Mart 2013 Sayı:291 - Verimlilik Genel MüdürlüÄü - Bilim, Sanayi ve ...
Mart 2013 Sayı:291 - Verimlilik Genel MüdürlüÄü - Bilim, Sanayi ve ...
Mart 2013 Sayı:291 - Verimlilik Genel MüdürlüÄü - Bilim, Sanayi ve ...
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Makale FAALİYET TABANLI MALİYET SİSTEMİ VE YÖNETİMFAALİYET TABANLI MALİYET SİSTEMİ VE YÖNETİMÖnder BELGİN / <strong>Sanayi</strong> <strong>ve</strong> Teknoloji Uzmanı (<strong>Bilim</strong> <strong>ve</strong> Teknoloji <strong>Genel</strong> Müdürlüğü)Günümüz rekabet şartlarındaavantajlı durumda olabilmeninyollarından biri de üretimmaliyetleri sektör içindeki rakipleregöre düşük tutabilmek <strong>ve</strong> dolayısıylaürünleri daha düşük fiyatla müşteriyesunabilmektir. Bu durum ise ortayaçıkan maliyetlerin doğru şekildetespit edilerek ürüne yansıtılmasıylagerçekleştirilebilir. Bu çerçe<strong>ve</strong>degeliştirilen maliyet sistemleri bugünartık büyükten küçüğe mal <strong>ve</strong> hizmetüreten tüm işletmelerde kullanılır halegelmiştir. Maliyet sistemi, bir maliyetdöneminde, maliyetle ilgili belgeleredayanarak maliyet türlerini belirleme,maliyetleri maliyet yerlerine yükleme,üretilen mal <strong>ve</strong>ya hizmetin gerçekmaliyetini hesaplama, kayıt etme,raporlama <strong>ve</strong> analiz etme işlemlerinintoplamıdır. Kısaca maliyet sistemi,üretim ile ilgili yapılan tüm işlemlerikapsamaktadır. Ayrıca maliyet sistemiişletme içinde oluşan iş <strong>ve</strong> işlemlerimiktar <strong>ve</strong> değer olarak izlemeyeyöneliktir.Maliyet sistemi finansal iç bilgisisteminin temelini oluşturur. Bunedenle maliyet sistemi yönetimaçısından çok önemlidir. Yönetim,hangi mamul üretileceğine karar<strong>ve</strong>rmek, ürettiği mamulün birimmaliyetini hesaplayabilmek, işletmeninbaşarı değerini ölçmek için birmaliyet sistemine ihtiyaç duyar.Yönetim, fiyatların kararlaştırılması,üretim planlaması <strong>ve</strong> maliyetkontrolünde, organizasyonun planı <strong>ve</strong>maliyet kontrolünde, işçilik maliyetikontrolünde, kâr planlamasındamaliyet sisteminden faydalanılır.Bir ürünün maliyetini direkt hammadde<strong>ve</strong> malzeme, direkt işçilik <strong>ve</strong> genelüretim giderleri oluşturmaktadır. Buüç gider türü içerisinde genel üretimgiderleri dışında kalan gider türlerininürünlere yansıtılmasında ciddisorunlarla karşılaşılmaz. Fakat genelüretim giderleri maliyetleme sistemleriiçin en kritik noktayı oluşturur.Bunun yanı sıra artık stratejik yönetiminönem kazanmasıyla birlikte kalite,<strong>ve</strong>rimlilik, müşteri memnuniyeti gibiperformans kriterleri öne çıkmıştır. Bunedenle işletme içerisinde bu kriterlerindeğerlendirilmesinde kullanılacakmaliyet bilgilerinin elde edilmesigeleneksel maliyet sistemleriylemümkün olamamaktadır. Ayrıca süreçiyileştirme <strong>ve</strong> değişim mühendisliğiçalışmalarının da önem kazanmasıylabirlikte bu çalışmalarda kullanılabilecekdaha doğru maliyet bilgilerine duyulanihtiyaç artmıştır.Faaliyet tabanlı maliyet sistemiyleelde edilen bilgiler ışığında faaliyettabanlı yönetim karşımıza çıkmaktadır.Faaliyet tabanlı yönetimin temelinifaaliyet tabanlı maliyet sistemininsağladığı finansal <strong>ve</strong> finansal olmayangöstergelerin sağladığı bilgi oluşturur.Faaliyet tabanlı yönetim, maliyetbilgileri <strong>ve</strong> operasyonel bilgileri kararsüreçleri <strong>ve</strong> iyileştirme çalışmalarındakaynak olarak kullanır.Faaliyet Tabanlı Maliyet (FTM)Sistemi1980’li yıllardan itibaren hacim bazlıgeleneksel maliyet sistemlerinin genelüretim giderlerinin yansıtılmasındadoğru sonuçlar <strong>ve</strong>rmediği fikri ortayaatılmıştır. Bunun en temel sebebiüretim maliyetleri içerisinde artıkişgücü yoğunluğunun azalmasıdır.İşgücü maliyetlerinin yoğunluğununazalmasının sebepleri sabit yatırımgiderlerinin artması <strong>ve</strong> hemotomasyonun artmasıyla hem detoplam kalite gibi yaklaşımların sonucuendirekt faaliyetlerin artmasıdır. Ayrıcabu yeni durum maliyet kalemleri içindegenel yönetim giderlerinin payınınyükselmesine de sebep olmaktadır.Geleneksel maliyetle sistemlerininhacim bazlı yaklaşımı bu yeni durumdaendirekt maliyetlerin ürünlere doğruşekilde yansıtılmasını engellemektedir.İlk olarak ABD’de Kaplan <strong>ve</strong> Coopertarafından faaliyet tabanlı maliyetsistemi (Activity Based Costing) sistemiortaya atılmıştır.Faaliyet tabanlı maliyet sistemi,ürünlerin işletmelerin kaynaklarınıfaaliyetler bazında tükettiği, dolayısıylagenel üretim giderlerinin faaliyetlerbazında sınıflandırılması gerektiğidüşüncesi ile hareket eden, ürün ilegenel üretim giderleri arasında sadeceüretim hacmine bağlı olmaksızın çeşitliseviyelerde doğrusal ilişki kuran birmaliyet <strong>ve</strong> yönetim anlayışı olaraktanımlanabilir.Faaliyet tabanlı maliyet sisteminingeleneksel maliyet sisteminden ayrılanyönü şu şekilde açıklanabilir: Faaliyettabanlı maliyet sistemi, gelenekselmaliyet sisteminden hacme bağlıolmayan genel üretim giderlerinebakışıyla ayrılır. Birçok önemli genelüretim gideri hacimden göreli olarakbağımsız faaliyetlerdir. Örneğinsatın alma faaliyeti <strong>ve</strong>rilen satınalma siparişlerinin sayısıyla ilgilidir.Burada kaynakları tüketen üretimhacmi değil, bu aktivitelerin hacmidir.Faaliyet tabanlı maliyet sistemi bu türaktiviteleri hem üretim maliyetlerinibelirlemede hem de süreç kontroldekullanır.Faaliyet tabanlı maliyet sistemi;faaliyetlerin, ürünlerin <strong>ve</strong> müşterilerinmaliyet <strong>ve</strong> performanslarını ölçümyöntemi olarak da tarif edilebilir. Ürünmaliyeti belirleme uygulamalarındafaaliyet tabanlı maliyet sistemi,üretim, pazarlama, satış, dağıtım <strong>ve</strong>satış sonrası hizmetlerle tüketilen40 MART <strong>2013</strong>
Change language