TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

Baklagil bitkilerinde çiçek dış görünüş itibariyle kelebek görünüşündedir. Genel olarak birbaklagil çiçeğinde 5 farklı organ bulunur.1.çiçek tablası: çiçek sapının uç kısmında bulunan ve tüm çiçek organlarının üzerineoturduğu kısımdır. Yemeklik tane baklagillerde genel olarak yeşil renklidir.2. çanak yapraklar (Sepal): çiçeğin en dış kısmında bulunan ve tüm diğer çiçekkısımlarını saran yeşil renkli çiçek organıdır. Tüm yemeklik tane baklagil genuslarında 5 adetolan çanak yapraklar alt kısımda birleşerek bir boru oluştururlar, bu boruya kaliks (calyx) adıverilir. Bu yapraklar üst kısımda 5 parçalıdır ve parçalar genelde birbirinin aynısıdurumundadır. Çanak yapraklarının oluşturduğu borunun ve parçalı olan uç kısımlarınınuzunluğu, şekli, büyüklüğü, üzerindeki damarların belirginlik derecesi cins, tür ve çeşitleregöre büyük farklılıklar gösterir. Bu karakterler baklagillerin tür, bazen de çeşitlerin birbirindenayrılmasında kriter olarak kullanılır.3. taç yapraklar (Petal): tüm yemeklik tane baklagil çeşitlerinde 5 adet taç yaprakvardır. Çiçeğin renkli kısmını oluştururlar. Şekil, renk, büyüklük ve durumları itibariylebirbirinden farklı 3 ayrı durumda bulunurlar.a) bayrak yaprağı (Vexillum): taç yapraklarının, en dışta bulunan ve en gösterişliolanıdır. Çiçeğe rengini verir. Bayrak yaprağının rengi cins, tür ve çeşitlere göre beyaz, mavi,kırmızı, menekşe veya pembe olabilir. Genellikle belirgin damarlıdır. Alt kısımda bir boruoluşturur, bu boruya “Coralla” adı verilir üst kısmı geniş yuvarlak ve hafifçe geriye doğrubüküktür. Tomurcuk devresinde diğer çiçek kısımlarını sarar. Çiçek açınca geri ve arkayadoğru hafifçe kıvrılır. Gösterişli renklere sahip olduğu için böceklerin çiçeğe gelmelerinde,dolayısıyla yabancı döllenmede önemli rol oynar.b) Kayıkçık (Carina): kayıkçık bayrak yaprağının karşısında bulunan, birer kenarıboyunca birleşmiş iki adet taç yapraktan ibarettir. Birleşme nedeniyle kayığa benzediği içinbu ismi almıştır. En içte bulunan taç yapraklarıdır. Çiçek açılmadan önce erkek ve dişiorganları sarar ve korurular. Đnce birer sapla çiçek tablasına bağlanırlar. Şekli, büyüklüğü verenkleri tür ve çeşitlere göre büyük değişiklik gösterir. Erkek organlar toz verecek olgunluğageldikleri zaman, çeşitli nedenlerle kayıkçığın üst kısmı yırtılır, yay gibi gergin durumda olanerkek organlar dışarı fırlar ve çiçek tozları etrafa yayarlar.c) Kanatçıklar (Alea): kanatçıklar bayrak yaprağının oluşturduğu boru içerisinde,kayıkçığın sağ ve solunda bulunan iki adet taç yaprağıdır. Kanatçıklar ince birer sapla çiçektablasına ayrı ayrı bağlanmışlardır. Çiçek açılmasından önce kayıkçık içerisinde bulunanerkek ve dişi organların korunmasında yardımcı olurlar. Çeşit ve türlere göre büyüklük, şekilve renk olarak değişiklik gösterirler.4.Erkek organlar (Androecium): yemeklik tane baklagillerde erkek organlar anther veflamentlerden oluşur hepsinde erkek organ sayısı 10 tanedir. Alt kısımda birleşme durumunagöre birbirinden farklı 3 şekilde bulunurlar.a) Monodelphus (tek parçalı): bu tipte 10 adet olan erkek organ alttan uzunluklarının1/3'ü veya yarısı boyunca ince bir zarla birleşerek bir boru oluşturmuşlardır. Üst kısımda herbirisi ayrı ayrı durumdadır. Birleşme uzunluğu tür ve çeşitlere göre farklılık gösterir.b) Diadelphus (iki parçalı): dokuz adet erkek organ alt kısımda birleşerek bir boruoluşturur. Bir adet erkek organ ise dipten itibaren serbesttir.28