İstanbul Barosu İŠve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları
İstanbul Barosu İŠve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları İstanbul Barosu İŠve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları
İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku 2011 Yılı Toplantıları123den tazminat hukukuna yöneliş şeklindedir 112 . Ancak işveren işçiyi işe iadeetmemesinde söz konusu olabilecek haklı gerekçelerin, işçinin eski işinedönmek istememesi açısından da söz konusu olabileceği unutulmamalıdır.Mevcut sistem ise, bu şekilde düşünen bir işçinin iş sözleşmesinin geçersizsebeple feshedilmesi halinde herhangi bir yaptırım öngörmemiştir.İkinci olarak, 21. maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “…en çok dört ayakadar…” ibaresinin, Anayasa’nın 2., 5., 11., 49. ve 60. maddelerine aykırılığıiddiasıyla iptali için itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurulmuş,Yüksek Mahkeme oyçokluğu ile verdiği kararıyla iptal isteminin reddinekarar vermiştir. Yüksek Mahkeme’ye göre, “…Yasa’nın 20. ve 21. maddelerindeyer alan düzenlemeler arasında bütünlük bulunduğu görülmektedir.Yasakoyucu tarafından 20. maddede yargılama süresi olarak öngörülen toplamdört aylık süre, 21. maddenin üçüncü fıkrasında, feshin geçersizliğinekarar verilmesi durumunda, kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığısüre için elde edebileceği azami ücret ve diğer hakları belirlemekteölçü olarak kullanılmıştır. İş hayatında işçi ve işveren arasındaki dengeyi kurarakçalışma barışını sağlamak ve korumak Devletin görevleri arasında yeralmaktadır. Buna göre, iş hayatı koşulları ve ülke verileri göz önüne alınarak,işçi ve işveren ilişkilerinde her iki tarafın hak ve yükümlülüklerinin gözetilmesizorunlu bulunmaktadır. Bu durumda, iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğineilişkin kararın kesinleşmesine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için doğmuşbulunan ücret ve diğer haklarının en çok dört aylık kısmının ödenmesineilişkin düzenleme, yargılama aşamasında öngörülen seri muhakeme usulügözetildiğinde işçi ve işveren arasında olması gereken hak ve yükümlülükdengesinde bir ölçüsüzlüğe yol açmamaktadır. Bu nedenle itiraz konusu ibareAnayasa’nın 2., 11., 49. ve 60. maddelerine aykırı değildir, iptal istemininreddi gerekir. Kuralın Anayasa’nın 5. maddesiyle ilgisi görülmemiştir…” 113 .Görüldüğü gibi, Anayasa Mahkemesi kararında işe iade davasının seri yargılamausulüne göre yürütüleceğine vurgu yapmış, bir anlamda davanınöngörülenden çok uzun sürmeyeceğinden hareket etmiştir. Oysa, yukarıdabelirttiğimiz gibi, seri yargılama usulünün adından başka bir seriliktaşımadığı herkesçe kabul edildiği gibi, 6100 sayılı Hukuk MuhakemeleriKanunu’nun gerekçesinde dahi bu gerçeğe yer verilmiş ve bahsedilen usulkaldırılmıştır. İşe iade davasının uzamasının bedeli genellikle ekonomikyönden güçsüz olan işçi tarafından ödenmekte, dava ne kadar sürerse sür-112 Alpagut, İş Güvencesi, 202-203.113 AYM., 18.12.2008, E. 2005/2 K. 2008/181, RG., 7.10.2009, 27369. Karara ilişkin birdeğerlendirme için bkz. Centel, Tankut: Anayasa Karşısında Boşta Kalınan Süreye İlişkinÜcreti Sınırlama, Sicil, Aralık 2009, S.16, 15 vd.
124 İstanbul Barosu Yayınlarısün işçi en çok dört aya kadar doğmuş bulunan ücret ve diğer haklarınıalabilmektedir. Öğretide belirtildiği gibi, feshin geçersiz sayılması sonucunda,iş sözleşmesinin bir kesilme olmaksızın devam ettiği kabul edildiğinegöre, teknik hukuk açısından işçiye boşta geçen tüm süreye ilişkin ücretinve hakların ödeneceğinin öngörülmesi daha isabetli olurdu 114 .Son olarak, 21. maddenin altıncı fıkrasının, sözleşmeyle birinci, ikinci veüçüncü fıkralarda yer alan hususların değiştirilmesine olanak bırakmadığından,işçilerin sözleşme ile iş güvencesini daha etkin koşullara bağlamasınıengelleyeceği, toplu iş sözleşmesi ve sözleşme özgürlüklerine ilişkinAnayasa’nın 53. ve 48. maddelerine, anılan hak ve özgürlükleri sınırlandırdığıiçin Anayasa’nın 13. maddesine ve bu nedenlerle Anayasa'nın 2.ve 11. maddelerine de aykırı olduğu iddiasıyla iptali için Anayasa Mahkemesinebaşvurulmuş, Yüksek Mahkeme oyçokluğu ile verdiği kararıylaiptal isteminin reddine karar vermiştir. Karara göre, “…Sözleşme hürriyetineaykırı olduğu ileri sürülen kuralın, işverenler karşısında işçilerin zordurumundan yararlanılarak 21. maddede belirtilen haklarının sözleşmelerleortadan kaldırılmasının ya da daraltılmasının önlenmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır.Bu anlamda işçi ile işveren arasında hak ve yükümlülüklerkonusunda Anayasa'nın 13. maddesinde öngörülen ölçülere uygun bir dengeoluşturulduğu görüldüğünden kural, Anayasa'nın 13. ve 48. maddelerineaykırı değildir, iptal isteminin reddi gerekir. Osman Alifeyyaz Paksüt bugörüşe katılmamıştır. Kuralın Anayasa'nın 2., 11. ve 53. maddeleri ile ilgisigörülmemiştir.” 115 .Kararda da atıfta bulunulan Osman Alifeyyaz Paksüt’ün karşıoy yazısındaisabetli olarak, “…Anayasa'nın 48. maddesinde, sözleşme hürriyetinin sınırlandırılmasıiçin açık bir sebep gösterilmemiştir. Her ne kadar muhteremçoğunluk, 48. maddenin ikinci fıkrasında belirtilen ve özel teşebbüslerin çalışmalarınailişkin tedbirlerin alınması amacıyla devlete verilen görevi, sözleşmehürriyetinin sınırlanmasına olanak veren bir neden gibi kabul etmişise de, bahse konu ikinci fıkranın bu şekilde anlaşılmasının temel hak veözgürlüklerin korunması ve güçlendirilmesi amacına uymadığı düşüncesindeyim.Kaldı ki, Anayasa'nın 53. maddesinde düzenlenen toplu iş sözleşmesihakkı yönünden 48. maddedekine benzer, yorum yoluyla dahi sınırlamanedeni kabul edilebilecek herhangi bir kural mevcut değildir. İptali istenenkuralın amacının, İş Kanunu'nun 21. maddesinde öngörülen tazminatların114 Süzek, 566, 588; Aktay/Arıcı/Kaplan Senyen, 174; Şakar, 174-175; Taşkent (Eyrenci/Taşkent/Ulucan), 180; Güzel, İş Güvencesi, 111, 116; Eyrenci, Yeni Düzenlenmeler,37; Ulucan, İş Güvencesi, 84. Karş. Tuncay,İş Güvencesi Yasası, 10; Soyer, Feshe KarşıKoruma, 61.115 AYM., 19.10.2005, E. 2003/66, K. 2005/72, RG., 24.11.2007, 26710.
- Page 73 and 74: 72 İstanbul Barosu Yayınlarıve 6
- Page 75 and 76: 74 İstanbul Barosu Yayınlarıgere
- Page 77 and 78: 76 İstanbul Barosu Yayınlarıönc
- Page 79 and 80: 78 İstanbul Barosu Yayınlarıdika
- Page 81 and 82: 80 İstanbul Barosu Yayınlarıdan
- Page 83 and 84: 82 İstanbul Barosu YayınlarıGiri
- Page 85 and 86: 84 İstanbul Barosu Yayınlarıgeri
- Page 87 and 88: 86 İstanbul Barosu Yayınlarıkesi
- Page 89 and 90: 88 İstanbul Barosu Yayınlarılaz
- Page 91 and 92: 90 İstanbul Barosu Yayınlarıveri
- Page 93 and 94: KonuİŞ GÜVENCESİ SİSTEMİNE EL
- Page 95 and 96: 94 İstanbul Barosu Yayınlarıyeni
- Page 97 and 98: 96 İstanbul Barosu Yayınlarıleri
- Page 99 and 100: 98 İstanbul Barosu Yayınlarırild
- Page 101 and 102: 100 İstanbul Barosu Yayınlarıdı
- Page 103 and 104: 102 İstanbul Barosu Yayınlarıli
- Page 105 and 106: 104 İstanbul Barosu Yayınları- (
- Page 107 and 108: 106 İstanbul Barosu Yayınlarıge
- Page 109 and 110: 108 İstanbul Barosu Yayınlarıüs
- Page 111 and 112: 110 İstanbul Barosu Yayınlarıten
- Page 113 and 114: 112 İstanbul Barosu Yayınlarıril
- Page 115 and 116: 114 İstanbul Barosu YayınlarıHuk
- Page 117 and 118: 116 İstanbul Barosu Yayınlarıça
- Page 119 and 120: 118 İstanbul Barosu YayınlarıBel
- Page 121 and 122: 120 İstanbul Barosu Yayınlarıİ
- Page 123: 122 İstanbul Barosu Yayınlarısü
- Page 127 and 128: 126 İstanbul Barosu YayınlarıKan
- Page 129 and 130: 128 İstanbul Barosu Yayınlarıİ
- Page 131 and 132: 130 İstanbul Barosu YayınlarıBun
- Page 133 and 134: 132 İstanbul Barosu YayınlarıDol
- Page 135 and 136: 134 İstanbul Barosu Yayınlarısiz
- Page 137 and 138: 136 İstanbul Barosu Yayınlarıcih
- Page 139 and 140: 138 İstanbul Barosu Yayınlarıbel
- Page 141 and 142: 140 İstanbul Barosu Yayınlarıdö
- Page 143 and 144: 142 İstanbul Barosu Yayınlarıget
- Page 145 and 146: 144 İstanbul Barosu Yayınlarıgi
- Page 147 and 148: 146 İstanbul Barosu Yayınlarımuv
- Page 149 and 150: 148 İstanbul Barosu Yayınlarıİ
- Page 151 and 152: 150 İstanbul Barosu YayınlarıTab
- Page 153 and 154: 152 İstanbul Barosu Yayınlarıbir
- Page 155 and 156: 154 İstanbul Barosu Yayınlarıisa
- Page 157 and 158: 156 İstanbul Barosu YayınlarıBu
- Page 159 and 160: 158 İstanbul Barosu Yayınlarınen
- Page 161 and 162: 160 İstanbul Barosu YayınlarıSay
- Page 163 and 164: 162 İstanbul Barosu Yayınlarıİ
- Page 165 and 166: 164 İstanbul Barosu Yayınlarımuz
- Page 167 and 168: 166 İstanbul Barosu Yayınlarımak
- Page 169 and 170: 168 İstanbul Barosu Yayınlarırı
- Page 171 and 172: 170 İstanbul Barosu YayınlarıBu
- Page 173 and 174: 172 İstanbul Barosu Yayınlarıteh
İş <strong>ve</strong> <strong>Sosyal</strong> Gü<strong>ve</strong>nlik <strong>Hukuku</strong> <strong>2011</strong> Yılı Toplantıları123den tazminat hukukuna yöneliş şeklindedir 112 . Ancak iş<strong>ve</strong>ren işçiyi işe iadeetmemesinde söz konusu olabilecek haklı gerekçelerin, işçinin eski işinedönmek istememesi açısından da söz konusu olabileceği unutulmamalıdır.Mevcut sistem ise, bu şekilde düşünen bir işçinin iş sözleşmesinin geçersizsebeple feshedilmesi halinde herhangi bir yaptırım öngörmemiştir.İkinci olarak, 21. maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “…en çok dört ayakadar…” ibaresinin, Anayasa’nın 2., 5., 11., 49. <strong>ve</strong> 60. maddelerine aykırılığıiddiasıyla iptali için itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesine başvurulmuş,Yüksek Mahkeme oyçokluğu ile <strong>ve</strong>rdiği kararıyla iptal isteminin reddinekarar <strong>ve</strong>rmiştir. Yüksek Mahkeme’ye göre, “…Yasa’nın 20. <strong>ve</strong> 21. maddelerindeyer alan düzenlemeler arasında bütünlük bulunduğu görülmektedir.Yasakoyucu tarafından 20. maddede yargılama süresi olarak öngörülen toplamdört aylık süre, 21. maddenin üçüncü fıkrasında, feshin geçersizliğinekarar <strong>ve</strong>rilmesi durumunda, kararın kesinleşmesine kadar işçinin çalıştırılmadığısüre için elde edebileceği azami ücret <strong>ve</strong> diğer hakları belirlemekteölçü olarak kullanılmıştır. İş hayatında işçi <strong>ve</strong> iş<strong>ve</strong>ren arasındaki dengeyi kurarakçalışma barışını sağlamak <strong>ve</strong> korumak Devletin görevleri arasında yeralmaktadır. Buna göre, iş hayatı koşulları <strong>ve</strong> ülke <strong>ve</strong>rileri göz önüne alınarak,işçi <strong>ve</strong> iş<strong>ve</strong>ren ilişkilerinde her iki tarafın hak <strong>ve</strong> yükümlülüklerinin gözetilmesizorunlu bulunmaktadır. Bu durumda, iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğineilişkin kararın kesinleşmesine kadar işçiye çalıştırılmadığı süre için doğmuşbulunan ücret <strong>ve</strong> diğer haklarının en çok dört aylık kısmının ödenmesineilişkin düzenleme, yargılama aşamasında öngörülen seri muhakeme usulügözetildiğinde işçi <strong>ve</strong> iş<strong>ve</strong>ren arasında olması gereken hak <strong>ve</strong> yükümlülükdengesinde bir ölçüsüzlüğe yol açmamaktadır. Bu nedenle itiraz konusu ibareAnayasa’nın 2., 11., 49. <strong>ve</strong> 60. maddelerine aykırı değildir, iptal istemininreddi gerekir. Kuralın Anayasa’nın 5. maddesiyle ilgisi görülmemiştir…” 113 .Görüldüğü gibi, Anayasa Mahkemesi kararında işe iade davasının seri yargılamausulüne göre yürütüleceğine vurgu yapmış, bir anlamda davanınöngörülenden çok uzun sürmeyeceğinden hareket etmiştir. Oysa, yukarıdabelirttiğimiz gibi, seri yargılama usulünün adından başka bir seriliktaşımadığı herkesçe kabul edildiği gibi, 6100 sayılı Hukuk MuhakemeleriKanunu’nun gerekçesinde dahi bu gerçeğe yer <strong>ve</strong>rilmiş <strong>ve</strong> bahsedilen usulkaldırılmıştır. İşe iade davasının uzamasının bedeli genellikle ekonomikyönden güçsüz olan işçi tarafından ödenmekte, dava ne kadar sürerse sür-112 Alpagut, İş Gü<strong>ve</strong>ncesi, 202-203.113 AYM., 18.12.2008, E. 2005/2 K. 2008/181, RG., 7.10.2009, 27369. Karara ilişkin birdeğerlendirme için bkz. Centel, Tankut: Anayasa Karşısında Boşta Kalınan Süreye İlişkinÜcreti Sınırlama, Sicil, Aralık 2009, S.16, 15 vd.