bülten 78 (pdf) indir - Bilim ve Sanat Vakfı

26KüreselAraştırmalarMerkeziKAM“Arap Baharı” SürecindeRusya’nın OrtadoğuPolitikasıAleksandr Sotniçenko10 Nisan 2012Değerlendirme: Özgür Dikmen“Avrasya Konuşmaları”nın beşincisindePetersburg Devlet Üniversitesi Uluslararasıİlişkiler Fakültesi öğretim üyesi Türkolog Doç.Dr. Aleksandr Sotniçenko, Rusya’nın “ArapBaharı”na bakışına dair bir konuşma yaptı.Sotniçenko, Rus elitinin ve entelektüellerinin“Arap Baharı”na bakışını daha iyi ortayakoyabilmek için konuşmasının başındaüçlü bir dönemlendirmeye başvurdu: (i)Batı etkisinin Rusya’ya henüz ulaşmadığı“modern öncesi dönem”; (ii) Aydınlanmaile başlayıp XX. yüzyılın sonlarına dek sürenve liberalizm, komünizm ve milliyetçilikideolojilerinin damgasını vurduğu “moderndönem” –ki yüzyılın sonuna doğru komünizmve milliyetçilik etkisini yitirirken liberalizmhâlâ etkiliydi; (iii) XX. yüzyılın sonuylabaşlayan “postmodern dönem” –ki bu yenisüreç modernliğin ve liberalizmin değerlerinesarsıcı bir etki yaptı. Sotniçenko bu noktadadini örnek gösterdi ve “PostmodernizmTanrı’nın rövanşıdır; çünkü modernite diniortadan kaldırmak isterken postmodernlikonu yeniden gündeme taşıdı” dedi.Bu çerçeveden hareketle Türkiye veOrtadoğu’da postmodern döneminyaşandığını belirten Sotniçenko’ya göre, buyeni dönem Türkiye’de AK Parti’nin iktidarolmasıyla 2002’de başladı. Bu bir kırılmaydı.Zira önceki dönemde iktidara gelen siyasîpartiler ve aktörler oldukça modern ve laikiken son on senedir Türkiye’de din, siyasetve gelişme birarada yaşanıyor. Ortadoğu’yagelince, “Arap Baharı” sürecinde halklarınkarşı çıktığı liderler, XX. yüzyıldan kalmamodern liderler; onların sosyalist, milliyetçive pan-Arap görüşleri zaten geçen yüzyılınsonunda geçerliliğini yitirmişti.Bu girizgâhın ardından Rusya’daki içdengeleri anlamamız için geriye dönük olaraksürece bakan Sotniçenko, komünizminyıkılmasının akabinde özellikle 1991-94 döneminde Rus elitin ağırlıklı olarakliberalizmi ve Batıcılığı benimsendiğinive siyasal alanda Batı’yla iyi ilişkilerinsürdürülmesini desteklediğini, ama Rushalkının Batıcılık düşüncesini sevmediğiniifade etti. Nitekim Rusya’daki LevadaMerkezi’nin yıllardır yaptığı kamuoyuaraştırmalarının 2011 sonucuna göre,halkın %10’u ülkesini Avrupa’nın, %6’sı daAsya’nın bir parçası olarak görüyor; %74’lükkesim ise Rusya’yı ikisinden de bağımsız birAvrasya ülkesi olarak kabul ediyor ve yeniliberal yapıyı benimsemiyor. Sotniçenkoişte bu durumu, XIX. yüzyılda Osmanlıİmparatorluğu’nda yönetici elitin Batı’yayönelme çabasına karşı halkın tepkisiyleortaya çıkan gerilime benzetti.Bu çerçeveden hareketle “Arap Baharı”nayönelik yönetici elitler bazında ikifarklı bakış açısı olduğunu belirtti:“Vladimir Putin, modern dönemdenkalma milliyetçi ve laik bir lider;tıpkı Hüsnü Mübarek, MuammerKaddafi ve Beşşar Esed gibi.Mevcut Rus eliti de Putin’le