Download (6Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

241Ahmed Yesevî bilhassa Sirderyâ ve Taşkent çevresinde, bozkırlarda yaşayangöçebe Türkler arasında yayılan tarikatı ile İslam imanının yerleşip genişlemesinisağlayan bir din ve tasavvuf yayıcısıdır. Müslüman Arap ordularının savaş yolu ileyapmaya çalıştıkları bu işi, Yesevî, tasavvuf yolu ile gerçekleştirdi. Tarikatınınyayılma sahası Acem kültürünün hüküm sürdüğü bir bölge olmasına rağmen, eskiHint ve İran inançlarını İslamiyet esasları ile uzlaştırmaya çalışan serbest düşünceliAcem mutasavvıflarının tesirinde kalmadı. Şeriat ve tarikatı kaynaştırarak dininemirlerine karşı olan kayıtsızlığın tarikat adabı ile uyuşmayacağını anlatmaya çalıştı.Bu sebeple çoğu defa bir İslam sofisi olarak değil, medreseli bir hoca gibi davrandı.Şiirlerinde âyet ve hadislerden, İslam'ın esaslarından, günahlardan, sevaplardan,cennetten, cehennemden sade bir söyleyişle bahsetti. Bu sebeple şiirleri öğreticimahiyette kaldı. Bu manzumelere Hikmet adı verilmiştir. Şiirleri kısa zamandabüyük bir yaygınlık kazandı. Onun gibi şiir söylemek Orta Asya sofileri arasındagelenek halini aldı. Daha sonra bu yolda şiir söyleyen derviş ve şeyhlerin şiirlerieserlerine imza koymamaları yüzünden Ahmed Yesevî’ye atfedildi.Bu Hikmetlerin bir araya toplanmasından meydana gelen eseri; Divan-ıhikmet Ahmet Yesevî'nin tek ve önemli eseridir. Bu kitabın XII., XIII., XIV. asırlarda yazılmış eski nüshaları yoktur. El yazması kopyaları yakın tarihlerde istinsahedilmiştir. Ayrıca Taşkent, Kazan ve İstanbul'da basılmış nüshaları vardır. 139(8/124/4, 8/31/4, 9/127/2, 11/117/3, 11/58/6)Ahmet Yesevî, Âşığımızın şiirlerinde Orta Asya’da yaşaması ve tasavvufbüyüğü olması dolayısıyla geçer.“Geleneği Kafkasya’danKültürümüz Orta Asya’danHoca Ahmet Yesevî’denTorunları hoş geldiniz” 9/127/2“Ahmet Yesevî’yiz Türkistan’da” 8/124/4Âşık, Ahmet Yesevî’nin tekkesini, sevgi dolu gönül evi olarak görür.139 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.1, s.78.