turk arkeolojı ve etnografya dergısı

H3TURKARKEOLOJI VE ETNOGRAFYA DERGISIYIL: 2003 SAYI: 3?w^'- ^rrfkrwvT.C.Kiilttir ve Turizm Bakanhfr .Kiiltiir Varkklan ve Mi.izeler Genel Miidiirlii$itarafindan ylda bir yayrnlanrr.

Resim: IAlanya Kalesi kazr ve onanm galqmalan 1985yilrndan beri Ankara UniversiteEi D.T.C.F. SanatTarihi 06lumi olretim iyeei Trof . Dr. M. Olug Arrkb a qk a nl tfi n d a" y i r Atilm e?,1 e di r2,19bb yfi kazr sezonunda, iE kalede "selEuklu9 a r ay Ko mpl ekoi" ol a r ak i siml e n diril e n E ah a d akibazr mekAnlann duvarlarnda in situ o:a ve reeimkaltnt;tl an ortay a qkarilmtqttr. 6 unl ar, Eoiu y er d e,bijyijk )lEnde di:k\lm\g olup oadece bir mekAndadaha iyi korunmuq olarak qUnUmizeulaq abilmiglerdir (Keaim: 1).Kazr eonrastnda gin qtina qkarilan bu resimve ow a kalmtiannt y erinde korum amactyla, 1I B Bve 19BO ytllannda, defiiqik kiqilerce, iki ayrrmA d ah al e d e b ulunulm uqtu r. Bilin g oizc e y aV il a n b um\dahalelerin ileride de bahsedilecefii qibi, reeimlerUzerinde bazr bozulmalara yol aqtrit qbzlenmiqtir.edz konusu m\dahalelerin ardtndan 1992 ytlrk azr s ezon un d a, ko r um a q al q m al a n t ar af tmtzd a ndaha kapoamh olarak devam etLirilmiqtirs.Ionolarak da, 2OOO yrh kazt oezonunda, bazt bolqelerdeTURK ARKEOLOJI VE ETNOGRAFYA DERCiSIko n e oli d a ey o n i gl eml erini n y enil en m e oi q er ef;i o rL ay aErkrnca, Dr.Y. 9elquk Qenel tarafmdan ev harEenjekoiy onu ile giElendirme q alqm al an qer Eeklegtirilmigtir.r- TEKNiK OZrllirlrnKeeimler, moloz t ag 6r q\li duv arda, kab a tanelive iri agre7ah kalrn ilk kat harE (arriccio)tabakasndan sonra ince s:a (intonaco) Azerineboyanarak elde edilmigtir, Svanm harca iyiEutturulabilmesi igin harE tabakastnda deringentikler olugturulmig ve eva bunun izerineuy 6ul anmryt rr. Keeimleri olu gtur an d ee enl erinkonturlan, e:a hen\zyag iken ince uqlu AletlerleEizile r ek igl e nmiqLir. Konlu rl ar m i qin de kalansahalara, muhtemelen oya kurumadan fresk(freeco)s tekniQi uyqulanmq ve bu eahalar frEaile boyanmrgbr. Ou resimler, agk renk zemin Azerinetek renkkrrmzt boya ile boyanmq baeit, qeometrik(zikz ak) d e o e nl e r d e n ol u q m akt a dr P . Ko mp ozi oy o ndiV komlarda krmzr bir bantla omtrlanmtqtsr.Tamamen ddknlm\g olan iat kramlarda iee,reeimlerin orijinalde nereye kadar uzandr$tanlagilamamakt adrr.

Resim:5II- 1988 - 1999 YILLARINDA YAPILANbazr daha gok tahrip olmug yizeylere, olaotKORUMA AMA9LI MUDAHALELER ddk\lmeleri \nlemek amacryla tulbenL bezi19Bb ytltnda, kazr eahasnda',Vlll No" ile yapqtrrilmrgtrr. Uati agk olan mekAndaki resimleriieimlendirilen mekAndaki kazr galqmalarr srraernda dq etkenlerden korumak amacryla, hasrr ve naylongimdiki mevcuf, resimlerin bir krsmt orhaya kaph 4egici bir drLu yapilmryt;r (Reoim:2),Ekarilmryhr, Ortaya gkan bu reaimleri yerindeeailamlagtrmak amacryla, Antalya Muzesielemanlan tarafindan bir " acil kon)ma" midahalesiqergeklegtirilmigtinKazryetkililerindenedindiiimiz ilt- 1992YrLt MtiDAHALE ONCrsibilgiye gdre, bu midahalede, eailamlagilrrma KONgERVA9YON DURUMUamactyla, b oy ah yizeyler e a kri I i k r egine tirl ol anTaraloid O 72 ile Teligom (oel\lozikY ukandayaTgttnc)b ahsedilen mfidahalelerden oonra,kangrmt bir eriyik uygulanmryIrT.resimlerdek.i bozulma olugumlan yer yer devamAynt mekAnda,lg\g yiltndaetmigtir.devam efitirilenkan galrymalarryla reeimlerin devamt olan alt bu bozulmalar ktsaca gdyle etralanabilir:kramlan t ab ana kadar orLay a Ekmqtr. bunlarn 1-Duvarlardan qelen bitki kokleri evalannkorunmaa ve konsolidaoyonu iEin ikinci bir g atl am a ern a n e d en olm u gtur.midahale, Ali Qerin ldil sorumlululunda bir ekiVt a r af n d an q e r g ekl e gti rilmi gtir.Z-Resimlerin genelinde 6w a v e tagtyrcr ar aan d ab u m i d ah al e d e,ayrilan eva tabakaent tagrytcrya ba\lamak iginb o glukl ar m ey d an a g elmi glir.6Ma - duvar araanda kalan bogluklara otv harq 1-lklimsel garblara agrk (yafimur, nem, v.b.) olanenjekeiyonuy qulanmq: dokllen av alarrn kenarlan mekAnlarda,likil. veya buhar halindeki ouyun veve aralarda olugan bogluklar (lacuna) yeni kireE beraberinde tagtdtfit eriyebilir tuzlann duvar igindekiharaile dolgulanmrytr.hareketi oonucu, yi2eylerde kalkerli kir tabakasrmeydana gelmigtir.4-19bO yrlnda (ilk m\dahale) reoimlerin isthsrmlanndaki yizeylere uygulanan fazla konoantraeyonluTaraloid 0 72 ve Teliqom eriyifii, buyUzeylerde kahn bir film f,abakaet olugturarak renkdefrigimine neden olmugtur (Raeim: 5).5-19b9 yrlmda qeEici koruyucu amaglauygulananaylon orLi nedeniyle a yofiunlagarak,lzellikle diV taraflardaki s:a yizeylerinde yikeeknemden kaynaklanan biy olojik bozulmalar (y ooun,klflenme) olmugtur.30 TURK ARKEOLOJI VE ETNOCRAFYA DERCISI

Resim:6. 6- Keeimlerin baz btilimlerine, qegici tikoaoyanamacryla 19b9 yilmda ya?qurlmq olan tilbent,bezleri, nem ve rcr etkioiyle giriyerek boyalryuzeylerde lekeler oluqturmuqt ur (Keeim: 4).!V- 1992 YtLt KONSERyA9YONMUDAHALELERI199?yiltkazt eezonunda (15 temmuz - 15 eyli.il)yaptr$rmtz koruyucu galqmalar 4 ayn mekAndag e r q ekl e gti rilmi gti r :Vlll No.lu MakAnllk olarak,lg\g yilmda yapilmq olan naylonkaph haer ljrti kaldtrilmtgLrr.-Burada, mudahaleye qeqmeden iince, uzun Eire6rLA afttnda kalan reeimleri srcaktan ve qineqr qrnl a nnn ol u m s uz et kil erin d e n ko rum ak i qin qe gi cibir g'olqelik y apilmtgtrr.- O fiAn y uzeyl e r d eki t oz bi riki ntil eri, y u m u g akfrgalar ve nemlendirilmig oinqer ile temizlenmigtir.-1989 ytltnda baz b\lqelerde yizeye yagglrrilmtqolan ve boya tabakaa izerinde renkbozulmaananeden oldulu 76zlenen bezler toluenle yumuqatrlarakyizeyden alnmqhr (Reeim:5). Aynr qekildey umugaLrlan y aVrgt;ncr(Taraloid O 72) tabakastbisturi ile mekanik olaiAktemizlenmigtir. b ezl eralrndtktan sonra, bubdlqelerde dlkilmek uzereolan arvalar 6wt harEenjekoiy onu ile e ailamlag -lrrlmq ve kenarlan dolquhara ile takviyelenereko abitl enmigtir (Reeim: 6).-?wa tabakaa ile t agryrct(duv ar-h arE) ar a andakibogluklar NeeV.it edilmig ve bu b6l6elere elr hargenjekoiy onu uy qulanmryhr. H azrrlanan a:t h arg,y\zeylerde agrlan kilgiJk deliklerden enjektbryardrmryla bogluklara akftilmqtrr. Srvr hargenjekoiyonundan 6nca, harcm bogluk igindeki akqrnrkol ayl aqhrm ak igin ay ru delikler den eul an drilmryalkol (1:1\lgUlerde) enjekte edilmigtir. HarE akftilanb)l\mlere ?reo uygulanarak e:a tabakaotmnt a gtyrcry a b af,lanm aer o a$l anmqbP.9v harE iqin kullanilan malzemeler ve oranlarrgdyledi9.,5 6lQu adnmUg kireE.2 6lQU nehir kumu (ince elekten qeqirilmig).3 olQU merrner tozu (ince elekten 7egirilmiq),1 dlg\ f,ufila Nozu (ince elekten.4egirilmig)Resim:7TURK ARKEOLOJI VE ETNOCRAFYA DERCisiat

*Resim: 8,1 6lQi Trimal AC33 (akrilik reEine)ou (harcn ahgkanhfim oailayacak miktarda)Trimal AC 53 harctn bafrlayo gicinL. artrrmak.igin kullanlmryhr.-1va t,abakaa ile Lagryo araandaki ki.igUkbogluklar ve Sjizeylerdeki kignk gatlaklar %DOeulandrrlmrg Trimal AC 33 enjeketyonu ile koneolideedilmigLir.-Ylzeylerdeki bogluk|ar (lacuna), qeniq ve dering atl akl ar ki r e E h a r a il e d ol du r ul m u gtu r (Reeim: T).-Svalann ddkilen kramlannn kenarlan, olastkoVmalar ve diikllmeleri lnlemek igin kireg harcr iledolgulanar ak duvara b afilanmaer oa$lanmqrr.Dolgu hara igin kullanilan malzemeler ve oranlan'giSyledir:.6 olQU nahir kurru.1 6191 mermertozuoO,5 itlE\ tu"gla tozu.4 6lQu ednmig kireEResim: 10-Kesimlerin uet b\limlerinde, ig b B yilt korumagalgmalan araanda eallamlagtncr olarak y\zey euygulanmtg olan Varaloid + Feligom eriyiktabakasrntn, daha 6nce de belirfiilimiz gibi, buy Azeyl e r d e r e nk d eii giklili n e (o a r a r m al a r a) n e d e noldulu qozlenmigiir. ?rijinal boyah ylzeyi tekraroraaya gkarmak amacryla bu yapay film tabakasmryizeyden temizlemek igin aeeton ve Ioluen gibiEdzOcil erl e lokal d enem el er y aplmg, kA$ft h avluUzerin d en y\zey e uy gul a n an trolu enin o I u m I u e anu gverdifii teopit edilmigtir. F akat, temizlenecek y\zeyinqeniglili ve zarnann hefilt olugu nedbniyle bu iglemg e r g ekl e gt i ril emi gti r..emV G Karesindeki ReeimlerVlll No.lu mekAnn \n\nde,batry\ninde uzananduvardaki resimlerin bir fusmr in eitu bulunmugtur,bunlara daha 6nce herhangi bir koruyucum\d ahalede bulunulmamryt tr. Duradaki resimlerdey er y er Iab akal ar h alin d e d dkulm el e r olmu 9, ta gryrr;r- 6tva araernda biJyllk bogluklar olugmug,duvarlardan qelen iri bitki kiikleri sva tabakasndav e y Uzey I er d e E atl a m al a r a y ol a g m t gbr. y Azeyl e rbiyolojik Vaf,ina (yoeun,liken qibi) ile kaplanmrytr(Reoim: b).7urada y.apilan reetoraeyon ve KorumaEalqmalan orraeryla gu agamalardan olugmaktadtr:-Qok harap durumdaki bu reeimlerinkoneolidasyonu igin oncelikli olarak bir ijnea"qlamlaqtrcma ve geEici fikeaeyona 7ereK32 TORK ARKEOLOJ| VE ETNOGRAFYA DERGISI

Resim : I Iqd r ilmu gti r. D u n e d enl e, d 6k1lm ey e m'a ruz b i.iyi.i kgatlakh y\zeylere Taraloid O 72 aracilriryla tilbentb ezi y aV qbrimqhr (toluen igin de %25).-Ou gekilde sabitlenerek qeEici korumayalnanbol\mlerin arkalannda uremig olan iri bitki klkleriedkilm1gtir.-Duvar ile e:a araandaki boqluklarda bulun'ankaba toVrak, ince ahgap ve metal Eubuklarlamlimkfj n olabildiiince bog altlmrghr.-Daha eonra bu bogluklara otvt harg akfiilarakstv ailn duvara b allanmaor oafrlanmqhr.-Yizeylerdeki bogluklar ve yarrklar kireE harcrile dolgulanmqir.-Obkllmng olan elalAini butun kenarlan harqile kap atlarak oafilamlagttrilmrytr.-bu eallAmlagttrma Ealgmalan tamamlandktan6onra, qegici olarak yizeylere ya??-ttrilmq olan tulbent bezi toluenle yumugaNiarakgeri almmtgt;r.-Yizeylerde olugan biyolojik Vatina tabakaer(y o oun, liken vb.), fi r g a v e bi stu ri y a r dtmryl a m eka nikol ar ak temizlenmigtir (Keeim: 9).ll Eve lll D Karelerindeki ReeimlerDu mekAnlann duvarlanndaki resimlerin eadeceduvar diplerinde Eok az bir kremr qinimuzeulagabilmigtir.buralardaki e:alar iEin de, diler mekAnlardauy gul an an Nemizlik v e e afil aml a gttrm a igl eml eriiekrar edilmigtir (Reeim 1O).ll E kareeinin kuzey duv annda yer alan yaklagrk70 x5a cm. boyutlannda iki ayn parga, yerindeResim: 12TORK ARKEOLOJ| VE ETNOQRAFYA DERAISI 33

korunamayacak kadar kdti durumda olduklanndanstacco (eva ile birlikte koVarma) teknifilo ileduvardan almmtgbr.Du iqlem igin uyqulanan ydntem:| 9 lk1lecek ol an resimlerin y izeyleri yumug ak-frEa ve.nemlendirilmig o\nqer ile lozl4rdananndrrlmrgtrr. Kalkerli tuz tab akalan m ij m kii nol dulu ka d ar, m ekanik olar ak t emizl enmigNir.2) T emizlenen yuzeyler e iince koruyucu amaglaT,1'liik Taraloid b 72 s\r\lmigtir. Sa"qlamlag'ttrrctnm yeterince bUnyeye nifuz etmesini(Venetraeyon) eailamak iEin ayn iglem 2. defat ekr arlanmqtsr (Keoim: 11).3) 7 ar aloid f,ab akaat kuru duklan oonr a, uy4 u f1)lE\lerde keeilen tilbent bezi11 %25'lik Taraloid ileyizeye yaTqhrimrybr (Reeim: 12). 1ezin yizeyeiyica yaggmaa iEin izerinden ayn yo"qunlukta 2.7 ar aloi d tab aka a oir\lmi gt ir.4) fr}ylece dok\lme ve parEalanma riekinekargrgegici korum ay a aln an r eaiml er, ow a tab akaotylabirlik'r,e A*t,eki b o glukl ar d an arkay a eokul an demirEubuklar yardmryla duvardan koVarilmqtrr (Reoirn:15).Resirn: 135)56knlen reoimlerin arka hsrmlan f,emizlenip,%s'lik paraloid ile eafilamlagbnlmry ve 7erekliiglemler t am aml an drkf,an s onr a t ekr ar y erl erin ekonmak uzere, kaz depoeunda korumay a alnmtgbr.sONUgY ukanda Ana hai,ilarryla oundufiumuz galqmalar,acil koruma m\dahaleei olar ak nitelendirilmelidir.9urada aei amaE,in situ duvar resmikalnfslannndaha fazla tahrip olmasmr onlemek ve mevcutdu ruml ann r 6O gl en di r er ek ko ru m ay a alm akbr. g uamaca W qun olarak y apilan eafilamlaqLrma$rlkhgalqmalar sonr astnda, t ahrib ab hrzl andran AgResim: 1434 TURK ARKEOLOJI VT ETNOCRAFYA DERCISi

Iet kenl er e karq (y aimur, r1zqAr, qineg, vb.) 6nlemi gin r eoimlerin I mekAnl ann iatleri o ac kapl am ahEab konotrilkoiyonu ile 1rt\lm\qt\r (Keeirn: 14).bunun. eoasen keoin ve ideal bir goz\m oldufiuebylenemez. lzellikle ait, alanlannda "in situkoruma"ntn qiElUkleri bilinen bir qergektir.MekAnlann ve duvarlann izolaoyonu tam olarake afl a n a m a At$r e\r ec e, d uv a rl a r d a n g el e c ek ol aneu ve bitki kokleri neAeniyle harE - evat abakalarrndaki bazulma riski ort,adank alkm ay a c aki.l. r. 6 u n e d enl e, b eli rli a r ahkl arl a b ah mv e ko ntr ol m ekAnizm al an n n i gl atil m e ei, ihtiy a c aqitr e y aprl an iqlemlerin t ekr arl anmaer v e / v ey ayenilenmeei qerekmektedir. Nitekim yapmqol duiumuz g alqm al a r d an y akl agk e ekiz y I o o n r a,aynr duvar resimleri uzerinde yeniden bazr koruyucumid ahalelere qerek duyulmugtur. 9u m\dahale,ev h ar E enjekoiy onuyl a e all amlagt;rm a afirrlklrolar ak koneerv aNdr Dr. Y. I elquk Q ener tar afndan2OOO kazt sezonunda gerqekleglirilmigtirl2.Ouradaki koruma gahgmalannn daha kaha vee afilkh ol abilm e ei, y a y v e / v ey a y a ? kaln -ttl a rryl abirlikte drenaj v e izolaoyon problemlerini de gdzecekkaVoamh bir restor aeyon Vrojeoinin gerqeklagtirilebilmesinebafildrr.Yrd. Doq. Dr. bekir EgKiCl, Ankara lJniversitesi,9 a gkent, M eel ek Yij kse ko k u lu, Keslo r a6y o n-Koneervasyon Trogram, (D.T.C.F. Ek 7ina),AnkaralTiRKlYE.Konservat,iir Gileeren DIKIL[TAQ, Kijlti.jr1akanlrfi; Anfilar ve Mizeler Genel MUdirlUiU,lstanbul Reotor aeyon Verkez Labor atuv arrIstanbuli TUKKIYEBu makale, 1993 yrlmda Vakfflar GenelMidUrluin' nln grkardrit "R6liive ve Reotor aeyonD erqiei" nde y aynlanmak Azere ounulmug, ancakIURK ARKEOL.OJI VE ETI.IOGRAFYA DERCisiadr geqen derqi bir sire oonra yaytndankaldtrilmrgtrr. ilkemizde gok az oaydagergeklegtinlen bu 1"l1r galtgmalarm y aynyoluylakamuya, il1ililere sunulmaq vb bundan.eonrayaptlacak olan Ealtgmalara da katkrlaroafilayacak' olmaa bakrmtnAan 6nem arzetmektedir.6u nedenle, qecikmeli de olea buEalqmann y aymlanmaetn uy qun qo rdUk.Kaz galgmalan iEin 7kz. M. Olug Arrk, "AlanyaKaleei 1985 Yfi Kazt Qalqmalarl', Vlll. KaztSonuElanToplante\ ll, Ankara 26-30 Maye1986, e.335-347.bkz. M. Olug Arrk, " Alanya lEkale 1992 Y ilr KazrVe Onanm Qalqmalan", XV. Kazr SonuElanToplanhot, ll, Ankara 24 - 2B Mayrc 1993,Ankara,1995, e. 579 - 572 (o.5BO).D r, Y a g a r' 9 el guk Q en er, Ankar a lJ niv e r eiLe ei,bagkent, Meelek Yijkoek6kulu, Restorasyon -.Konservasyon Trogram, (D.T.C.F. Ek 1ina),Ankara.Fre6co, yag 6Ma Uzerine oulandrcrlmrgpiqmentlerle boyanarak yaVilan bir duv ar reemitekniiidir,5wailebnt\nlegtifriiginrenklerdahakaha ve canltdr.6kz. Taola-Laura Mora - 7.Thilippot, Consewation 0f W all 7 aintihqo, 1984,s. 1O - 16; 7 aul 5 chw arbzb aum, " 6 a6ic 7 rinciVle oin The Conservation Of Wall Taintinqo",Caneerv ation Of W all 7 aintingo, London, 1986,s. 13 - 16 : 7 aola-Laura Mora - 7. ?hilippot, LaConservazione Delle Titture Murali, Ooloqna,1999, e. 11 - 20. : F. Le Monier, Titt ura A Freeco(Tecniche Eeeculive,Causa di Deqrado,Keetauro), Koma, 19b9, s. BO - 90; Alixbarbey, La Tittura Komana Dal Tictor AlKesf,auratore, tsoloqna,2OOO, s. BO - 91.Dkz. V, Oluq Ank, " Alany a lEkale-199O Yrlt KazrQalrymalan ", Xlll. Kazr Sonuglan Toplantrcr,ll,Qanakkale 27-31 Mayrc 1991, Ankara,1992, s.413-422 @. a$.7 eliqom selilozik bir yaTgbna t ir\ oluV kafift,,deri, cam, Voroelen vb, malzemeleriny aTqt;rilm aanda kull anilmakLa dr. Kons erv ae'yon alanmda oafrlamlaqttna ya da yizey35

kaplayo olarakkullanrlmaa uyqun de$ildir ved rn e:gi de y oktu r. D u uy qul a m a b oy ah y izeyl er d erenk defiigimine neden almugiur.Duvar resimlerinde evr harg enjekoiyonuuy$ulamalan konusunda 7kz, Revza 6zil,"Goreme, Karanlk Kilise Duvar Resimlerinde19OG - B7 Y illan Koruma ve. AnaTrm Qahgmalarl',Vl. Aragbrma 5 onuElan T oplant;er, Ankara, 23- 27 Maye 198b, Ankara,19b9, s.165- 1O2(e.167). Kevza 0zil,"G6reme, Karanhk KiliseDuvar Kesimlerinde 19Bb Yr h Koruma ve OnanmQahgmalarf', Vll. Aragt rma 1onuElan T oplant;ar,Antalya 1B-23 Mayte 1989, Ankara,1990, e.505-514. Aynca bkz. Taola-Laura Mora - 7.Thilipp ot, a.q. e., 1984, s. 238 - 141; 7 a ol a-L.aur aMora - 7. ThiliVVot, a.A.e,,1999, s.255 - 25b:F. Le Monier, a.q.e., s.51-73.Sulandrrilmq harE her ne kadar ince elek vet\lbenL bezinden s1zilerek qegirilmig olea da,harcn igindeki agreqalar (kum, mermer tozuvb.) otk ek enjekliSru tkayarak g\gluklere yolagmaktadv. 1on yrllarda, iizellikle Oatrulkelerinde, bu amaca uyqun olarak uretilenhidrolik kireE ve pozzalana (tnt tuzu) bazh yenibir malzeme kullanma eunulmuqtur, Tozh ali n d eki kir e E, .b eli rli o r anl a r d a s ul an d tri a r akkolaycaenjekteedilebilmeWeveEabukeerLlegme\zellifiile de galryma kolayhfir oafilamaktadrr.Ledan, Malta 6001, 6002 qibi Eegitli licafrisimlerle piyaeada bulunmakt adrr. Dumalzemelerin kullanm ile ilgili olarak bkz., Alex -.9 a rb et-Y . I el E uk Q e n e r - D eki r E ski ci - b e at ri c eAmadei, "lzniklElbeyli Mezar Yaget DuvarReoimlerinin Konseru aoyonu", 15. Arkeomet riSonuglan Toplanlror, (24 - 2B Mayv lggg),Ankara, 2OOO, o.1-1 B: Anonim, lL Kest auro D elMonastero Di 5an Moee L'Abiseino, Nebek,1iria, Damaeco,199O,63 - 65.ln situ duvar resimlerinin gegitl.i nedenlerlebagka bir orLama lagrnmaor iqin duruma qbreuygulanan farkh kaldrrma ydntemleri vardv.9unlar: 1- st acco a massello (= kitleoelkoparma: resim tabakaam tagryo duvar ilebirliWe kaldtrma),2- slacco ( = ko?arma: boyatabakaant s:a ile birliirj,,e kaldrma, S- etrappo(= ytft,mai eadece boya tabakaerm kaldryma,e:adan yrrlma). bkz, Taola-Laura Mora - 7.7 hilipp ot, a.9.e.,19 b4, s. 251 - 261: 7 aol a -Laur aMora - 7.7hilipVot, a.q.e,1999, s.273 - 2b3\tF. Le Monier, a.q.e., s.118 -123.T\lbent bezleri y\zeye yaVryfsrimadan 6nce,olabilecek muhtemel gekme ve bizulmeleri)nlemek igin iki kere ykanV kuruLulmugt ur.bu son koruma galrymalannda, o:'a ile tagrytcr(duvar) arasrnda olugan bogluklarrndoldurulmaet igin e:r harg olarak hidrolik kiregbazh Malta 6002kullanilmgttr. Okz. DipnotT.36 TURK ARKEOLOJI VE ETNOCRAFYA DERGISI