TARLA BİTKİLERİ YETİŞTİRME – II Uygulama Ders Notları - Ankara ...

TRĐTĐKALEBuğday, çavdar melezinin amphidiploidi olan tritikaleye; buğdayın cins isminin (Triticum) ilkiki hecesi ile (Triti) çavdarın cins isminin (Secale) son iki hecesinden (cale) oluşan “Triticale”adı verilmiştir.Tritikale; serin iklim tahılları içersinde düşük sıcaklığı ve olumsuz toprak koşullarına endayanıklı olan (adaptasyon gücü yüksek) çavdar ile buğdayın verim ve kalite özelliklerinibirleştirmek amacıyla elde edilen yapay melezleme ile elde edilmiş bir cinstir. Anaç olarakekmeklik ve makarnalık buğday ile diploid çavdar kullanılmıştır.Makarnalık buğday (2n=28)X diploid çavdar(2n=14) melezlemesinden elde edilen F 1 bitkileri(2n=21) kısırdır. Poliploidi ile kromozom sayısı iki katına çıkarılarak, 2n=42 kromozomluhekzaploid tritikaleler elde edilmiştir. Hekzaploid tritikaleler tane üretimi yetiştirilmektedir.Hekzaploid triticaleler tane tipi triticaleler olarak isimlendirilirler.Ekmeklik buğday (2n=42 )X diploid çavdar(2n=14) melezlemesinden elde edilen F 1 bitkileri(2n=28)’de kısırdır. Poliploidi ile kromozom sayısı iki katına çıkarılarak, 2n=56 kromozomluoktaploid tritikaleler elde edilmiştir. Oktaploid tritikaleler daha çok ot üretimi için yetiştirilirler.Oktaploid tritikaleler ot ya da çayır tipi tiriticaleler olarak bilinirler.Ülkemizde tescilli tritikale çeşitleri; Tatlıcak-97, Tacettin bey, Presto, Karma, Melez 2001 dir.Tritikale, tanesi için yetiştirildiği gibi, karışık ekim yapılarak otlatma veya yeşil ot amacıyla dayetiştirilmektedir. Çavdar kadar olumsuz koşullara dayanıklı olan Tritikale, buğdayveriminden yüksek verim potansiyeline sahiptir. Tanede protein oranı buğdaydan dahayüksek olmasına rağmen, beslenmede kalite yönünden buğdaydan düşüktür.Yeni ıslah çeşitleri ile kalite özellikleri iyileştirilmiş ve un, bisküvi ve yem sanayindekullanılmaya başlanmıştır. Ancak tüketiciler triticale tanesini kullanırken olaya tedirgin olarakyakalaşmaktadırlar.Tritikale marjinal alanlarda (buğday ve arpa tarımına uygun olmayan) yetiştirilmesi gerekenbir serin iklim tahılıdır.20