Kültürel Yeterlilik - Acıbadem Hemşirelik

TRANSKÜLTÜRELHEMŞİRELİKDENEYİMLERİHazırlayanlarTülay ÇALKAM, Ayşe ATASEVER SÜLÜNAcıbadem Bodrum Hastanesi15 Mayıs 2013 Tarihinde Acıbadem Bodrum Hastanesi 1. Hemşirelik HaftasıEtkinlikleri’nde sunuldu.

Transkültürel Hemşirelik YaklaşımıGelişen çok kültürlü dünyamızdaki demografik veekonomik değişim, farklı kültürden gelen insanlarınsağlık düzeylerindeki değişiklikler; sağlık bakımıverenleri, kurumları ve kültürel özellikleri göz önündebulundurmaya yöneltmiştir.Kültürel olarak yeterli bir sağlık profesyoneli olmak, çokkültürlü toplumlarda öncelikli olarak istenmektedir

Kültürel Yeterlilik• Farklı değerleri,• Kültürel adetleri bilmeyi• Toplumların geleneklerine uygun olmayı• Bireylerin bakımında duyarlı olmayıiçermektedir.

Kültürel yeterlik üzerine yayınlanan hemşirelikalanındaki yazıların hızla gelişmesiyle, kültürel yeterlilikdurumunu belirleme ve kültürel değerlendirmemodelleri gelişmiştir.

• Hemşirelikte 1950 yıllarda transkültürel yaklaşımıngerekliliğinin anlaşılmasıyla hemşirelik hizmetininönemi ortaya koyulmuştur.• Hemşirelerin özellikle iletişim, dini inanç ve yaşambiçimi kendinden farklı olan bireylere bakım verirkengüçlük yaşadıkları görülmüştür.

• Bodrumun fiziki yapısından dolayı farklı kültürlerinbir araya gelmesinden etkilenen hasta profilimiztranskültürel hemşirelik yaklaşımını ele almamızdaöncelik doğurmuştur.• Geçtiğimiz yıl hastanemizde ağırladığımız farklıkültürdeki hastalara öncelikli olarak, kültüreldeğerlere yakın biçimde saygılı, insana yakışır birhizmet sunmayı amaçladık.

•Hemşirelik bakımı, bireyin sağlık sorunlarını, algılamalarını tam vegüvenilir biçimde görebilmektir.•Nitelikli hemşirelik bakımı;İlgili olmayıYakınlık göstermeyiCesaret vermeyiNeşeli olmayıKibarlığıŞefkatiAnlayışlıSempatik olmayıEmpati yapabilmeyiKüçümsemeden başkalarının düşüncelerine saygılı olmayı içerir.

Hemşirelerin etkili bakım sunmada yalnızcamesleki bilgi ve uygulamaları yeterli değildir.Entellektüel ve analitik becerilere de sahipolmaları da gerekmekte.Nitelikli bireysel bakım, bireyin bir bütünolarak kültürü, inançları, adetleri ve değerleri ileilgili faktörlerin göz önüne alınması ile verilebilir.

•Kültürlerarası hemşirelikbakımı önemlidir!!!•Hastalığın ve sağlığın duyuşsal,sosyal, davranışsal dini vemanevi boyutları vardır.

•Hastalıklar ve sağlık durumu,kültür grupları açısından önemgösterir.•Hemşirelerin kaliteli bakımvermeleri yasal ve ahlaki birsorumlulukları olup, kalitelibakım, hastalara kültürelaçıdan uygun bakım vermeyigerektirir.

Kültürel farklılıklarla olan çalışma deneyimlerimizdetoplumdan topluma değişkenlik gösteren önemlideğerler vardır.

Manevi değerler;• Avrupa ülkelerinin yaşamstandartlarında bireysel hareketetme ve öz güvenin çocukluktangelişmesi ile birlikte, refakatçi, veziyaretçi kavramlarına verilendeğerde farklılık doğurmaktadır.

Örneğin;• Amerika’da farklılıklara tolerans önemliyken,Japonya’da benzerlikler yüceltilir. Çünkü; Japon kültürü,Türk kültürü gibi aile yaşantısına aile bireylerinin eşlikettiği iyileşme sürecini benimser.• Avrupalı hastaların, iyileşme sürecinde dinlenme isteğinormal karşılanırken, Türk ve Doğu kültüründe hastaailenin ilgi odağı halindedir.• Tüm akraba ve arkadaşlar hastayı ziyaret eder,ziyaretçiler için gelmemek ayıp olarak karşılanmaktadır.

Beden dili;• Hemşirenin iletişimde beden dilini kullanması kültürler arasıfarlılıklar göstermektedir.

DöverimTehdit

Mesafe ve Yakınlık- UzaklıkBazı kültürlerde insan sağlığı gerektirdiği haldekadın vücuduna dokunmak, görmek ya da muayene etmekve aynı şekilde erkekte de bu durum yasaklanmaktadır.

Kültürlere göre mesafe özelliği bilinmelidir.İspanyol kökenli Amerikalılar konuştukları kişileredokunmaktan hoşlanırken, Asyalılara göre yabancılaradokunmak doğru değildir.

Mahremiyet• Sağlık profesyonelleri cinsiyet gözetmeksizin hemşirelikhizmeti vermektedir. Fakat ; Asya ülkelerinden gelen bilhassabayan hastalarımızda erkek hemşire ve erkek personel bakımsürecine dahil edilmesi uygun görülmemektedir.• Bu durum, Avrupa ülkelerinden gelen hastalarda, sağlıkçalışanlarında cinsiyet ayrımı gözetmeksizin bakımalmaktadırlar.

Müslümanlar, Hindular ve Ortodoks Yahudilerdekadınlar bedenlerinin alt tarafı ve bacaklarınıngörünür olmasından kaçınırlarken, Avrupakökenli hastalarda açıklık ve beden uzuvlarınıngörülmesinden rahatsızlık duyulmamaktadır.Arap ülkelerinde ,sağlık personelinemahremiyeti anlayış farklılığından dolayı sorusoramadıkları için bütüncül eğitim almakonusunda da eksiklikler olmaktadır.

• Arap kökenli hastaların çocuk emzirmeleri esnasındaodayı kilitli tutmaları görülmektedir.• Avrupa ülkelerindeki bayanların çocuk emzirirkenkendilerine uygun alan aradıkları gözlemlenmektedir.Bu durum Türk kültüründe emzirmenin kutsal oluşunainanıştan dolayı her ortamda doğal bir süreç olarakgörülmesi dikkat çekmektedir.

İlaç Uygulamalarında Kültürel YaklaşımLatin Amerikalılar ve Araplarda Parenteral ilaçların oralilaçlardan daha etkili olduğuna inanılır.Güneydoğu Asyalılar ve Suudi Araplar ilaçları başkalarıylapaylaşma ve belirtiler geçer geçmez tıbbi ilaçları kesmeeğilimdedirler.Hintliler ve Müslümanlar sağ elin daha temiz, sol elin daha kirliolduğu inancıyla oral ilaçları alırken sol eli değil, sağ elikullanmaktadırlar.

Hasta Bakımında Kültürel Yaklaşım• Kan kirlilik olarak algılanabilir (Müslümanlar veHindular). Lekeli yatak takımları ve giysilerhemen değiştirilmelidir.• Bazı Asyalılar kanın yaşam gücü olduğunainanır, bu yüzden kanlı sekresyon ve drenajınvarlığı ayrıntılı olarak açıklanmalıdır.

Hasta Bakımında Kültürel Yaklaşım• Asya kültürüne sahip bazı yaşlı hastalar bütüncüliyileşme anlayışına sahip olduğundan invazivişlemleri kabul etmeyebilirler.• Bu işlem sonunda bedenin herhangi bir yeridelindiğinde kişinin ruhu ve gücününkaybolmayacağını açıklanması gerekir

Palyatif Bakımda Kültürel Faktörler Yahudi toplumunda ölüm sürecindeki hastanınyanından ayrılmayan ve hasta yanında kalarakdua okuyan grupları vardır. Hindu bir yaşlının beslenmeyi ve ağrı ilacınıreddetmesi, sonraki yaşamda daha iyi olmaşansını artırmak için aile tarafındandesteklenir.

Terapötik Yaklaşım• Avrupa ülkelerinde ağrıyla baş etme yöntemiolarak medikal yaklaşım çok fazla tercihedilmiyor. Nedeni ise; Hastaların ağrı ile başetme de terapötik hemşirelik yaklaşımınayanıtları daha etkili olduğu görülmektedir.

• Hastaya ağrı kesici uygulamadan önce sessiz ortamsağlanması, ışıkların azaltılması, sevdiği müzik türünündinletilmesi, tercih ettiği dergi yada kitabın okunması, ılıkduş alması gibi yöntemler ilaç uygulaması gerekmedenağrı skorunu düşürmektedir.• Hemşirenin hastayla sık iletişime geçmesi ve uygunzaman ayırması güven duygusunu arttırmaktadır.

Beslenme ve Diyet• Farklı kültürdeki hastaların beslenme alışkanlıklarıdeğişkenlik göstermektedir.• Kendi mutfağımızdaki standart diyet örnekleri AvrupaÜlkelerindeki hastalar için tercih edilmez olabiliyor.

• Avrupalı hastaların sabah kahvaltılarında mısır gevreği,yoğurt, meyve, sütlü çay, kahve tercih ettiklerigörülürken,• Türk kahvaltılarında yer verilen domates, salatalık,yeşilliklerin Avrupalı ve Asyalı hastaların tüketmediğigörülmektedir.• Arap kökenli hastaların kahvaltılarında çorba ve etyemeleri dikkat çekmektedir.

Ana Yemeklerde:• İngiliz hastalar, haşlanmış sebze ve ızgara etler tercihederken,• Arap kökenli hastaların hiç yeşil sebze ve kurubakliyat yememesi,• Asyalı hastalar ise özellikle pirinç ve tahıl tercihetmektedirler.

Hijyen• Avrupa kültüründeki hastalar her sabah duşalmak isterken, Türk ve Arap kültüründekihasta profilinde erken saatte mobilizasyonistemedikleri için silme banyo tercih ettiklerigörülmektedir.• Tuvalet alışkanlıklarında el hijyeni , su ve sifonkullanımını tercih etmedikleri görülmektedir.• Terlik kullanmak istemeyip, çıplak ayak ilegezmeyi tercih etmektedirler.

Öz Bakım İhtiyaçları• Avrupa kültüründe Ağız ve diş sağlığına önem verdiklerigörülmektedir.• Kısa süreli bir tatil döneminde hastanede bulunduklarıiçin tırnaklarının kesilmesini ve ojelerinintemizlenmesini istememektedirler.• Dış görünüşlerine önem vermektedirler (bayanhastaların makyaj çantalarını yanlarından ayırmakistememesi gibi).

Ağrı• Avrupa kültüründeki hastaların ağrı eşiğinin yüksek olduğugörülmektedir.• Çocuk hastaların invaziv girişimlerde durumu kabullenir vetepkisiz oluşu dikkat çekmektedir.• Afrika kökenli hastaların sorulduğunda ağrılarının olduğu,fakat beden diline çok yansıtmadıkları ve şikayetçi olmadıklarıgörülmektedir.

• Türk hastalarına göre farklı kültürlerdeki hastalarınmobilizasyon esnasında ikna edilebilir ve daha hızlıhareket ettikleri , ağrı oluşumundan çekinmediklerigörülmektedir. Burda bizim kültürümüzde hastalıkkavramının aile üzerindeki etkisi görülür.

Şans ve Uğur• Türk kültüründe değer verdiğimiz ve bizi kötügözlerden koruduğuna inandığımız nazar boncukları,Afgan ülkelerinde nazarı insanın kendi kötü şansınınoluşturduğu inancı ile çakışma vardır.• Avrupa kültüründeki hastalar, ameliyathaneyeindirilirken dini inançlarını simgeleyen kolye yadadualarını yanlarında götürmek istemeleri dikkatçekmektedir.

Sonuç olarak;Cevizin kabuğunu kırıpİçini görmeyi öğrenmeliyiz.Aksi taktirde hastamızı anlayamaz,beklentilerine yanıt veremeyiz.

Teşekkür Ederim