hırvatistan başkenti - Zagreb tourist info

Zagreb şehri, Doğu ile Batı’nıncoğrafya, kültür, tarih ve siyasikesişme noktası odağında yeralmıştır, Hırvatistan’ın başkentidirve Karasal ile Akdeniz ruhunuzengin içeriğe sahip bir bütünhaline getirmiştir. Zagreb,Hırvatistan Cumhuriyeti’nin kültür,bilim, ekonomik, siyasi ve idarimerkezi olup, içinde Parlamento,Cumhurbaşkanı ve Hukümeti yeralmakta ve yerleşik bulunmaktadır.Panonya ovası, Alp Dağları kenarıve Dinar Dağları serbest ileşitimyerinin spontane olarak meydanagelmesini sağlamıştır. Şehir kuzeyyönünden esen soğuk rüzgarlardanMedvednica Dağı korurken,geniş ovalık arazi ve Sava Nehrikenti dünyanin diğer yönlerinedoğru açılımına sağlamıştır.Zagreb kentinde Hırvatistan toplamnüfusunun dörtte biri yaşamaktadır,yani rakamlar diliyle bir milyonayakın kişi. Şehirde yerleşikvatandaşlar yüzyıllar boyuncaZagreb,MilyonKalplik Şehir

2 | GirişAvrupa’nın çeşitli yerlerinden ve enyakın tarihte ise Hırvatistan’ın bütünbölgelerinden gelmiş ve katkılarıylaşehir kültürüne zenginlik katmışlardır.Zagreb herkesi gönülden tanışmak içinve beklentileri yerine getiren kapılarıaçık, fırtınalı tarihi ve ilginç kişileresahip olan güvenli büyük kenttir.Bu şehirde çok kolay bir biçimde ilginçtanışıklıklar, yeni arkadaşlıklar kurulurve unutulmaz hikaye ve hatıralaryaşanır. Tarih bölümleri korunmuşevlerin cephelerinde resimli çocukkitapları misali kolaylıkla okunurken,şehrin cadde, sokak ve meydanları isebirlikte iç içe yaşamanın vermiş olduğuçeşitli ve birbirinden ayrı düşünüş vezihniyetin vermiş olduğu rahatlık verenbüyük şehir Zagreb’in kolay tanınankişiliğini sergiler. Bu konuda verileceken iyi tavsiye kendini şehrin havasınaserbestçe bırakmaktır – ve bir çoklarıniddia ettiği gibi, kentin bu havasındandaha güzel sadece Zagreb kızlarıdır.

4 | Tarih

6 | Tarihve iskan edilmiş Andautonya adlımerkezi kurmuştur ve bunun ispatıolarak da bugünkü Ščitarjevo’dabulunan arkeolojik parkı gösterir.Bugünkü bildiğimiz Zagreb, yanisözkonusu kentin tarihi merkezinioluşturan bölüm Orta Çağda ikitepe üzerinde meydana gelmiştir ;yani halkın oturduğu uygar Gradec,bugünkü Üst Şehir veya Eski Şehir veKilise yönetiminde bulunan Kaptol’dur.Zagreb kentinin adı geçtiği ilk yazılıbelge 1094 yılına ait olup, o dönemdeMacar Kralı Ladislav AdriyatikDenizi’ne yolculuğu esnasında Kaptoladlı yerde Zagreb Piskoposluğunukurmuştur. Neogotik uslübünda inşaaedilen Zagreb Katedrali bugün dekentin manzarasına hakimdir vekatedralin etrafını kuşatan RönesansSurlar ise Avrupa’nın bu bölümündehalen korunmuş çok az bulunansurlardan birisini temsil eder. OrtaAvrupa’ya doğru Moğolların çalkantılıtarihi akınları esnasında o dönemlerdeGradec için yani Zagreb’in ikinciana bölümü için en önemli bir olaymeydana gelmiştir. 13 ncü yüzyılZagreb’in ikitepesiArkeolojik araştırmalar bugünküZagreb çevresinde Taş devrinden beriyani Milattan Önce 35 bin yıllarındahayat varlığını göstermektedirve daha sonra ortaya çıkarılanaarkeolojik buluntular Avrupa’nın bubölgesinde en eski yaşayan sakinleriolan İlirlerin yaşam ve iskan ispatlarınıgösterir. Keltler en muhtemel olarakMilattan Önce 4 ncü yüzyılda uzakkuzeyden gelerek yerleşmiştir;onların ardından Romalılar Zagrebyakınlarında çok büyük ve imar

8 | Tarihortalarına doğru Tatarlar Macaristan’ıyakıp yıkmaları sonucunda o dönemdeMacar kralı Bela IV. Zagreb’e kaçmışve buranın yerli halkı kendisinegüvenli bir sığınacak yer sağlamıştır.Gösterilen misafirperverlik karşılığındaminnetarlık borcu olarak 1242 yılındaKral vermiş olduğu bir fermanı ileGradec’i Serbest Kral Şehri Statüsüvermiştir. Bu dönemi anımsatmakamacıyla her gün tam öğle vaktisaatini sembolik olarak LotrščakKulesi’nde atılan top hatırlatır. OrtaÇağ döneminde akşam üstü şehir ahalisinisurların güvenliği altına dönmeleriiçin çan çalınmasıyla çağrılıyorduçünkü şehir kapısı o vakitte kapanırve kilitlenirdi. Bugüne kadar Orta Çağdönemin 18 nci yüzyılın ilk yarısındatamamen bir yangında yanmış olanGradec adlı şehrin girişinde bulunantek korunmuş kapısı Kamenitavrata (Taş Kapısı)’dır ki meydanagelen yangın sonucunda bir mucizesonucunda kurtarılmış ve halensunakta yer alan Meryem Ana’nın birikonasıdır. Kamenita vrata yani TaşKapısı, Meryem Anası Zagreb kentikoruyucusu yani hamisi olup her yıl31 Mayıs tarihinde bir dini alay ile diniyortu mahiyetinde kutlanır. Aynı günZagreb Şehri Günü de kutlanmaktadır.Orta Çağ döneminde iki tepe ahalisiarasında çok sık bir biçimde birbiriylekarşı karşıya düşmanlık bulunurdu veiki tepeyi üzerinde değirmenler inşaedilen Medveščak adlı dere birbirinehem bağlar hem de birbirindenayırırdu. O zamanın dere etrafındabulunan düzlük bugünkü pitoreskTkalčićeva ulica (Tkalčićeva caddesi)olup kaldırım taşları ve asfalt ile

10 | Tarihkaplanmış yüzey altında halenbulunan dere Sava nehrine doğru akar.Zamanla saldırı tehlikesi ortadankalkması üzerine şehir yavaş yavaşdüzlüğe doğru genişlemeye başlamıştır.İki yerleşim yeri altında bulunanarazide bütün ticaretin yapıldığı birmeydan oluşturulmuştur. BugünküTrg bana Josipa Jelačića (JosipJelačić Bey Meydanı) şehrin merkeziolup, şehirde yaşayan vatandaşınbir araya gelerek toplandığı enönemli ana yerdir. Üzerinde bulunançeşme şehir adının verilmesi ileilgili bir efsaneye bağlıdır. Yani çokeskiden bir güneşli günde bir savaşmuharebesinden yorgun ve susamışolarak geri dönmüş cesur Ban (Bey)Manda adlı bir kızdan kaynaktankendisine su vermesini istemiştir. Buşekilde kaynağın adı Manduševac,şehrin adı ise Zagreb olmuştur.

12 | TarihTek şehirolarak Zagrebİki tepe üzerinde yerleşik bulunanşehirler istikrarlı bir biçimde gelişmiştir.17 nci ve 18 nci yüzyıl boyuncasoylulara ait Barok üslübü saray vekiliseler inşaa edilmiştir. O dönemdeCizvitler Gornji grad (Üst şehir veyaEski şehir) bugüne kadar Barokzenginliğini gösteren en korunmuşkilise örneklerinden birisi olanSt. Katarina kilisesini inşa etmiştir.17 nci yüzyılın ikinci yarısında şimidiyekadar hiç bir zaman çalışmasınıara vermemiş Avrupa’nın en eskiüniversitesitelerinden birisine sahip olanZagreb şehri üniversite merkezi halinegelmiştir. Bu arada Zagreb Hükumetmerkezi haline de gelmiştir. PiskoposlukŞehri ile Serbest Krallık Şehri arasındakifark yavaş yavaş yok oluyor ve sonuçta1850’de nihayet farklılıklar ortadankalkıyor ki o dönemde 15 bin nüfusubulunan Zagreb bir şehir halinebirleşmiştir. Ova düzlüğüne doğruuygun konumu serbest gelişmesinisağlıyor ve hayat hızlı bir biçimde Savanehri düzlüğüne doğru gelişmiştir.

14 | Tarih19 ncü yüzyılın ikinci yarısında endüstriüretimi, ticaret, ulaşım ve bankacılıkgelişmesi şehrin yapısına önemlibir biçimde etki etmiştir. Zagrebdemiryolunun demir kemerine kadargelişmiştir ki sözkonusu demiryoluyapımı sonucunda Zagreb’i 1862yılında diğer Orta Avrupa büyükkentleri ile bağlamıştır. Bu dönemdeşehrin bloklar halinde düzgün sokak vecaddeler rasteri örneğine uygun olarakyapılanması meydana gelmiştir. İmar veşehircilik planı belirgin hale gelmiştiryani alt şehirde bulunan bütün sokakve caddeler düz, aynı genişlikte olmasıgerektiği gibi, binalar ise aynı tip veyükseklikte olmalıydı. Geniş meydanlarve bir çok parklarda yerleşik bulunanKlasisizm ve Historisizm üslübündekianıtsal tarihi binalar bugünkü Zagreb

16 | Tarihgörünüşü resmini sağlamıştır.Geniş meydanlar, bir çok parklardabulunan Klasisizm ve Historisizmüslübündeki anıtsal tarihi binalar bugüntanıdığımız Zagreb’i temsil eder.Trg bana Jelačića (Jelačić BeyMeydanı)’ndan Praška ulica (PraškaCaddesi) Bizi bir çok meydan – parklara,ki bunlar Viyana’nın Ring’inin bir örneğimisali ve adı “Yeşil At Nalı” olup, ki buparklar U harfi şeklinde olup, etrafındasivil mimarisinin önemli ve örnek temsileden gösterişli binalarına kadar götürür.Kamu binaları, çeşmeler ve pavyonlarmimarisi tarzı ile yeşillik arasındaki ilişkiçok ince düşünülerek düzenlenmiştir.Burada demiryolu istasyonu olan AnaGar, Bilim ve Sanatlar Akademisi,Fakülteler, Üniversite kütüphanesi,Ulusal Opera Binası ve gösterişli saraylarbulunmaktadır. Sarı renkli cepheler veyolların iki tarafında ekilmiş yabanikestane ağaçları Hırvatistan’ın ikiliAvusturya Macaristan İmparatorluğumonarşi üyeliğine hatırlatmaktadır.Düzgün ve gösterişli bir mimari tarzi ileşehir tam olarak belirlenmiş yeşillik veyerinde konumlanmış anıtları ile tabiiolarak tarihi OrtaÇağa ait Gornji grad(Üst Şehir veya Eski Şehir) vucüdünunbir devamını teşkil eder. Donji grad(Alt Kent veya Şehir)’de bulunan halkınyaşadığı binaların pasajlarına bir gözatınız ve göreceksiniz ki bunlarıncepheleri umumi sokak yaşamı ileözel bahçe yaşamı arasında bir bağoluşturmaktadır. Zagreb şehri zamaneAvrupa’nın modern kentleri haritasındaküçük kent ile Orta Avrupa büyükkentleri kombinasyon havasını gösterir.

18 | TarihÇağdaş vemodernzamanlar20 nci yüzyılda meydana gelentarihi olaylar Dünya’nın haritasınıdeğiştirmiştir ve Zagrebliler hayatlarıüzerinde unutulmaz izler bırakmıştır.Birinci Dünya Savaşı’nın bitimindensonra Hırvatistan, AvusturyaMacaristan İmparatorluğu monarşisiile ilişkilerini 1918’de kesmiştir veGüney Slav Milletleri yeni devletiolan SHS (Sırbistan, Hırvatistan,Slovenya) Krallığı’nin bir parçası halinegelmiştir. Zagreb nüfus açısındanhızlı bir biçimde büyümüştür veşehrin doğusunda ve batısında yenisemtler yapılmıştır, bu arada şehrindağ altı bölümünde mutena yerleşimyerleri yani rezidanslar da inşaaedilmiştir. 20 nci yüzyılın başındaşehir istikrarlı bir sivil toplum halindeyaşamakta olup, zamane Avrupakültür, sanat ve bilim merkezleri ilesıkı bir bağı içinde bulunmaktadır.Avrupa’nı bu bölümünde ilk radyoistasyonu çalışması başlamıştır, Viktora

20 | TarihSavaş sonrası zamanda durumunsakinleşmesi sonucunda şehrin bundansonra da gelişmesine devam edilmiştirki nihayetinde şehir Sava nehrini aşmışbu nehrin güney kıyısında konut semtleriinşaa edilmeye başlanmıştır. Savanehri ki yüzyıllar boyunca su baskınlarıile şehir sakinlerini tehlikeye sokan,Orta Çağ’da düşman istilasından koruyanve uzak yerlerle ulaşım yolu olarakbağlantı sağlayan nehir, 20 nci yüzyılınortalarından itibaren Zagreb kentinişehrin eski bölümü ile Novi Zagreb(Yeni Zagreb) olarak iki kısmına kentibölmüştür. Bugün nehrin iki kıyısınıon iki köprü bağlar. Uluslararasıiş adamlarını bir araya getirenZagrebački velesajam (Zagreb Fuarı)şehrin merkezinden Sava nehriningüney kıyısına taşınmıştır. Ovalık yerdePleso Havalimanı yapılıyor ve şehirdeyeni iş gökdelenleri ve yeni Ulusal veÜniversite Kütüphanesi inşa ediliyor.Hırvatistan Parlamentosu 1991 yılındaHırvatistan Cumhuriyeti bağımsızlığıve egemenliği ilanı hakkında birKovačić adlı mimarın en son mimarieseri olan Zagreb Borsası açılmıştır;ilk otomatik telefon santrali inşaaedilmiştir ve Zagreb’in ilk gökdelenbinası yapılmıştır. Çağdaş ve modernzamanlar çok çabuk bir biçimdeİkinci Dünya Savaşı başlangıcınakadar günlük hayatı değiştirmiştir.İkinci Dünya Savaşı bitiminden sonraHırvatistan, başkenti Zagreb olmaküzere Yugoslavya’nın altı cumhuriyetindenbirisi haline gelmiştir.

22 | Tarihkarar almıştır. Zagreb hür ve eşitvatandaşların bir birlik teşkil ettiği yenibağımsız Avrupa devletinin başkentidir.Hırvatistan Parlamentosu ve HukümetiGornji grad (Üst Şehir veya Eski Şehir)adlı yüzyıllar boyunca tarihi kararlarınalınmış olduğu en eski şehir sivilmerkezi olan yerde bulunmaktadır.Yeni Bin yıl içinde Zagreb şehribölgenin iş merkezi olduğu kadar aynızamanda çok dilli kültür, iş ve siyasiiletişim yeridir. Şehir sıkı merkezidışında bulunan iş semtleri çağdaşve modern yaşam istemlerine Zagrebkentinin vermiş olduğu cevabıdır.Böylece yüzyıllarca Avrupa veDünya sahnesinde süren eşit işbirliğive katılım devamı ispat edilir.

24 | Parklar ve yeşil alanlar

26 | Parklar ve yeşil alanlarYeşil ZagrebZagreb’in hemen her köşesindedinlenme vahaları bulunuyor. Herhangibir kentin kendine özgün tabiatparkına sahip olması sık rastlanan birolay değildir. Zagreb şehir merkeziçok yakınında halkın ziyaret etmeyiçok sevdiği Medvednica adlı gezintive dinlenme yeri dağlık alan bulunur.Cadde ve şehir meydanları park ve yaşilalanları ile doludur. 19 ncü yüzyıldaGornji grad yani (Üst Şehir veya EskiŞehirde) Strossmayer Gezinti yeriyapılmıştır ki bugün orada A. G. Matošadlı şairin “eşliğinde” şehrin en romantikpanoramaları zevkini çıkarabiliriniz.Şehrin yüksek sivil kültürü düzeyi 19ncü yüzyılda inşa edilmiş şimdiye kadarsözkonusu edilen Lunicijeva “Yeşil AtNalı” olup, Donji grad yani (Alt Kentveya Şehrin) sekiz meydanından oluşanbir dizi şahaserini temsil eder. Yeşilmeydanların arasında en tanınmış olanıZrinjevac olup ki bu meydanda bulunanbulvarın her iki tarafında Triyeste’denyüz yıl önce getirilmiş çınar ağaçlarıdikilmiştir. Çeşmeler, müzik pavyonu

28 | Parklar ve yeşil alanlarve tanınımış Hırvat büyüklerininbüstleri tarihe bir geri dönüş gezintisinisağlar. 120 yıldan daha uzun ve aşkınbir zaman süresince Zagreb kentininbir çok sakini her gün MetereolojiDireği yanında durup günün tamzamanını, günlük ısıyı, hava basıncınıve rutubet miktarını görebilirler.Hırvatistan’ın ilk ilan edilmiş kralı olanTrg kralja Tomislava (Kral TomislavMeydanı) demiryolu ile seyahat edenyolculara Sanat Galerisi ve Katedralyani Büyük Kiliseye’yi yegane birmanzara ile görmek fırsatı verir.Umjetnički paviljon (Sanat Galerisi),çok önemli sanat olaylarının cereyanettiği yer olarak Budimpeşte’de 1896yılında bin yıllık kutlama vesilesiyleHırvatistan Pavilyonu olarak inşaedilmiştir. O zamanın çok ileri bir teknikyeniliği olarak demir konstrüksyonuolarak inşa edilmiş olması nedeniylesözkonusu Pavilyonun bugünkü yerinetaşınmasını sağlanmıştır ve iki yıl sonraşehir halkının hizmetine açılmıştır.Şehir kalabalığından „kaçmak“ içinçok yakında bir başka yer dahabulunmaktadır. Botanik Bahçesiiçinde aşağı yukarı 10.000 kadarbitki çeşitleri bulunan Avrupa’nınen zengin bitki koleksiyonlarındanbirisidir. Katedral veya Büyük Kilise sur

30 | Parklar ve yeşil alanlarduvarları arkasında tarihte rahiplerinCuma günleri pehriz yemekleri için balıkavladıkları Ribnjak Parkı bulunuyor.Şehrin doğu bölümünde çok geniş araziüzerinde bulunan Maksimir Yeşil AlanParkı bulunuyor. İngiliz parkı tarzındaZagreb kentinin en büyük parkı olupiçinde bulunan pitoreks pavyonlar daha19 ncü yüzyılda inşa edilmiştir ve 20 nciyüzyılın birinci yarısında ise tanınmışHayvanat Bahçesi’nde yerleşik bulunanhayvanların yaşadığı yer haline gelmiştir.Şehrin merkezi dışında bir tepedeMirogoj adlı şehrin merkezi mezarlığıbulunuyor. Anıtsal arkat adlı sırakemerler, pavyonlar ve kubbeler 19 ncuyüzyılın sonunda tanınmış HermannaBollé adlı mimarın eseridir. Kısacasıharfi harfine tanınmış merhumkişilerin yattığı huzur yeri olduğukadar, aynı zamanda Avrupa’nın engüzel mezarlıklarından birisi olup, birde açık havada yer alan çok güzel birpark ve sanat galerisini de temsil eder.

32 | Sanat, kültür, olaylar

34 | Sanat, kültür, olaylarSanat şehriZagreb çok çeşitli ve zengin kültürve sanat yaşamı olan bir şehirdir.Otuz kadar devamlı ve arasıra sanatçalışması etkinliğini gösteren tiyatro vesahneler, otuz kadar müze, çok sayıdagaleri ve bilimum sayıda tiyatro, müzikve dans festivalleri Zagreb kentinisanat şehirleri arasında yer almasınısağlar. Klasikten alternatife, amatörlüktenprofesyonalizme, özel yaşamlailgili olandan kamuya ait olana kadarçok katlı ve çeşitli sanat dili şehirsakinlerinin bilincini sergilemektedir.Hrvatsko narodno kazalište(Hırvatistan Halk Tiyatrosu yaniOpera Binası) Ulusal Bale, Opera veDram evi yeridir. Konser saraylarındanen meşhuru Koncertna dvoranaVatroslava Lisinskog (VatroslavLisinski Konser Sarayı)’dir. Adınıilk Hırvat opera bestecisi adındanverilmiştir. Operet ve Müzikaller, RockOperalar, Pop Operalar Komedya’da,Mizah ve Satir Kerempuh’ta, Çağdaştiyatro eserleri ise Gavella’da, ZKM,ITD ve Exit’de izlenebilir. Burada

36 | Sanat, kültür, olaylarhepsini saymak ve hangisinin en iyisiolduğunu belirtmek çok zordur. Onuniçin bu konuda kendiniz karar veriniz.Zagreb bir çok uluslararası kültürgösterileri ev sahipliğini yapar.Örneğin, Animafest adlı Dünya ÇizgiFilm Festivali geleneği itibarıylaAvrupa’nın ikinci sırada gelen çizgi filmfestivalidir. Muzički bijenale (MüzikBiyenalleri), Tjedan suvremenogplesa (Çağdaş Dans Haftası) veEurokaz yani uluslararası çağdaştiyatro festivali Zagreb tiyatrosahnelerine Dünya’yı getirir.Zagreb, Hırvatistan ve Avrupa’nın tarih,sanat ve kültürünün şehir mimarisindeolduğu gibi, bir çok Zagreb müzelerindede açıkça okunduğu gibi görülür.Arheološki muzej (ArkeolojiMüzesi)’nde gizemli Zagreb mümyasısaklanmaktadır. Mısır’ın Teba adlıyerin sakini olan bir kadın mumyasışimdiye kadar halen deşifre edilmemişve günümüze kadar korunmuşEtrüskler dilinde yazılmış ve ketendenyapılmış en uzun bir kitabasarılmıştır. Muzej grada Zagreba(Zagreb Şehir Müzesi) çağdaş birbiçimde Zagreb şehri ile ilgili en eskitarih öncesi çağlardan bugüne kadartarihi olayları yorumunu vermektedir.Muzej za umjetnost i obrt (Sanatve zanaatlar Müzesi) halk zanaatlarıgeleneksel değerlerini korumakamacıyla okul ile birlikte 19 ncüyüzyılın ikinci yarısında kurulmuştur.Muzej Mimara (Mimara Müzesi)’nde1987 yılında Zagreb’te yapılan

38 | Sanat, kültür, olaylarÜniversitelerarası spor yarışmasındaberi çeşitli devir ve bölgelerdenkaynaklanan yegane sanat eserlerisergisi bulunuyor. Strossmayerovagalerija starih majstora (Eski UstalarStrossmayer Galerisi) sanat eserlerikoleksiyonu 15 nci yüzyılı ile 19yüzyıl arasındaki sanatı tanımaktakaçınılmaz yer alan Avrupa resimsanatı meşhur isimleri eserleri yeralıyor. Bu galerinin yakınında 19 ncüile 20 nci yüzyıl resim sanatınınbütün önemli ressamları içerenModerna galerija (Modern Galeri)yer alıyor. Zagreb şehri 21 nci yüzyılaşimdi kapılarını açmış olan Muzejsuvremene umjetnosti (ÇağdaşSanatlar Müzesi) ile girmiştir.Gornji grad (Üst Şehir veya EskiŞehir)’de eski Cizvit ManastırındaGalerija Klovićevi dvori (KlovićSarayı Galerisi) bulunuyor. His veduyguları, hayat ve yaşamı ve sembolizmdolusu resimleri amatör ressamlarıeserleri bulunan Muzej naivne umjetnosti(Naiv Sanatlar Müzesi)’ndegörebilirsiniz. Çok yakınında 20 nciyüzyıla önemli bir biçimde sanatyaratıcılığı ile mührünü Rodin misalivurmuş bulunan Ivan Meštrović adlıheykeltıraşın eserlerini sergilediği sergiyani Atelje Meštrović (MeštrovićAtölyesi) bulunuyor. Onun ide vefikrine uygun olarak yuvarlak yer krokisibulunan bir pavilyon inşa edilmiştirki bugün Dom hrvatskih umjetnika(Hırvatistan Sanatçılar Yurdu)’dur.Sadece bir kaç yer ve gösteriseçtik. Zagreb sanat şehridir, bunakendiniz de emin olunuz.

40 | Spor dinlenme ve serbest zaman

42 | Spor dinlenme ve serbest zamanMavi ZagrebBeyaz ZagrebMavi renk Zagreb şehri rengidir.Bu renk Zagreb şehir armasındabulunduğu gibi şehir sokaklarındakısa bir şehir gezintisinden sonratramvayların, otobüslerin ve asansörve Zagreb sporcular formalarının mavirenkte olduğunu farkedeceksiniz. Buşehirde spora karşı her zaman çokbüyük tutku vardı. Dünya’nın çokönemli olmamasına rağmen en önemliolarak görülen futbolla başlayalım.Nogometni klub Dinamo (DinamoFutbol Külübü) adlı ve en fazlaşampiyona kupası kazanmış Hırvatistanfutbol külübü sembolü mavi renktir.Dinlenme amaçlı ve profesyonel spormerkez ve alanları şehrin her tarafındabulunuyor. Košarkaški klub Cibona(Cibona Basketbol Külübü)’nünefsanevi oyuncu Dražen Petrović adınıtaşıyan spor salonu vardır. Sportskorekreacijskicentar Jarun (Sporve Dinlenme Merkezi Jarun) Savanehrinin eski bir kolu, 1987 yılında

44 | Spor dinlenme ve serbest zamanyapılan Üniversitelerarası spor oyunlarınedeniyle düzenli bir hale getirilmiştir,spor ve dinlenme ile ilgilenen kişilerebisiklet ve yürüme yolları, spor alanlarısunmaktadır ve orada bulunan göldeuluslararası kürek ve kayık yarışmalarıyapılmaktadır. Jarun’da halen insaneli değmemiş tabiat da bulunuyor,yüze yakın çeşitli kuşlar ve çok çeşitlibalıklar, su hayvanları ve böcekleribarındırmaktadır. KoskocamanJura adlı yayın balığı belki sadecekentsel bir efsanedir ama oradarastlayacağınız bütün balıkçılarbüyük balık yakalamak gibi ümitleriolduğunu itiraf edecektir. Sıcak yazgünleri boyunca Jarun ikinci adı olan“Zagreb Denizi” sıfatını yerine getirirçünkü plajlar suya girenlerle doludur.Spor aktiviteleri karlı kış aylarındada vardır. Her yılın başında Zagrebkenti Svjetski skijaški kup (DünyaSki Kupa)’sı merkezi haline gelirböylece adlarından birisi olan “BeyazZagreb Kenti” adını da taşımasını tamanlamıyla haklı gösterir. Şehrin merkezmeydanından yarım saat yol uzaklıktaMedvednica adlı Dağın en yüksektepesi Sljeme (1.035 m) bulunuyor veZagreblilerin yaşamında çok önemlibir yer almaktadır. Ivica ve JanicaKostelić adlı erkek ve kız kardeşi, entanınmış Hırvatistan ski kayakçılarıburada en üstün dünya başarıları içinburada hazırlıklar yapmıştır. Sljeme’debulunan ski yolu onlar tarafındanpromosyonunu yapılmıştır, böylecebu ski yolu Dünya kupasına dahiledilmiştir. Bütün yıl boyunca Sljemeher yaştaki insanların piknik vegezintiye severek gittikleri bir yerdir.

46 | Yaşam stili, gastronomi, shopping

48 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingGünlük olarakdışarı kalmakültürüZagreb bütün listelerde en fazlagünlük olarak dışarıda kalma ile eminolarak başta gelen bir şehirdir. Erkenilk baharda güneş dişlerini gösterirgöstermez, kahvehave, kahveler,restoran ve pastahane terasları açılır.Cadde, sokak ve meydanlar gezinti,kahve zevki çıkaralan yer, arkadaşlıkve iş ranveduları yeridir. Akdeniz sıcakkanlılığı ile kuzeye özgün iş dünyasıhavası yegane kombinasyonu hemensizi kendine çeker; sanki herkesbirbirini önceden tanırmışcasına.Geleneksel Međunarodna smotrafolklora (Uluslararası FolklorSergisi), Cest is d’ Best (Sokak eniyisidir), promenadni koncerti (GezintiKonserleri), Martinje (St. MartinGünü) adlı uluslararası belirgin sokakfestivalleri ve çeşitli kendine özgünsergi ve gösteriler sokak görüşmelerineayrı bir tad ve içerik katar.Kahvelerde bugünkü arkadaşlık vegörüşmeler kültürü bu şehirde uzun vezengin kahveler geleneğinde köklerinisalmıştır. Zagreb At Nalı ve Ana

50 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingMeydanı geçmiş tarihte de Zagrebşehri sosyal yaşamının önemli vurgunoktaları olmuştur. Bugün bu bölgeşehrin bütün merkezine ve yayalara aitbölümlere genişlemiş – hatta bu bölümdışına da çıkmıştır. Her türlü mizaçve yaradılış ve nesil için bir şeylerbulunur. Trg bana Jelačića (JelačićBey Meydanı) çevresinde bulunankahveler (günlük konuşamada sadeceMeydan) daha cidd i müşterilerivardır. Preradovićev trg (PreradovićMeydanı) her zaman daha çok Cvjetnitrg (Çiçek Meydanı) olarak bilinir,daha çok sanatçılar ve gençler severancak aralarında biraz daha yaşlılarıda vardır. Tkalčićeva ulica (TkalčićevaSokağı), ki tarihte Gradec ve Kaptol’ubirbirinden ayırırdı o zaman da bir çokmeyhane ve kırmızı lambaları olan yerlerledolu idi, bugün ise bütün ailelerinbir araya gelerek buluştukları meşhurtanınmış bir yerdir. Daha romantikbir kişi iseniz Ilica Caddesindebaşlangıç durağı bulunan uspinjača(asansöre) bindiğinizde toplu ulaşımaait dünyanın en kısa teleferiği ile 55saniyede Gornji grad (Üst Şehir veyaEski Şehirde) kendinizi bulursunuz.Burada söz konusu edilen bütün yerlersözde špice Ana Buluşma MeydanYeri adlı fenomen bir parçasıdır. HerCumartesi günü öğleye doğru şehirmerkezine her yaştaki nesiller toplanır.Bu görmek ve görülmek için tamzamanı ve yeridir. Bununla ilgili adether zaman aynıdır: yavaşça kahveleriçilir, cumartesi baskı gazeteler okunur,taze sebze, meyve ve gıda maddelerisatın alınmak için Dolac (Pazaryeri) kadar gidilir ve bütün bunlarınardından ve hiç acele etmeden yavaşyavaş öğle yemeği hazırlanmasınagidilir. Şehrin her bir semtin toplanmayeri vardır; oralara kendinizi davetedilmiş sayınız çünkü sözkonusuyerlerde herkes adınızı bilecektir.

52 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingTad vearomalar,renkler vekokularZagreb şehir gastronomisi sunumuçeşitli mutfakların kombinasyonu ilezengindir. Tarih ve coğrafya Zagrebşehrinin mönülerini etkilemiştir. Zagrebsakinlerinin evlerinde severek yemekhazırlamalarına rağmen, zenginkarasal yemekler, Akdeniz yemekleriile uluslararası yemeklerinin sunumubulunan bir çok yer bulunmaktadır.Štrukli (Bir çeşit yöresel su böreği)adlı yemeği herhangi bir Zagrebliotokton veya yerli yemek olarakyemenizi teklif edecektir. Bunlar bir kaçşekilde hazırlanma şekli olduğundanböylece kavrulmuş veya pişirilmiş, tatlıveya tuzlu olarak yenilebilir. Puricas mlincima (Yan yemeği bir çeşithamur olan hindi) geleneksel karasalyemeklerden birisidir. Et sevenleriçin Zagrebački odrezak (Zagrebbifteği) de vardır, pişirilmiş dana etibifteği içinde peynir ve jambon yanidomuz pastırması bulunur. AyrıcaZagreb’in Paris, Viyana gibi kendineşehir adına özgün bir bifteği olduğuda bu vesile ile kendini methedilebilir.Zagreb şehri çevresinde oturan köylükadınları kumice’ların imal ettikleritaze peynir ve krem kahvaltı için tadınıdeneyiniz. Şehrin özelliklerinden biriside gıda maddelerinin satıldığı açık havapazarlarıdır. Neredeyse her bir semtinbir pazarı vardır, ancak en tanınmışolanı Zagreb şehri merkez göbeğindeKatedral (Baş Kilise) yakınlarındabulunan Tržnica Dolac (Dolac Pazarı).Burada üretici satıcılar her gün sabahın

54 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingerken saatlerinden itibaren müşterileretaze meyve ve sebze, et ve balıksatarlar. Sözde plac meydan veya pazardenilen yer yegane olarak birde “Zagrebgöbeği” diye de halk tarafından çağrılırve burada bütün Hırvatistan bölgelerindengurmeler sezonluk ürünleritedarik ederler. Burada göreceğinizrenk, tad ve aroma ve sesler renklikakafonisi kaçınılmaz bir olaydır.Pazar kenarlarında bulunan ayak üstüev işi yemek yenebilecek yerler ucuzfast food sunarlar. Her adımda pastaneve fırınlar bulunur. Akşam yemeği içinbölgesel mutfak yemekleri müşterileresunan bir çok rastoranlarından birisinitavsiye ederiz. Muhakkak Zagreb şehritatlı çöreklerı tadına bakmalısınızyani sözde štrudl veya elmalı, peynirliveya vişneli çörekler, ayrıca kremšnitekremalı tatlısı da vardır; ki bunlarınen tanınmışları Zagreb yakınındabulunan Samobor adlı kentinde yapılır.Şarap sunumunu unutmayalım,Zagreb şehrin çevresinde üzüm asmasıyetiştirilir ve ürünü olan üzümdentanınmış şaraplar imal edilir. Bira entanınmış içki olmasına rağmen, 11 Kasımtarihinde her yıl kutlanan şarap üreticilerikoruyucusu olan blagdan svetogMartina (St. Martin Yortusu) gençşarabın geleneksel olarak kutsanmasışarap kültürünün önemini gösterir.

56 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingZagreb’tensevgilerleZagreb şehrini ziyaret ettiğinizedair çok özellikle hatırlatacak şeyiş dünyasında kaçınılmaz kravata(Kıravat), asıl Hırvatistan ürünüdür.17 nci yüzyılda Hırvat askerleriboyunlarında taşıdıkları zarif bağlarile Fransızların dikkatini çekmiştir vebu arada kıravat bütün Dünya çapındabir moda eşantiyon unsuru halinegeldiğinde şu anda tarihi temsil eder.20 nci yüzyılın en önemli icatlarındabirisi penkala (dolma kalem)’dır veaslında Zagreb şehrinde meydanagelmiştir. Yenilikçi mucit ve mühendisEduard Svavoljub Penkala 1906yılında Dünya’da ilk mekanik birbiçimde çalışan bir kurşun kalempanentini ve daha sonra 1907 yılındaDünya’da katı mürekkep ile çalışanilk dolma kalem patentini yapmıştır.Bu kalemler Zagreb şehrinde imalediliyordu ve Dünya’nın yetmiş kadarçeşitli ülkesine ihraç edilirdi. Çağdaşve modern zamanın bir öncüsü olanbu şahıs seksen kadar çeşitli icadıvardır – hatta icatları havacılık alanını

58 | Yaşam stili, gastronomi, shoppingadlı geleneksel olarak çeşitli renklerlekalp şeklinde süslenmiş kek ballıhamurdan hazırlanır ve Hırvatistan’ınovalık ve orta bölümlerine özgündürve bilhassa özel durum ve vesilelerdesevgi ve bağlılık gösterisi olarak hediyeedilir. Kırmızı renkli Crveni Šestinskikišobrani (Šestine şemsiyeleri),Zagreb çevresine özgün halk ve millikiyafetin bir parçası olup, DolacPazarında çalışan satıcıları yağmurve güneşten korur. Şahsi kullanımeşyası şehir özelliklerini taşıyan bireşya olarak hemen göze çarpar.Antika eşya, sanat eserleri ve eskieşyalar sevenler için Britanski trg(Britanya Meydanı) her pazar günüsabah saatlerinde açık havada yükarıdasözkonusu edilen çok orjinal şeylersatış sergisiyle açılır. Zagreb yaratıcıbir alışveriş şehridir – Zagreb’inen tanınmış caddesi olan Ilica’dabulunan geleneksel küçük el sanatlarıdükkanlarından, büyük ticaretmerkezlerine kadar – burada herkeskendi zevkine uygun bir şey bulacaktır.Zagreb kent olarak, ziyaretçilerinkalplerinde ebediyen muhakkaközel bir yer alan bir şehirdir.da içine almaktadır. Dünyaca meşhurmucit Wright kardeşlerinin bir kaçyıl ardından Penkala 1910 yılında ilkHırvatistan uçağını inşaa etmiştir.Eski Zagreb sakinleri hanımlarınhazırladıkları aromatik tadı olanpaprenjak (biberli kek) adlı kek orjinalbir hediyelik eşya yani suvenirdir.İçinde alışılmış olmayan maddelerbulunur – bal, ceviz ve kara biberve bu da Zagreb şehrinin tezat veyakarşılıklıkları hatırlatacaktır. Licitar(Kalp biçiminde çeşitli renkli kek)

62 | Kisacasi

Yayımcı:Zagreb Şehri Turizm BirliğiYayımcı adına:Dr.Sc. Amelia TomaševićRedaktör:Dražen Hochecker62 | UkratkoMetin:Martina PetrinovićTercüme ve Düzelti:Faik BeširevićFotograflar:Ivan Balić CobraŽelimir HorvatŽeljko KrčadinacPatrik MacekJohnny MazzilliVedran MetelkoIvo PervanRobert RajtićTomislav RastićTomislav ŠklopanIvor VodanovićCropix-EPHHNK ArşiviArkeoloji Müzesi ArşiviTZGZ ArşiviSanat Müdürü ve İllüstrasyon:Ivan DoroghyDizayn ve Mizanpaj:DZN StudyosuBasım:KerschoffsetZagreb Şehri Turizm Birliği10000 ZagrebKaptol 5www.zagreb-touristinfo.hrinfo@zagreb-touristinfo.hrISBN 978-953-228-048-7