Türkiye BMİDÇS I. Ulusal Bildirimi - Enerji ve Tabii Kaynaklar ...

6. İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ, DUYARLILIK DEĞERLENDİRMESİ ve UYUM TEDBİRLERİŞekil 6.7’de kar su eşdeğerindeki değişiklikler gösterilmiştir. Şekilden de anlaşılacağı gibi doğu Anadolu’nun yüksekovaları ve Karadeniz dağlarının doğu kesimlerinde azalma 200 mm.’ye kadar çıkmaktadır. Bu rakamlar Türkiye’deki nehirhavzalarına doğru akarsu akımında çok büyük değişikliklerin olabileceğine işaret etmektedir. Akarsular, yalnızca güvenliiçme suyu, evlerde ve sınai amaçlı kullanım açısından değil aynı zamanda sulama ve elektrik üretimi için de Türkiye’nintemel su kaynağıdır.Şekil 6.7 Türkiye’ye ilişkin İklim Değişikliği Tahminleri: Kar Su Eşdeğerindeki Değişiklikler (mm cinsinden) (Onol ve Semazzi, 2006)6.1.3 Deniz Seviyesinin Yükselişi ve Kıyılara EtkileriSon yüzyıl için küresel anlamda deniz seviyesi yükselişi 10 ve 20 cm. civarında ölçülmüştür. Son yüzyılda, Akdeniz veKaradeniz Bölgeleri’nde, deniz seviyesi 12 cm. yükselmiştir. Kıyı şehirleri Türkiye toplam yüzölçümünün %5’inden azınıkaplasa da, 30 milyondan fazla kişi kıyı bölgelerinde yaşamaktadır.Deniz seviyesi ölçümleri, Türkiye Ulusal Deniz Seviyesi İzleme Sistemi (TUDES) tarafından yapılmaktadır. Antalya-II(Akdeniz), Bodrum-II ve Menteş (Ege) mareograf istasyonlarının 20 yıllık, Erdek (Marmara Denizi) mareograf istasyonunun21 yıllık deniz seviyesi değişikliği ölçümlerinin harmonik analizi ile hesaplanan ortalama deniz seviyesi bağıl doğrusaldeğişikliği, sırasıyla 7.4±0.6 mm/yıl, 4.3±0.8 mm/yıl, 3.8±0.6 mm/yıl ve 7.7±0.7 mm/yıl olarak hesaplanmıştır. Dörtmareograf istasyonundan alınan ortalama deniz seviyesi ölçümlerinin hepsinde belirgin bir artış söz konusudur. Dörtmareograf istasyonu tarafından tespit edilen 4-8 mm/yıllık yerel(bağıl) deniz seviyesi artışı yerleşim alanlarındaki verimli topraklarile kıyı alanlarındaki, yollar da dahil olmak üzere mühendislikyapıları için bir tehdit oluşturabilir. İnsan hayatına ya da ülkeninekonomisine karşı gelecekte meydana gelebilecek riskleri en azaindirgemek amacıyla Türkiye’deki kıyı planları ve kıyı mühendislikişlerinin hazırlanmasında tespit edilen bağıl seviye trendlerinin degöz önünde bulundurulması önerilmektedir. Benzer şekilde, kıyıalanlardaki deniz seviyesi değişimlerini sürekli olarak izlenmesibüyük önem taşımaktadır. (Demir ve meslektaşları ,2005).Türkiye kıyılarının çoğu, genel kabul gören deniz seviyesi artışıaralığındaki (1/2 mm/yıl) deniz seviyesi değişikliğinden etkilenmişgörünmektedir. Deniz seviyesindeki yükselmenin 1-2 mm/yıl’dandaha az olduğu bölgelerde (örn: Samsun’dan Antalya’ya kadar)tektonik yükselme olduğu düşünülürken, birçok büyük akarsudeltasında dünya çapındaki yükselmeden daha fazla bir denizseviyesi yükselişi görülmüştür. Bu bölgelerde çökme olduğudüşünülmektedir (Karaca ve meslektaşları, 2001).Deniz seviyesindeki yükselmenin en temel etkileri erozyon, taşkın,alçak kıyıların su altında kalması ve tuzlu su girişidir. Deniz seviyesiartışının kıyı morfolojisindeki etkileri çok çeşitlidir. Öncelikle,yüksek kayalık falez kıyılarda, yükselen deniz, kıyı şeridinde çokbüyük değişikliklere ya da kaymalara neden olmaz ancak falezlerin gerileme oranı artabilir ve bu da toprak kaymalarınınsıklığını ve boyutunu arttırıp kıyı yolları ile bağlantılarına muhtemel zararlar verebilir. İkinci olarak, toprak erozyonununolduğu alçak falezlerde hemen beliren değişiklikler olmayabilir ancak hızlanan dalga erozyonu, falezin kıyıya girme oranınıgiderek arttıracaktır. Bu bölgelerin hali hazırda yoğun nüfuslu olması nedeniyle kıyılardaki yerleşimler ciddi hasara ya datahribata uğrayacaktır. Bu bölgelerin dalgalardan ve sel basmasından korunması, başka bir yerde erozyona neden olacaktır.170