Download (6Mb) - Süleyman Demirel Üniversitesi

237irfaniyye, Yevâkıtü'l-hikem, El-Füyûzâtü'r-Rabbâniyye fî evrâdi'l-Kâdiriyye.Behçetü'l-esrar ve diğer terceme-i hal eserlerinde çeşitli vaazları vardır.İbrahim b. Sa'd'ın rivâyetine göre Gilani'nin halka hitabı gâyet selis, sür'atlive açık-seçik bir mahiyet arzederdi. Cuma günleri yapacağı konuşmayı dinlemekisteyen insanlar, sabahın erken saatlerin de yer bulmak için camiye dolarlardı. Halkıirşadının yanı sıra yahudi ve hıristiyanları da hidâyete erdirmek için gayretsarfetmiştir. Tesiri geniş olmuştur 137 . (Bk. Kâdiriyye tarikatı).KADİRİYE (KADİRÎLİK)Abdülkâdir Gilâni (Gilân 1077 - Bağdat 1166) ye nispet edilen tarikat.Cilâniye de denir. Tarikatın silsilesi Hz. Ali yoluyla Hz. Peygamber'e ulaşır:Hz.Muhammed, Hz.Ali, Hz.Hüseyin, Zeynelâbidin, Muhammed Bâkır, Cafer Sâdık,Musa Kâzım, Ali Kıza, Maruf Kerhi, Serî Sakati, Cüneyd Bağdadi, Şiblî, AbdulazizTemimi, Ebu'l-Ferec Yusuf Tarsusî, Ebu'l-Hasan Ali b. Muhammed b. Yusuf Kureşî,Ebu Said Mübarek b. Ali Mahzumi, Abdülkâdir Gilâni...Abdülkâdir Gilâni'nin bîr tarikat vücuda getirmek için gayret sarfedipetmediği tartışma konusudur. Bununla beraber kaynakların verdiği bilgilere bakılırsabir tarikat için gereken bazı davranışlar geliştirdiği müşahede edilmektedir: Herşeyden önce o ders ve irşatlarının bir kısmını kendisi için yapılmış olan bir tekke(ribat) de yürütmekte, mürit ve müntesiplerine hırka-yı tarikat ve hırka-yı teberrükgiydirmekte idi. Yetiştirdiği talebelerinin bir kısmı, onun emriyle İslâm ülkelerinegitmekteydiler. Gidilen ülkeler arasında İran, Yemen, Hicaz, Şam, Mısır... gibiönemli merkezler de bulunmaktaydı. Sadık Vicdanî, Kâdiriye Silsilenamesi’nde,Abdülkâdir Gilânî'den hırka-yı tarikat ve hırka-yı teberrük yoluyla el almış ellicivarında kişinin adını saymakta, bunların ilmî durumlarına temas etmekte ve birkısmının görevlendirildikleri bölgeleri kaydetmektedir. Bu isimler ve gittikleri yerlerKadiriliğin, yayılma siyaseti ve kolları hakkında da ipuçları vermektedir. Bununlaberaber, Kadirîliğin yayılmasında esas pay Abdulkâdir Gilâni'nin oğullarınaverilmektedir. Oğulları arasında da Seyyid Abdülvahhab, Seyyid Abdülaziz, SeyyidSeyfüddin, Seyyid Abdürrezzak'la Seyyid Şemsüddin'in ayrı bir yeri olmalıdır. 138137 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.1, s.20.138 Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.7, s.82.