tc sağlık bakanlığı sağlık hizmetlerinde

T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı KitabıB. GÖRME SAĞLIĞIOkul sağlığı hizmetlerinde, göz ve görme yetisi ile ilgili muayene ve izlemeler, düzenli aralıklarlagöz kontrolleri ve taramaları ile yapılır. Periyodik göz kontrollerinin, genel periyodik muayeneler ilebirleştirilmesi gerekir. Temel göz muayenesi olarak isimlendirilen bu muayene, bir göz hekimininyaptığı muayeneden farklıdır. Özellikle birinci basamak hekiminin mesleki becerisi ve olanakları ilegerçekleştirebileceği niteliktedir. Bu muayenenin amacı, erken tanı ve zamanında uygun tedavi için, gözhekimine sevki gereken çocukların saptanmasıdır.Çocukluk çağındaki göz bozukluklarının ve hastalıklarının en önemli yanı, erken dönemde tanınıptedavi edilmezlerse, ileri yaşlarda tedavinin güç, hatta imkansız olmasıdır. Görme doğumdan sonra öğrenilenbir işlev olup, görme keskinliğinin ‘tam’ olarak nitelediğimiz ideal düzeye ulaşması 3 yaş civarındatamamlanmaktadır. Kırma kusurları veya görme aksı üzerinde engel oluşturan patolojiler (pitozis, kataraktgibi) erken dönemde (özellikle ilk 10 yaşta) tanınıp tedavi edilmez ise, tüm yaşam boyu geri dönüşümsüzolarak göz tembelliği (ambliyopi) oluşmaktadır. Göz kontrolleri okul çağının her dönemi için önemli olmasınakarşın 10 yaş altı grup için ayrı bir önem taşımaktadır. Bu nedenle göz kontrollerinin ve taramalarınözellikle 4-6 yaş grubunda yoğunlaştırılması ve yıllık aralıklarla tekrarlanması önerilmektedir.B.1 TEMEL GÖZ MUAYENESİDonanım— Görme keskinliğinin değerlendirilmesi için gerekli kartlar (tercihen logaritmik eşeller)— Fokal aydınlatma için cep lambası— Ön segment muayenesi için büyüteç (tercihen 8x)— Göz koruyucu kapama ve flaster— Epilasyon forsepsi (trahomun endemik olduğu bölgelerde)— Direkt oftalmoskop— Temel ilaçlar: Antibiyotikli damla ve pomatlar ile göze uygun konsantrasyonda antiseptiksolüsyonlar.Birinci basamakta antibiyotik dışındaki damla ve pomatların, örneğin steroidli olanların başlanmasıuygun değildir.Muayene1. Öykü: Özellikle, yakın ve uzak görme durumu, görme ile ilgili diğer yakınmalar (gece körlüğü,renk görme sorunları), göz ve yardımcı organları ile ilgili yakınmalar (ağrı, ışığa duyarlılık, kızarma,sulanma vb.), ailesel veya kalıtsal göz hastalıkları ile ilgili bilgiler alınmalı, ailelere gözde kayma olupolmadığı sorulmalıdır.2. Görme Keskinliğinin Değerlendirilmesi: Okul çağında, görme keskinliğinindeğerlendirilmesinde uzak görme keskinliği esastır. Gerekiyorsa yakın görme keskinliği de ölçülebilir.Görme keskinliğinin ölçümünde uluslararası standartlara uygun logaritmik eşeller tercih edilmelidir.Ölçüm mesafesinin eşel için belirtilen uzaklığa uygun olmasına dikkat edilmelidir. Ölçüm yapılan odanınaydınlatılması standartlara uygun olmalı, en iyisi gün ışığı ortamı kullanılmalıdır. Öğrencilerin muayeneodasına tek tek alınması; ölçümün diğer öğrencilerin olmadığı bir odada yapılması daha doğrudur.Görme keskinliği her iki gözde ayrı ayrı, diğer gözün kapalı olduğundan emin olmak koşuluyla(özel kapama bandajı kullanılabilir) yapılmalı ve göz kapatılırken üzerine bastırılmamalıdır. Çocuk gözlükkullanıyorsa, gözlüklü (düzeltilmiş) ve gözlüksüz (düzeltilmemiş) ölçümler ayrı ayrı kaydedilmelidir.Ölçüm işleminde, eşelin üst sıralarından başlanır. Her sırada en az 3 harfin doğru olarak okunmasıile alt sıraya geçilir. Çocuğun bu koşulları gerçekleştirebildiği en küçük sıranın değeri görme keskinliğiolarak sağ ve sol göz için ayrı ayrı kaydedilir.3. Göz ve Yardımcı Yapıların Muayenesi: Cep lambası ile göz küresi ve göz kapakları baştaolmak üzere tüm göz çevresi yapılar değerlendirilir. Büyüteç yardımıyla kapaklar, konjuktiva, kornea, irisdeğerlendirilir ve pupil (göz bebeği) muayenesi yapılır.4. Bulbus Hareketlerinin Değerlendirilmesi ve Şaşılık Muayenesi: Bu muayenede primerpozisyonda ve 4 ana yönde göz hareketlerinde kısıtlanma olup olmaması ve görme eksenlerindeki paralellikdeğerlendirilir.Hirschberg testi: Bir ışık kaynağı 40-50 cm. mesafeden tutulur. Her iki gözün korneası üzerindeki ışıkyansımasının simetrik olması gerekir. Simetrikliği anlamak için pupil kenarı ile ışık yansımasının ilişkisineT.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetlerinde Okul Sağlığı KitabıT.C. Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı, Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü23