İstanbul Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları

İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları67Sendikal örgütlenmenin zorunlu olarak işkolu düzeyinde olması, meslekveya işyeri esasına göre işçi sendikası kurulamaması, işyerinin hangi işkolunagireceğinin Bakanlık tarafından belirlenmesi gibi konular serbestörgütlenme hakkına aykırı görülmektedir. Bu eleştiriler dikkate alınarak,yukarıda da belirtildiği gibi, işyerinin hangi işkoluna girdiğinin belirlenmesiyetkisinin Bakanlıktan alınıp Toplu İş İlişkileri Kurulu’na verilmesi uygungörülmüştür. Kurul’un, özerk bir yapıya sahip olması nedeni ile politik etkilerdenbağımsız bir şekilde uzmanca işkolu belirlemesi yapması beklenir.Sendikaların sadece işkolunda örgütlenmesi ve işyeri sendikalaşmasınaolanak tanınmaması ise ülke koşullarından kaynaklanan bir durum olduğugerekçesi ile genellikle kabul edilmekte ve örgütlenme özgürlüğüneaykırılık oluşturmadığı ileri sürülmektedir. Yukarıda belirtildiği gibi, endüstrileşmeningecikmesi, buna bağlı olarak bir işçi sınıfının oluşamaması,küçük işletmelerde çalışan işçilerin bir sınıf bilincine ulaşamamaları ve budoğrultuda örgütlenememeleri karşısında, 1950’li yıllardan sonra demokratikleşmesürecine giren ülkede yasa yolu ile örgütlenme özgürlüğününönü açılmaya çalışılmıştır. Özellikle 1960 Anayasası ile toplu iş sözleşmesiözerkliğinin temel kurumları olan sendika, toplu iş sözleşmesi ve grev haklarıkurumları çalışma yaşamına kazandırılmıştır. Bu gecikmeler nedeniile batı ülkelerinde olduğu gibi 19. yüzyıl başlarından itibaren köklü veözgür bir sendikacılık gelişememiş, gecikmeli de olsa yasaların sağladığıolanaklarla kurulu bulundukları işyerlerinde ve işkollarında birbirleri ilerekabet eden ve toplu iş sözleşmesi yapma yetkisi alabilmek için acımasızcamücadele eden sendikalar ortaya çıkmıştır. İşyerlerinde, kimi zaman işverenlerindegirişimi ile yüzlerce küçük ve etkisiz sendikalar kurulmuştur. Buolumsuzluğu gidermek için gene yasa yolu ile sendikaları güçlendirmek veişveren karşısında etkili olmalarını sağlamak amacı ile sendikaların işkoludüzeyinde kurulması esası benimsenmiştir. Günümüzde endüstri alanındaciddi gelişmeler olmasına rağmen bu yapıda çok büyük bir değişiklik olduğusöylenemez.5) Toplu İş Sözleşmesinin TeşmiliTaslağın 38. maddesi 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve LokavtKanunu'nun 11. maddesinin birinci fıkrasını değiştirmiştir.Taslağın 38. maddesine göre “ Bakanlar Kurulu, bir işkolunda en çok üyeyesahip olan sendikanın yapmış olduğu toplu iş sözleşmesini o işkolundaki işçive işveren sendikaları veya ilgili işverenlerden birinin veya Çalışma ve SosyalGüvenlik Bakanının talebi üzerine, Yüksek Hakem Kurulunun görüşünüaldıktan sonra tamamen veya kısmen veya zorunlu değişiklikleri yaparak o