bülten 78 (pdf) indir - Bilim ve Sanat Vakfı

evvelinde Avrupalı sömürgecigüçlerin Ortadoğu’yla vedaha genel olarak İslâmdünyasıyla kurdukları ilişkiyebakmalı. Bugünkü tema vemevzuların ekseriyeti yenideğil, muhtemelen dahagüçlü ve doğrudan yollardan,zaman zaman yeni biçimleralıyorlar. Bunları tarihselbağlamına koymak mühim.Kitapta Ortadoğuçalışmalarının tarihiniokuyoruz, acaba ZacharyLockman bu tarihinneresinde duruyor?Harvard’da siz doktorayagirdiğinizde (1983)akademik ortam nasıldı?Ortadoğu’da işçi sınıfınıntarihini çalışmaya nasılkarar verdiniz?Kitabı okuyanlara daimisurette diyorum, kitap benimbakış açımdan yazıldı; benimtecrübelerimi ve yorumlarımıyansıtıyor; bir başka bakışaçısından çok daha farklıbir tarih yazılabileceğineeminim. Amerikan 60’larının,özellikle de Vietnam Savaşınakarşı gelişen hareketin birürünüyüm, akademik olarakise “aşağıdan tarih” vetoplumsal tarih akımlarınıntakipçisiyim. Kitabın datartıştığı üzere, Said’inŞarkiyatçılık’ından önce,Ortadoğu toplumlarının,tarihinin ve siyasetinin eskişarkiyatçı okumalarına vemodernleşme kuramınaekonomi politik üzerinden,Marksist bir bakış açısındanyapılan eleştirileri bilecekkadar yaşlıyım. Lisansöğrencisiyken ve dedoktoraya başladığımda,hâlâ klasik şarkiyatçı vemodernleşme kuramcımetinler okutuluyordu.Edward Said’le veŞarkiyatçılık’la ve peşisıra gelen çalışmalarla işinrengi değişti. Daha lisansöğrencisiyken ve sonrasındadoktorada bunlardançok etkilenmiştim. Bubağlamda toplumsal tarihakımı içinde bulunmakanlamlı geldi. Mısır’daki işçisınıflarının tarihi üzerineçok az şey yapılmıştı.Aynı dönemde dünyadabirçok yerde işçi sınıfıtarihi çalışılıyordu, Mısırneden olmasın dedim. Aynızamanda Mısır kaynaklar vearşivler bakımından Arapdünyasında erişimin en rahatolduğu ülke. 70’lerin sonugibi gidip doktora çalışmamıgerçekleştirdim, bu da JoelBeinin’le birlikte yazdığımızkitaba evrildi.Tez hocanız kimdi?İlginç bir soru. Ben doktoraöğrencisiyken Harvard’dakadrosu bulunan birOrtadoğu uzmanı yoktu.Meşhur Hamilton Gibb60’ların ortasında hastalanıpvefat ettikten sonra –bendençok önce oluyor bu– uzunbir süre kimseyi almadılar,ta ki 90’larda Roger Owen,Oxford’dan gelene dek.Dolayısıyla 70’lerde ve80’lerde Harvard’daki birçokdoktora öğrencisi ekseriyetlekendilerini eğittiler, örneğinkadın tarihi çalışan JudithTucker, Suriye üzerineyazan Philip Koury, Lübnançalışan Leila Fawaz, Ürdünçalışan Mary Wilson vebirçok başka akademisyen.Hepimiz toplamda iki kişiyleçalıştık, biri Harvard’daydı,diğeri ziyaret ederdi.İlki Avrupa iktisat tarihiçalışan David Landes’dir.Siyaseten ve muhtemelendüşünsel bakımdan bir haylimuhafazakârdı. Fakat bizeyardım edecek kimse yoktu;Landes Ortadoğu’yla ilgiliydi,duruma el atıp bizleredoğru dürüst düşünselsiyasal bir ortaklığı olmadığıhalde danışmanlık teklifetti. Hakkını vermek lazım,bizimle aynı fikirde olmasada destekledi.Öteki kişi Albert Hourani’dir,zaman zaman ziyaret ederdive ziyadesiyle destek olurdu.Geleneksel olarak entelektüeltarih çalışıyorduysada, çoğumuzun aslidanışmanıydı. Farklı tarihyapma yollarının olduğununfarkındaydı ve kendisininyapmadığı şeyleri yapmamızhoşuna gidiyordu –bunaen basit anlamıyla arşivçalışması dâhil. Çokfarklı bir İngiliz akademikgeleneğinden –fikirler tarihi–geliyordu, fakat çok destekoldu, harika bir insandı.Bu halde doktorayı verdik.Tezi bitirdikten sonra dokuzsene Harvard’da çalıştım,sonrasında halen çalıştığımNew York Üniversitesi’negeldim. Mısır çalışmamdansonra her zaman ilgilendiğimbir mevzu olan Filistinsorununa yöneldim. Buradada emeği belli bazı konularıaraştırmak –Siyonizmin,8ZacharyLockmanile HangiOrtadoğu?üzerine söyleşi