Download (6Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

251ona Mevlâna ve Hudâvendigâr lakapları ile hitap edilmesi olayı, çok eskiye dayanırve muhtemelen bu tarzdaki lakaplandırma, Hz. Muhammet'in manevî iktidar vesaltanatının tasavvufla yakından ilgili bulunan bu aile tarafından da yürütüldüğüinancından kaynaklanır. Eflâkî'nin Manâkıbu'l-ârifîn adlı eserindeki (I, 73) ifadesinebakılırsa, «Hudâvendigâr» (sahip, hükümdar, Tanrı, Allah) unvanı ona bizzat babasıtarafından verilmiş ve bu kitapta sık sık tekrarlanan «Mevlâna» (efendimiz,başkanımız, hudâvendigârımız v.b.) lâkabı da, mutlak zikredildiğinde daha çok onahasredilmiştir. İlk defa Baba Ruknuddin Mesud-i Şîrazî'nin (Öl. 1368) Nusûsu'lhususfî şerhi fusûs'unda «Rûmi» nisbesi ile birlikte kullanılan ve daha sonra835/1432 de vefat eden Şâh Kâsım-i Anvâr'-ın şiirinde müstakil olarak rastlanılan,«Mevlevi» nisbesi, Arapça «mevlâ» kelimesinden veya «Mevlâna ve «Mevlâna-yıRûm» terkiplerinden türetilmiş olmalıdır. «Allah'ın en büyük sırrı» anlamına gelenve başka hiçbir kaynakta yer almadığı halde, sırf Eflâkî ve Sipehsalar tarafındanCelaleddin’e ithaf edilen «sırru'l-lâhi'l-a'zam» gibi unvanları, menkabevî şekildekianlatım tarzının ve müridin şeyhine karsı beslediği aşırı derecedeki hürmetinin birmahsulü sayılmalıdır. Bazı gazellerinin sonunda göze çarparı ve umumiyetle kendisözlük anlamında kullanılan hâmûş kelimesi ile muhaffeflerine atf-ı nazar ederek,mahlasının «Hâmuş» olduğunu söyleyenlerin iddiası da, çok az kişi tarafındanbenimsenmiştir. 142(2/92/3, 2/80/7, 2/17/7, 5/63/7, 7/9/7, 7/27/5, 7/27/3, 7/85/9, 8/165/7, 10/1/6,10/141/3)Âşığımız, Mevlâna’nın adını genellikle, hoşgörüyle beraber anar, aşağıdakişiirinde Mevlâna’nın “Ne olursan ol yine gel” nakaratıyla bir şiir yazmıştır.“Niyazımız Süphân’adır,Dualarımız O’nadır,Bunu diyen Mevlâna'dır,Kim olursan ol yine gel”12/36Mevlâna’nın adı şiirlerde genellikle Şems’le beraber anılır.“Şems ile Ulu Mevlâna” 7/9/7, 8/165/7142 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.7, s.298.