Türkiye BMİDÇS I. Ulusal Bildirimi - Enerji ve Tabii Kaynaklar ...

1972 Birleşmiş Milletler (BM) Stockholm İnsan Çevresi Konferansı ile ivme kazanan çevre alanındaki uluslararası gelişmelereparalel olarak, Türkiye, çevre alanında ulusal politikalar geliştirmek üzere önemli bir döneme girmiştir. Özellikle, 1992BM Rio Çevre ve Kalkınma Konferansında alınan kararlardan sonra, “sürdürülebilir kalkınma” felsefesi Türkiye’de çevrepolitikalarında da dikkate alınmıştır. Türkiye çevre alanındaki uluslararası anlaşma ve sözleşmelerin çoğunu imzalamıştır.İlgili liste Ek 1’de yer almaktadır. [2]AB Müktesebatının gereklerini yerine getirmek üzere, çevre mevzuatının yapısını güçlendirme çalışmaları AB eksenindedevam etmektedir.Çevre Kanunu 26 Nisan 2006 tarih ve 5491 sayılı kanunla kabul edilmiş olup amacı, sürdürülebilir çevre ve kalkınma ilkeleriile uyumlu olarak çevrenin korunmasını tüm yaşamsal kaynakları için ortak payda haline getirmektir.Bir önceki kanun ile kıyaslandığında, yeni kanun çevresel sorumluluk, denetim ve bilgi paylaşımı kapsamında ortak bildirimdebulunma yükümlülüğü açısından bağlayıcı maddeler ihtiva etmektedir.Devlet Planlama Teşkilatının görevi (DPT), kaynakların etkili kullanımı ile ilgili olarak ekonomik ve sosyal alanlardakihükümet politikalarının temel araçları olarak kabul edilen kalkınma planlarını hazırlamaktır. Çevre alanındaki hedeflerve gelişmeler üçüncü Beş Yıllık Kalkınma Planından (1973 – 1977) bu yana ülkenin kalkınma planları kapsamında yeralmaktadır.Sürdürülebilir kalkınma kavramı, Altıncı Beş Yıllık Kalkınma Planı ile kabul edilmiş ve ardından 1999 yılında Ulusal ÇevreEylem Planı (UÇEP) hazırlanmış olup, Yedinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (1996-2000) ile kabul edilmiştir. Böylelikle ülkeçapında etkili çevre yönetimi anlayışı başlatılmıştır. UÇEP, DPT’nin eşgüdümü ve Çevre Bakanlığının teknik desteği ile ilgilikuruluşların katılımını sağlamıştır. Bu kapsamda; (i) etkili çevre yönetim sisteminin geliştirilmesi için temel faaliyetlerinuygulanmasının önemi, (ii) çevresel veri ve kamuoyu bilinçlendirmesi, (iii) farklı konularda yeni yatırım önerileri (iv) AB’ninçevresel standartlara uyumu için yönetmeliklerin çıkarılması hususlarına vurgu yapılmıştır.DPT, iklim değişikliği Özelİhtisas Komisyonu Raporunu 2000 yılında yayınlamıştır.Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı (2001-2005) kapsamında, küresel iklim sisteminin korunması özelinde bir maddeeklenmiş ve ülkenin BMİDÇS’ne taraf olmasına yönelik çalışmalar başlatılmıştır. Planda ayrıca, enerji verimliliğini artırmakve enerji tasarrufu sağlayarak sera gazı emisyonlarının azaltılmasına yönelik hususlara da yer verilmiştir. Bu süre zarfında,Ulusal Sürdürülebilir Kalkınma Raporu’nda İklim Değişikliği ile ilgili özel bir bölüme de yer verilmiş olup, DPT’nin eşgüdümüve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) işbirliği ile hazırlanarak, 2002 yılındaki Dünya Sürdürülebilir KalkınmaZirvesinde sunulmuştur. Birinci Çevre ve Ormancılık Şurası 2005 yılında, farklı kesimlerdeki ilgili paydaşların katılımı iledüzenlenmiş olup, İklim değişikliği çalışma grubunca bir strateji belgesi hazırlamıştır.Bir sonraki adım olarak, Yedi Yıllık Kalkınma Planında (2007 – 2013) ülke koşullarına paralel olarak BMİDÇS gerekliliklerive Ulusal İklim Değişikliği Eylem Planının hazırlanması önerilmiştir.Ayrıca, Çevre ve Orman Bakanlığının etkinliğini sağlamak üzere gerekli sorumlulukların öncelikleri belirlemiş ve daimikurullar oluşturulmuştur. Bu kurullar, Yüksek Çevre Şurası, Çevre ve Orman Kurulu, Yerel Çevre Kurulları ve Merkezi AvKomisyonundan oluşmaktadır. Yüksek Çevre Kurulunun çok çeşitli görevleri arasında çevresel bilincin artırılmasına yönelikprogramları geliştirmek de bulunmaktadır. Söz konusu kurulun amacı, Türkiye’nin gelecekte oluşturulacak uluslararası çevresözleşmelerine taraf olma konusunda tavsiyelerde bulunmak, kentsel çevre yönetimi ilkelerini belirlemek, farklı kuruluşlararasındaki yetki dağılımından kaynaklanan uyuşmazlıkların önlenmesi için mevzuat konusunda rehberlik etmek, ülkeninenerji ihtiyacının karşılamak üzere çevreyle uyumlu enerji kaynaklarının kullanılmasına yönelik programlar geliştirmek veuygulama ilkeleri ile birlikte Özel Koruma Alanlarını belirlemek de yer almaktadır.2.1.2 Yerel Yönetimler ve ÇevreBüyükşehir Belediyesi ve diğer Belediyelerin mücavir alanlar dahilinde çevre alanında faaliyet gösteren tesisler için belediyemeclis üyelerine daha fazla görev verilmesi, yapılan son düzenlemelerle sağlanmıştır. [2]Orman Genel Müdürlüğü ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü hariç olmak üzere, Çevre ve Orman Bakanlığıbünyesindeki merkezi ve yerel teşkilatların dışında, bölge ve ilçelerde herhangi bir teşkilat bulunmamaktadır. Ancak, Çevreve Orman Bakanlığının yeniden yapılandırılmasına ilişkin hazırlık çalışmaları kapsamında bölgesel teşkilatların kurulmasıilişkin bir kanun tasarısı hazırlanmaktadır. Söz konusu bölgesel düzeydeki teşkilatlar, bu alandaki faaliyetlerin uygulanması,denetimi ve izlenmesinden sorumlu olacaktır.33