülce: beyaz ya da kirlimsi beyaz tane kabuğu rengine sahip olan ve şekilleriböbreği andıran kuru börülcelerdir.b. Karnıkara: tane kabuğu kirli beyaz renkte olup, göbek bağı etrafında siyah renktehalka bulunan ve tane şekli silindirik yuvarlak olan kuru börülcelerdir.42