Mart 2013 Sayı:291 - Verimlilik Genel Müdürlüğü - Bilim, Sanayi ve ...

FAALİYET TABANLI MALİYET SİSTEMİ VE YÖNETİM Makaleanaliz edilmesi zaman ve kaynakkısıtlarından dolayı mümkün değildir.Bu nedenle diğerlerine göre dahafazla öneme sahip olan faaliyetlerinöncelikli olarak ele alınması gerekir. Buamaçla Pareto analizi kullanılabilir. Buanaliz hem katma değer yaratan hemde katma değer yaratmayan faaliyetleriçin ayrı ayrı yapılmalıdır. Faaliyetler,maliyetlerine göre değerlendirilerek buanaliz gerçekleştirilebilir.Tüm faaliyetlerin diğer firmalarla vefirma içindeki yüksek performansasahip benzer faaliyetlerle kıyaslanmasıönemlidir. Bu kıyaslama katma değeryaratan ve katma değer yaratmayanfaaliyetler için yapılmalıdır. Bu sayedepotansiyel iyileştirme olanaklarınıntespit edilmesi açısından önemli bilgilersağlanmış olacaktır.Faaliyetlerin İyileştirilmesiİyileştirmenin anahtarı bir faaliyetiçin harcanan zamanın ve çabanınazaltılmasıdır. Bu kazanım bir süreç yada üründen sağlanabilir. Örneğin birmakinedeki hazırlık zamanı operatörüneğitilmesiyle, hatalı işgücü seçimininönlenmesiyle ya da kalıpları veekipmanları doğru yere yerleştirmekleazaltılabilir.Bazı faaliyetler müşteri için değeryaratmadıkları ve organizasyonunvarlığı için gerekli olmadıklarındanelimine edilebilirler. Örneğin süreçlerdeve ürünlerde değişikliğe gidilerek, grupteknolojisinden faydalanarak ya da dışkaynak kullanımına gidilerek malzemetaşımalar azaltılabilir.Ürün veya süreçler tasarlanırkenbirbirine rakip faaliyetler arasındaseçim yapılmasını zorunlu kılar. Budurum en düşük maliyetli faaliyetinseçilmesiyle maliyetlerin düşürülmesinisağlar. Bir ürünün montajı için gerekliolan faaliyetin seçiminde elle montajyerine birden fazla otomatik montajseçeneği değerlendirilebilir.Ayrıca mevcut faaliyetlerin üretilenürünlerin hepsinde kullanılıyorsabu durum maliyetlerin düşmesinekatkıda bulunacaktır. İş hücrelerioluşturularak da maliyetlerindüşürülmesi sağlanabilir. Bu durumancak benzer tasarımlara sahipparçalar kullanıldığında ve üretim hattıyeterince esnek ise faydalı olacaktır.Performans GöstergeleriBir faaliyet tabanlı yönetim sistemindeperformans göstergeleri finansal vefinansal olmayan göstergeleri içerir.Bu göstergeler maliyet yönetiminindavranışını etkileyecek şekildetasarlanırlar. Faaliyet tabanlı yönetimsistemi firmanın aktiviteleri içinkullanılan maliyet sürücülerindenfaydalanır. Performans göstergelerininseçiminde şunlara dikkate etmekteyarar vardır:• Performans göstergeleri faaliyetinmaliyetini kontrol etmede sağlanangelişmeyi yansıtmalıdır,• Seçilen performans göstergeleriperiyodik olarak gözdengeçirilmelidir. Değişen iç ve dışkoşullara bağlı olarak gereklidüzenlemeler yapılmalıdır,• Performans göstergeleriherkesin anlayabileceği açıklıktatanımlanmalıdır. Bunun yanındabu göstergelerin firmanın stratejikavantajlarıyla olan ilişkisi deaçıklanmalıdır,• Kişi veya gruplarla ilgili olanperformans göstergelerinin sayısıolabildiğince az tutulmalıdır,• Günlük operasyonlar bu performansgöstergelerine bağlı olarakyönetilmelidir,• Performans göstergelerininseçimindeki başarı kritik faaliyetlerindoğru analiz edilmesiyle yakındanilişkilidir.SonuçGünümüz yönetim pratikleri artıkdikey yönetimden yatay yönetimekaymıştır. Faaliyet tabanlı maliyetsistemi ve faaliyet tabanlı yönetim buyatay yönetim anlayışına ayna tutanmaliyet bilgisini ve operasyonel bilgiyisağlar. Faaliyet tabanlı maliyet sistemi,daha doğru bir maliyet bilgisi sağlarkenfaaliyet tabanlı yönetim bu bilgileriiyileştirmelere kaynaklık edecekbiçimde kullanır. Faaliyet tabanlımaliyet sistemi geleneksel maliyetsistemine göre daha doğru maliyetbilgileri sunmakla birlikte uygulamaaçısından daha fazla çaba gerektirir.Dolayısıyla faaliyet tabanlı yönetimegeçiş de bu tür bir gereksinime sahiptir.Faaliyet tabanlı yönetim uygulamalarınıgerçekleştirmek rekabet avantajı eldeedebilmede önemli bir araç olabilmepotansiyeline sahiptir.Kaynaklar••CHEN, F.F., Activity-Based Approachto Justification of Advanced FactoryManagement Systems, IndustrialManagement and Data Systems, 96(2),17-24, (1996).••GUNESAKARAN, A., MARRİ, H. B., YUSUF,Y.Y., Application of Activity Based Costing:Some Case Experiences, ManagerialAuditing Journal, 14/6, 286-293, (1999).••GUNASEKARAN, A., MCNEIL, R., SINGH, D.,Activity-Based Management In a SmallCompany: A Case Study, ProductıonPlannıng & Control, Vol. 11, No. 4, 391-399, (2000).••INNES, J., MITCHELL, F., Activity BasedCosting: A Review with Case Studies,Chartered Institute of ManagementAccountants, London, (1990).••JEANS, M., MORROW, M., The Practicalitiesof Using Activity-Based Costing,Management Accounting, 42-4, (1989).••ÖKER, F., Faaliyet Tabanlı Maliyetleme:Üretim ve Hizmet İşletmelerindeUygulamalar, Literatür Yayınları, 32-37,İstanbul (2007),••TUNGA, A. T., Faaliyet Tabanlı MaliyetlemeSistemi ve Bir Uygulama,SelçukÜniversitesi Sosyal Bilimler EnstitüsüDergisi, Sayı 13,47,(2005).MART 201343