TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

çimlenme maksimumu arasında olmak kaydı ile optimumdan azlığı da, fazlalılığı daçimlenmenin hızına olumsuz yönde etkide bulunur. Yemeklik tane baklagiller için tahıllardaolduğu gibi üç grupta topladığımız çimlenme faktörlerini ayrı ayrı inceleyecek olursak;a) Su (nem): Diğer faktörler çimlenme minimumumu ile çimlenme maksimumuarasında bulunuyorsa, cinslere göre kendi ağırlıklarının % 60 ile % 140 kadar su aldıktansonra tohumlar çimlenebilmelerini başlatırlar. Çimlenmelerini başlatabilmeleri için taneiçerisine absorbe etmeleri gereken su miktarları diğer tohumlardan daha fazladır. Fazla suistemeleri tanelerinde fazla protein bulundurmaları ile ilgilidir.Gerekli olan suyu ( Tahıllarından daha fazla bulabilmeleri için ekimin zamanında ve yeterlinemi bulunan toprağa, uygun derinlik, zaman ve yöntemle yapılması gereklidir. Ekim derinliğicins ve tane büyüklüğüne göre iyi bir şekilde ayarlanmalıdır.b) Sıcaklık: Yemeklik tane baklagil cinslerinin çimlenmelerini başlatabilmeleri için istedikleriminimum sıcaklıklar birbirinden oldukça farklıdır. Genelde çimlenme minimumları 5–12 °Colarak bilinir. Ancak yavaşta olsa daha düşük sıcaklıklarda çimlenmelerini başlatabilen bazıcinslere ait tür ve çeşitler vardır. Çimlenmenin en hızlı olduğu optimum sıcaklık isteklericinslere göre 20–30 °C arasındadır. Çimlenmenin tamamen durduğu en yüksek sıcaklıklarcinslere göre 35–37 °C arasında değişim gösterir. Diğer çimlenme faktörleri ortamdaoptimum düzeylerde bulunuyorsa minimum çimlenme sıcaklığında çimlenme başlar, sıcaklıkoptimuma kadar arttıkça çimlenmenin hızı da sıcaklıktaki bu artışa bağlı olarak artış gösterir.Ortam sıcaklığı daha da artmaya devam ederse çimlenme hızı optimum sıcaklıktan sonrakiartışa bağlı olarak azalma gösterir. Ortam sıcaklığı minimum veya maksimuma yaklaştıkçaçimlenme yavaşlar ve toprak yüzüne çıkış gecikir. Çıkış geciktiği zamanda toprakta bulunançeşitli hastalık ve zararlı etmenleri tohum ve bitkiye önemli ölçüde zarar verirler. Bu nedenleyemeklik tane baklagillerin ekim zamanında, çim yatağı derinliğindeki toprak ve toprakyüzeyindeki hava sıcaklığı konusunda çok dikkatli olunmalıdır.c) Hava (Oksijen): Her canlının olduğu gibi tohumunda solunum için havaya (oksijene)ihtiyacı vardır. Tohumda bulunan besin maddelerinin oksitlenerek, enerjinin açığaçıkmasında oksijen gereklidir. Bu enerji yeni meydana gelen bitkinin hayati faaliyetleri içingereklidir. Bir çok kültür bitkisi tohumunda olduğu gibi, yemeklik tane baklagil tohumları daçimlenebilmeleri için optimum olarak tane yüzeyinin % 20–25 kadarının değişebilir toprakhavası ile temasta bulunmasını isterler. Ekilmiş tanenin, yüzeyinin % 20–25'inden dahaazının toprak havası ile temasta bulunması yeterli oksijenin sağlanmasını, daha fazlasınıntoprak havası ile temasta bulunması topraktan yeterli miktarda su ve besin maddelerininalınmasını engellediği için çimlenmeyi yavaşlatır.Normal koşullardaki çimlenmelerde önce kökçük kını uyanır, tane kabuğunu delerek 1–2 mmkadar tohum kabuğunun dışına çıkar ve içerisinden asıl kökçük çıkar. Çok kısa bir zamanfarkı ile bunu pulumulanın (tomurcuğun) tane kabuğundan dışarıya çıkışı izler.Yemeklik tane baklagillerin çimlenmesinde embiryodaki hipekotil veya epikotil aktif durumdaolabilir. Hipekotil embriyonun kotiledonlara bağlı bulunduğu noktanın altında (kökçüktarafında epikotil ise üst (pulumula) tarafında bulunur. Çimlenmenin ilk devresinde eğerhipekotil aktif durumda ise, bu kısım hızlı bir şekilde gelişir. Kotiledon yapraklar büyük olduğuiçin yukarıya doğru taşınamazlar. Đlk devrede kotiledon yaprakları ekim derinliğinde kalır vehipekotil deveboynu şeklinde toprak yüzüne çıkar. Toprak yüzeyinde deveboynu şeklindebulunan hipekotilin üst tarafı fazla ışık aldığı için az, alt tarafı ise daha az ışık alarak fazla25