TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

oluşturur. Yan kökler oldukça geç gelişir, sayıları fazladır ve ilk oluşanları ana kök kadargelişebilirler. Köklerin gelişmesi çiçeklenme devresine kadar hızlı bir şekilde devam eder.Çiçeklenme devresinde kökler miktar olarak en yüksek düzeye ulaşır. Çiçeklenmeden sonrakök gelişmesi yavaşta olsa devam eder, ancak yaşlı kökler ölüğü için toplam kök miktarındaazda olsa bir azalma görülür. Çeşit ve çevre koşullarına göre bezelye kökleri 1 m kadarderinliğe, 50–75 cm kadar yanlara gelişebilmektedir. Köklerin yayılması toprak yüzeyineyakın olan kısımda daha fazladır. Köklerinde ortak yaşayarak nodozite oluşturan bakteri türü“Rhizobium leguminosarum”. Nodoziteler büyük sivri silindirik şekilli ve kök üzerinde rasgeledağılmışlardır.GövdeBezelyede gövdenin kesiti yuvarlaktan belli belirsiz dört köşeye kadar değişir. Gövde tüysüzaçık yeşil veya mavimsi yeşildir. Boğum arası uzunlukları tahıllarda olduğu gibi aşağıdanyukarıya doğru çıkıldıkça uzar. Đçi boştur ve tahılların aksine yukarıya doğru çıkıldıkçakalınlaşır. Bitkide boğum sayısı 4–25 arasında, boğum arası uzunluğu ise 5–30 cm arasındadeğişir. Bitki boyu çeşide ve yetiştirildiği şartlara göre değişmekle birlikte kültürü yapılançeşitlerde 20–250 cm arasında değişir. Dallanması yok denecek kadar azdır. Nadir olarakdallanma görülebilir. Bazen gövdenin toprak altındaki ilk iki boğumundan dallanma ortayaçıkabilir.YaprakBezelyenin ilk (kotiledon) yaprakları iki büyük kulakçık ve kısa bir yaprak ekseni üzerindekarşılıklı oturmuş iki yaprakçıktan oluşmuştur. Đlk yaprak ekseninin ucu körelmiş bir sülükleson bulur. Asıl yapraklarda yaprak sapı üzerinde 1–4 çift yaprakçık karşılıklı olarakoturmuşlardır. Yaprakçıklar tüysüz, oval, uzun eliptik veya ters yumurta şeklindedir.Yaprakçık kenarları düz, hafif veya derin dişli olanları vardır. Yaprak sapı dallanmış ve çok iyigelişmiş 3–7 parçalı bir sülükle son bulur Yaprakçık rengi çeşit ve yetiştirme koşullarına görefarklılık gösterir.Kulakçıklar, yaprakçıklardan daha büyük olup; yaprak sapı ile gövdenin birleştiği yerdebulunur. Yarım kalp, oval ya da yumurta şeklindedir. Kenarları düz, hafif veya derin dişliolabilir. Kulakçık rengi ile çiçek rengi birbiri ile ilgilidir, genelde beyaz çiçeklilerin kulakçıklarıaçık yeşil, renkli çiçeklilerin kulakçıkları ise kırmızının çeşitli tonlarında lekelidir.Bezelye yemeklik tane baklagiller içerisinde sülükleri ve kulakçıkları en iyi gelişmiş ve bu ikiorganı en büyük olan cinstir.ÇiçekBezelyede çiçek normal formlarda gövdenin yarısından yukarıdaki yaprak koltuklarından tekveya iki çiçekli salkımlar halinde çıkar. Salkımdaki çiçek sayısı ender olarak ikiden fazla olur.Bazı bezelye çeşitlerinde çiçek salkımları sadece bitkinin üst ucunda toplanmışlardır.Çiçeklerin salkımla birleştiği yerde iki adet küçük brakte yaprağı bulunur.Çanak yapraklar çan şeklinde birleşmiştir. Uç kısımları üçgen şeklinde parçalıdır. Parçalıkısımların uzunluğu 10 mm'den daha fazladır. Beyaz renkli çiçeklerde taç yaprakların tamamıbeyaz renklidir. Bayrak yaprağı beyaz, viyole, açık ya da koyu kırmızı, pembe, kantçıklarbeyaz, açık ya da koyu mor, kırmızı renkte olabilmektedir. Erkek organlar diadelphus41