Türkiye BMİDÇS I. Ulusal Bildirimi - Enerji ve Tabii Kaynaklar ...

2. ULUSAL ŞARTLARV. Karasal Doğu Anadolu İklimi: Ortalama kış mevsimi sıcaklığı 0 o C’nin altındadır. En soğuk ay olan Ocak ayı ortalamasıcaklığı -8 ve -10 o C arasındadır. En sıcak ayın ortalama sıcaklığı 20 o C’yi geçmez. Alçak havzalar, ovalar ve derin vadilerhariç olmak üzere yıllık yağış miktarı 500 mm.nin üzerindedir. Yıllık azami yağış miktarı kuzeydoğu Anadolu’da ilkbaharsonundan yaz ortasına kadar geçen sürede, bölgenin kalan kısmında ise kış ve ilkbahar mevsimlerinde kaydedilir. Bölgesoğuk dönemde kar ile kaplıdır ve don olayı sıklıkla görülür. [6]Türkiye’de Akdeniz İklim bölgesinde yer alan bölgelerde yüksek derecede iklimlendirme ihtiyacı görülürken, Doğu AnadoluBölgesi ve Orta Anadolu’nun bazı bölgelerinde yüksek derecede ısınma ihtiyacı görülmektedir.2.5 Ekonomik ProfilTürk ekonomisi tamamen “açık ekonomi” profiline sahiptir. Türkiye’nin makroekonomik ortamında mal ticareti ve sermayehareketleri tamamen serbest olup, mali deregülasyon süreci tamamlanmıştır.2.5.1 Türk Ekonomisi / 1990’dan günümüzeTürkiye’nin 1980 sonrası dönemde, izlediği uyumlaştırma yolu iki uzun aşamada incelenebilir. “1981-1988” ve “1989-1998”.Birinci aşamanın en temel özelliği ihracatın teşvik edilmesi ile gerçekleştirilen yapısal dönüşüm olmakla birlikte, döviz kurudüzenlemeye tabi olup sermaye akışları ise denetime tabi olmasıydı. Bu dönem içerisinde küresel piyasalarla bütünleşmeesas alınarak mal ticaretinin serbestleştirilmesi gerçekleştirilmiştir. Bu döneme aynı zamanda ücret üzerindeki kontroller dedamgasını vurmuştur.Ülkemizde 1989 yılından başlamak üzere, kamu ücretlerinin payı ve oranındaki artışlar, sosyal altyapı yatırımları sayesindeçalışan orta sınıfın yaşam standartları yükselmiş, ancak bunun bir sonucu olarak kamu açıkları büyümüş ve enflasyonartmıştır. Yabancı sermaye hareketleri üzerindeki kontrolün kaldırılması ve 1989 yılında Türk Lirasının dövize çevrilebilirliğisayesinde Türkiye yerli pazarını küresel rekabete açmıştır. 1989 reformlarının hemen ardından gelen üç yıllık dönemde,makro ekonomik dengeler “dış ticaret açığı”nı gerçekçi olmayan bir biçimde ortadan kaldırmıştır. Bu durum ise, ülkemizeani sıcak para akışına ve ucuz ithalatın artışına neden olmuş bu sayede da reel ücretlerdeki artış finanse edilmiştir.Uluslararası arenada 1990 yılında yaşanan iki büyük gelişme Türk ekonomisine ek zorluklar getirmiştir. Bu gelişmeler İran-Irak savaşı ve 1990 yılı Körfez Krizidir. Bu iki uluslararası gelişme sonucunda, Türkiye iki büyük pazarını kaybetmiş ve budurum Türkiye’nin ihracatı üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. Ülkemizde kamu açığının enflasyon üzerinde yarattığı baskı,uygulanan döviz kuru politikası ve genel olumsuz ekonomik gelişmeler 1994 krizinin zeminini hazırlamıştır.1995 yılından sonra yeniden büyüme eğilimi başlamıştır. Reel GSYİH’da kaydedilen büyüme, 1995-1997 yılları arasında%7 olmuştur. Ayrıca, 1997 Asya krizlerinin ve 1998 yılında Rusya’nın kamu borçlarında ilan ettiği moratoryumun olumsuzetkileri 1998 yılında Türkiye’de hissedilmiş ve ekonomi tekrar krize sürüklenmiştir. 1999 yılındaki yıkıcı deprem istikrarçabalarının ertelenmesine neden olmuştur. Ardından Ağustos 1998’de makroekonomik uyum koşulları Uluslararası ParaFonu’nun (IMF) Yakın İzleme Anlaşması ile ortaya konulmuş ve Aralık 1999 tarihinde de yürürlüğe girmiştir. IMF 1999 ve2002 yılları arasında net toplam 20.6 milyar $ mali yardımda bulunmuştur. 1998 Yakın İzleme Anlaşması ve ardından gelenAralık 1999 stand-by anlaşmasının temel amacı, 2002 sonu itibariyle enflasyon oranını tek haneye düşürmek olmuştur. 1999yılında başlatılan Yakın İzleme Anlaşmasının beraberinde getirdiği değişikliklerden biri de ilk defa Anayasada özelleştirmehususunun yer almasıdır. Ayrıca, vergi tabanının yaygınlaştırılması ve kayıt dışı ekonomi ile mücadele kapsamında vergireformu başlatılmıştır.Ancak 2001 yılının başında Türkiye ciddi bir mali kriz yaşamış ve Merkez Bankası döviz kuru rejiminde değişiklik yapacağınıilan etmiş ve döviz kuru oranlarını dalgalanmaya bırakmıştır.Sonuç olarak, 2001 sonrası dönemde Türk ekonomisinin büyüme yolculuğu düzensiz ve değişken olmuş ve çoğunlukla sıcakpara akışına tabi olmuştur. 2003 yılında ekonomi reel olarak %5.8 büyümüştür. Fiyat hareketleri yıl boyunca kontrol altındatutulmuş ve tüketici fiyatlarında 12 aylık ortalama enflasyon oranı 2002 yılında %45.0’dan 2004 yılında %10.6’ya; toptaneşya fiyatları ise %50.1’den % 11.1’e gerilemiştir. [9] Verimlilik artışı, iyileşme gösteren ekonomi performansında önemli birrol oynamıştır. Toplam faktör verimliliğinin ekonomik büyümeye olan katkısı 1996 ve 2000 yılları arasında % 24.5 olmuş ve2001-2005 döneminde %42’ye ulaşmıştır. Aynı dönemde sermaye birikiminin büyümeye olan katkısı, istihdamdaki büyümebağlamında %51.7 ve %6.3 olarak kaydedilmiştir. [14]Genel anlamda Türk ekonomisinin makro ekonomik profili, 1990 yılından bu yana farklı özelliklere sahip aşamalardanoluşmuştur. Ülkemizin mali kriz yaşadığı dönemler ile sera gazı emisyon seviyesi arasında doğrudan bir ilişki bulunmaktadır. Türkiye, AB Katılım Öncesi Mali İzleme Prosedürü kapsamındaki yükümlülüklerini yakın gelecekte yerine getirmetaahhüdünde de bulunmuştur. [1] 1980 sonrası Türk ekonomisinde yaşanan gelişmeler özetle ek-3’de yer almaktadır. Bölüm, şekil 3.12’ye bakınız.40