İstanbul Barosu İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları

134 İstanbul Barosu Yayınlarısizin 30’a çıkarılması sonucu, bu güvenceden uygulamada çok sınırlı birgrup faydalanabilmektedir. Bu durum, güvenceden yararlananların değil,yararlanamayanların “sınırlı bir kategori” olabileceği öngören 158 sayılıSözleşmeye aykırılık teşkil etmektedir. Yapılacak bir yasal değişiklikle işgüvencesinin kapsamının genişletilmesi gerekir.Hukukumuzda öngörülen ve 158 sayılı Sözleşmeyi temel alan düzenlemeleresas itibariyle isabetlidir. Düzenlemelerin gerekçesinde iş güvencesi sisteminiyıllardır uygulayan ülkelerin mevzuat ve yargı kararlarından faydalanılarak,sistemi ilk defa uygulayacak yargı organına yol gösterici açıklamalaryapılmıştır. Kapsam dışında, 158 sayılı Sözleşmeye aykırılık söz konusudeğildir. Bu durum öngörülen model açısından da geçerlidir. Ancak öngörülenmodel, ülke koşulları da dikkate alındığında, uygulamada ciddi bazısorunlara yol açmaktadır.İş güvencesinin özünde işçinin mevcut işinin korunmasının yattığı tartışmasızolmakla birlikte, bunu zorla sağlamanın mümkün olmadığı da birgerçektir. İşverene işçiyi işe başlatmama olanağın tanınmasında söz konusuolan haklı gerekçeler, aynı şekilde geçersiz (bazen sendikal) sebepleçıkarıldığı işyerine dönmek istemeyen işçi açısından da geçerlidir.İşe iade davaları öngörülenden çok daha uzun sürmektedir. İşçinin uzayandava sürecinde memnun olduğu bir iş bulmuş olması ve daha önce geçerliolmayan bir nedenle feshedilmiş iş ilişkisine geri dönmek yerine, mevcut işsözleşmesi ile çalışmasını sürdürmek istemesi son derece doğaldır. Bununötesinde, eski işyerinde işçiye karşı iyi niyet kurallarına aykırı davranılmış,işçinin sendikal hakları ihlal edilmiş, iş ilişkisinin devamı beklenemez ölçüdezedelenmiş olabilir. Öğretide bu gibi durumlar göz önünde tutulduğunda,işçiye işe iade davası yerine kötü niyet tazminatı veya sendikal tazminattalep edebilme olanağı sağlayan bir yasa değişikliği yapılması gerektiği belirtilmektedir141 .Etkili bir iş güvencesi sisteminin onlarca yıldır uygulayan ülkelerde dahiişe iade davaları sonucunda işe dönme oranı yok denecek kadar düşük birseviyede gerçekleşmektedir. Ülkemizde bu konuda tutulmuş istatistiklermevcut olmamakla birlikte, oranın diğer ülkelerden daha yüksek olmadığı,hatta daha düşük olabileceği düşünülmektedir. Dava sonucunda verilenişe iade kararları üzerine sürdürülen iş ilişkilerinin büyük çoğunluğununda, kısa bir süre sonra tekrar sona erdiği yargı kararlarına konu olaylardananlaşılmaktadır.141 Süzek, 563; Soyer, Feshe Karşı Koruma, 66; Alpagut, İş Güvencesi, 239-240; Akyiğit, İşGüvencesi, 333; Çil, Şahin: Sendikal Tazminat, Karar İncelemesi, Legal İSGHD, 2005/6,670.