5.TAHMİNLER VE ETKİ AZALTMA SENARYOLARITemel Varsayımlar (önlemler dikkate alınmadan) (Referans Senaryo)Önlemler dikkate alınmadan yapılan senaryo, enerji alanındaki olasılıklara yönelik mevcut resmi bakış açısını yansıtmaktadır.<strong>Enerji</strong> sistem yapısı dikkate alındığında önlemler gözetilmeden oluşturulan (referans senaryo) ışığında geleceğe yönelikaşağıda belirtilen varsayımlar yapılmaktadır:• Yerli ila<strong>ve</strong> fosil yakıt rezervi kalmayacaktır• Ham petrol, doğal gaz ya da kömür ithalatında herhangi bir kısıtlama olmayacaktır.• Ülkemizin enerji fiyatlandırma politikalarında temel değişiklikler olmayacaktır.• <strong>Enerji</strong> tasarrufu ya da yenilenebilir kaynaklar açısından yeni büyük kapsamlı programlar uygulanmayacaktır.Elektrik dağıtım sisteminin yaygınlaşması, planlama sürecinde maliyetin azaltılmasına dayalı olarak gerçekleşecektir. Bubağlamda aşağıda belirtilen politikalar dikkate alınmalıdır: <strong>Enerji</strong> üretiminde kullanılacak olan yerli linyit kömürü çıkarmatoplam kapasitesi 18,790 MW (120 TWh) olarak alınmıştır. 2003 yılı sonu itibariyle bu toplam miktarın 6,520 MW’lık (42TWh) kısmı kullanımdadır <strong>ve</strong> 2,200 MW’lık (11 TWh) bir kısım da inşaat ya da lisans alma aşmasındadır. Kalan 10,070MW’lık (67 TWh) kısmının da planlama <strong>ve</strong> genişleme süreci çalışmasında kullanılacağı varsayılmaktadır.• Türkiye’nin yerel taş kömürü potansiyeli sadece 1,755 (11 TWh) ile sınırlıdır. Bu oranın 555MW (3.1 TWh) kısmı 2003yılı sonu itibariyle mevcut olup geriye kalan 1,200 MW’lık kısmın ise planlama çalışmasında genişlemeye açık olduğuvarsayılmaktadır.• Ortalama hidrolik enerji koşulları altında toplam hidrolik enerji kapasitesi 36,355 MW (129 TWh) olarak hesaplanmış<strong>ve</strong> 2003 yılının sonu itibari ile kullanılmış potansiyel 12,57 MW’dır (45TWh). 3,254 MW’lık (11TWh) kapasite yapımaşamasındadır <strong>ve</strong> halihazırda lisanslıdır. 20,523 MW (73 TWh) kadarlık bir kısım ise gelecekte kullanılacaktır <strong>ve</strong> genişlemeyeaday olarak tanımlanmaktadır. Tasarlanan hidro elektrik santral sayısının yüksek olması nedeni ile bunlar su akış özellikleri,debileri durumları <strong>ve</strong> olası hizmete açılma yılları göz önünde bulundurularak gruplandırılmaktadırlar.• Her zaman arz gü<strong>ve</strong>nliğinin sağlanabilmesi için yerel <strong>ve</strong> ithal kaynakların çeşitlendirilmesi önem teşkil etmektedir.• Mevcut uzun vadeli sözleşmeler <strong>ve</strong> politikalara bakıldığında, doğal gaz tüketimi 20-30 milyar m 3 ’le sınırlıdır.• Altyapı <strong>ve</strong> ulaştırma sınırlamalarına dayalı olarak ithal edilen azami kömür miktarının yıllık 15 milyon ton ile sınırlıkalması gerektiği öngörülmektedir.Talep TahminiReferans senaryoya göre 2005 yılında 92 Mtoe olan toplam birincil enerji kaynaklarının 2020 yılında % 6.1 ortalama yıllıkbüyüme hızıyla 223 Mtoe’ya yükselmesi beklenmektedir. 2005 yılında bu kaynakların tüketim dağılımı %29 kömür, %37petrol, %22 doğal gaz, %4 hidrolik enerji <strong>ve</strong> %8 yenilenebilir enerji kaynakları şeklindedir. 2020 yılına gelindiğinde, bukaynaklarda yaşanacak gelişmelerle %37 kömür, %27 petrol, %23 doğal gaz, % 4 hidrolik enerji, %5 yenilenebilir enerji <strong>ve</strong>%4 nükleer enerji dağılımının gerçekleşmesi beklenmektedir. Her ne kadar yenilenebilir enerji kaynakları arzında 2003 ile2020 yılları arasında 1.5 kat artış yaşanacak olsa da, bu kaynakların 2003 yılında %8.3’ten 2020 yılında %4.6’ya düşmesibeklenmektedir.2005 yılında kişi başına düşen enerji tüketimi 1284 ktoe olarak hesaplanmıştır. Bu miktarın 2020 yılında 2541 ktoe’ye çıkmasıbeklenmektedir. Bu dönemden önce, ülkemiz ekonomisinden beklenen enerji talebi %8-10 oranında artış göstermiştir. Uzunvadede bu oranın %7-8 daha artması beklenmektedir. 2005 yılında 163 TWh olan brüt elektrik enerjisi talebinin 2020 yılında499 TWh’ye yükselmesi öngörülmektedir. Bu da önümüzdeki 15 yıl içinde üç katlık bir artış anlamına gelmektedir.Bu durumla bağlantılı olarak kişi başına düşen elektrik tüketimi 2005 yılında 1,944 kWh’ten 2020 yılında 5,692 kWh’teyükselecektir. 2003 yılı dünya ortalamasının 2,429 kWh <strong>ve</strong> OECD ortalamasının ise 8,044 kWh olduğu dikkate alındığındaTürkiye’nin elektrik enerjisine olan ihtiyacı açıkça ortaya çıkmaktadır.126
Tablo 5.2 Önlemler gözetilmeyen (Referans) Senaryo Birincil <strong>Enerji</strong> ArzıFuelTaş kömürü/KokLinyit/AsfaltitPetrolDoğal Gaz/LNGHidrolikNükleerYenilenebilir enerjiler (ttoe)(ttoe)(ttoe)(ttoe)(ttoe)(ttoe)(ttoe)İthal Edilen Net Elektrik (ttoe)TOPLAM (ttoe)200 3 200 5 201 0 201 5 202 012,902 16,153 25,170 31,653 49,4779,616 11,301 18,509 24,712 32,37231,804 34,073 42,212 49,576 60,21519,451 20,331 30,455 41,054 51,5703,038 3,602 4,903 7,060 9,4190 0 0 8,230 8,2306,964 6,820 7,312 8,243 10,32348 0 0 0 1.39883,82 5 92,28 1 128,56 2 170,52 8 223,00 35.1.3 Sektörler <strong>ve</strong> Yakıt türü Bazında Nihai <strong>Enerji</strong> TüketimiTalep tahminlerine göre toplam nihai enerji tüketimi yıllık olarak ortalama %5.8 oranında artarak 67.9 mtoe’den (2003)176.6 mtoe’ye (2020) ulaşacaktır. Ortalama yıllık büyüme oranları sektörlere göre farklılık göstermektedir <strong>ve</strong> sanayi sektörüen yüksek orana (%6.5) sahiptir, bu sektörü ulaştırma (%6.1), konut sektörü (%5.3), tarım (%4.7), kişisel kullanım (%3.8)<strong>ve</strong> enerji dışı sektörler (%2.6) izlemektedir. Sanayi tüketim oranı 2003 ile 2020 yılları arasında 26.1 mtoe’den 76.4 mtoe’yeyükselecektir <strong>ve</strong> aynı dönem içerisinde toplam tüketimdeki payı ise %38.5’ten %43.3’e çıkacaktır. Ayrıca tüketim tüm diğersektörlerde artacak, ancak Tablo 5.3’te de görüldüğü üzere ulaştırma sektörü dışındaki sektörlerin payları azalacaktır.Tablo 5.3 Önlemler gözetilmeyen Senaryo (Referans Senaryo) Sektörlere Göre Nihai <strong>Enerji</strong> TüketimiSektörSanayi (ttoe)Konut sektörü(ttoe)Ulaştırma (ttoe)Tarım (ttoe)<strong>Enerji</strong> dışı (ttoe)Kişisel Kullanım (ttoe)TOPLAM (ttoe)200 3 200 5 201 0 201 5 202 026,117 27,003 41,646 55,508 76,40819,634 21,648 29,015 38,503 47,54212,395 14,298 19,915 26,541 34,0373,086 3,475 4,368 5,441 6,7512,098 2,202 2,514 2,844 3,2204,558 4,807 5,967 6,997 8,59367,88 7 73,43 3 103,42 5 135,83 4 176,55 1BALANCE kapsamında aynı zamanda yakıt türleri bazında nihai enerji tüketimi de planlanmaktadır. Sonuçlar Şekil 5.1<strong>ve</strong> 5.2’de grafikler ile gösterilmektedir. Modelde, yakıt paylarının 2003-2020 yılları arasındaki dönemde değişeceğiöngörülmektedir:Taş kömürü <strong>ve</strong> kok yıllık %8.1 ile en yüksek büyüme oranına sahip olacak <strong>ve</strong> 10.1 mtoe’den 37.8 mtoe’ye yükselecektir (%14.9ile %21.5 arası).Linyit <strong>ve</strong> asfaltit kullanımı her yıl %1.7 oranında artarak 3.3 mtoe’den 4.4 mtoe’ye yükselirken payları %4.9’dan %2.5’edüşecektir.Doğal gaz kullanımı ortalama %6.8 oranında artarak 8.2 mtoe’den 25.1 mtoe’ye yükselecek <strong>ve</strong> 2020 yılı itibari ile piyasanın%14.2’sini kapsayacaktır (2003 yılında %12.2 oranında iken).Petrol ürünleri tüketimi %4.6 oranında küçük bir artış gösterecek <strong>ve</strong> 25.1 mtoe’den 53.8 mtoe’ye yükselecektir <strong>ve</strong> 2020 yılıitibari ile %37.0’dan %30.5’e gerileyerek tarihi düşüşünü sürdürecektir.Yenilenebilir enerjiler 6.9 mtoe’den 9.3 mtoe’ye yükselerek yıllık %1.8’lik bir artış gösterecektir. Yenilenebilir enerjilerin payı,ticari mahiyette olmayan biyokütle yakıtların (odun <strong>ve</strong> atık odun) kullanım oranının 5.7 mtoe’den 3.9 mtoe’ye düşmesinden127
- Page 1:
TÜRKİYE CUMHURİYETİBİRLEŞMİ
- Page 4 and 5:
Çevre ve Orman Bakanlığı ile Bi
- Page 6 and 7:
2.6 Enerji 432.6.1 Ulusal Enerji Ka
- Page 9 and 10:
BÖLÜM 1YÖNETİCİ ÖZETİ1.1. Na
- Page 11 and 12:
1. YÖNETİCİ ÖZETİ1.1 Ulusal Ş
- Page 13 and 14:
1.1.7 Katı Atık2004 yılında bel
- Page 15 and 16:
gerekmektedir. Kişi başına 3.3 t
- Page 17 and 18:
Nükleer enerji seçeneği gelecekt
- Page 19 and 20:
Çevre SektörüÇevre ve Orman Bak
- Page 21 and 22:
Ulusal Ormancılık PolitikalarıÜ
- Page 23 and 24:
Talep TahminleriReferans senaryo ı
- Page 25 and 26:
1.4.2 Diğer Tahminler: Etki Azaltm
- Page 27 and 28:
değerlerinin düşmeye devam etmes
- Page 29 and 30:
1.6 Mali Kaynaklar ve Teknoloji Tra
- Page 31 and 32:
projeleri tarım, çevre ve ulaşt
- Page 33 and 34:
Küresel Atmosferik Gözlem Sisteml
- Page 35 and 36:
ReferanslarReferanslar ilgili böl
- Page 37 and 38:
BÖLÜM 2ULUSAL ŞARTLAR2.1 Devlet
- Page 39 and 40:
2. ULUSAL ŞARTLAR2. ULUSAL ŞARTLA
- Page 41 and 42:
1972 Birleşmiş Milletler (BM) Sto
- Page 43 and 44:
Çevre ve OrmanBakanlığıProje Ko
- Page 45 and 46:
2.3.1 YüzölçümüTürkiye, 783,5
- Page 47 and 48:
ölge Karadeniz ve en kurak bölge
- Page 49 and 50:
Türkiye’nin büyüme trendi bağ
- Page 51 and 52:
140120Milyar USD1008060402001990199
- Page 53 and 54:
olmuştur. Bunun büyük bölümü
- Page 55 and 56:
Taş kömürü Linyit Petrol ürün
- Page 57 and 58:
Tablo 2.6 Sektörlere Göre Elektri
- Page 59 and 60:
adet özel amaçlı yük iskelesi v
- Page 61 and 62:
Tablo 2.10 İmalat Sanayinin Üreti
- Page 63 and 64:
2.11 TarımTürkiye’de tarım ala
- Page 65 and 66:
Tablo 2.14 Büyüyen StokYüksek Or
- Page 67 and 68:
• Tarım Türkiye’de önemli bi
- Page 69 and 70:
BÖLÜM 3SERA GAZI EMİSYONLARI VEY
- Page 71 and 72:
3. SERA GAZI EMİSYONVE YUTAK ALANL
- Page 73 and 74:
Ulusal Sera Gazı Envanterleri içi
- Page 75 and 76:
Tablo 3.2 Türkiye’de 1990-2004 d
- Page 77 and 78:
Endüstriyel ProseslerEndüstriyel
- Page 79 and 80:
3.3.4 Nitröz Oksit (N 2O) Emisyonl
- Page 81 and 82:
Endex : 100Toplam sera gazı emisyo
- Page 83 and 84: BÖLÜM 4SERA GAZI EMİSYONLARINIAZ
- Page 85 and 86: 4.SERA GAZLARININAZALTILMASINA YÖN
- Page 87 and 88: Türkiye’nin taraf olduğu ve ikl
- Page 89 and 90: Yönetim ve Denetim Programı (EMAS
- Page 91 and 92: Türkiye’deki en yaygın katı at
- Page 93 and 94: • Bölge ile enterkonnekte olmak
- Page 95 and 96: Kombine Isı ve Güç4628 sayılı
- Page 97 and 98: sularının kalitesi, su kapasitesi
- Page 99 and 100: ulaşırken enerji verimliliği pot
- Page 101 and 102: ekil 1-1:Türkiye’de Enerji Verim
- Page 103 and 104: EİE, Enerji Otobüsü Programı ç
- Page 105 and 106: Tablo 4.6 Enerji Verimliliği Alan
- Page 107 and 108: TÜBİTAK tarafından finanse edile
- Page 109 and 110: MC-WAPMC-WAP Araştırma Projesi ge
- Page 111 and 112: uygulama planlarında öncelikli al
- Page 113 and 114: Türk Sivil Havacılığını geli
- Page 115 and 116: Yakıt Hücreli İnsansız Uçak Pr
- Page 117 and 118: daha eklenecektir. Bu araçların t
- Page 119 and 120: Strateji Belgesinde Yer Alan Destek
- Page 121 and 122: Doğu Anadolu Su HavzalarıRehabili
- Page 123 and 124: ha erozyon kontrolü ve 142,000 ha
- Page 125 and 126: Tablo 4.14 Atık Sektörü Direktif
- Page 127 and 128: Tablo 4.15 Taslak Ulusal İklim De
- Page 129 and 130: Referanslar1. Enerji ve Tabii Kayna
- Page 131 and 132: BÖLÜM 5TAHMİNLER VE ETKİAZALTMA
- Page 133: 5.TAHMİNLER VE ETKİAZALTMA SENARY
- Page 137 and 138: 10090807060%504030201002005 2006 20
- Page 139 and 140: CH 4emisyonları [Bin metrik ton]45
- Page 141 and 142: Konutlarda, Talep Yönetimi uygulan
- Page 143 and 144: 25,000,000CO 2Emisyonları değişi
- Page 145 and 146: Aşağıdaki tablo 5.7.’de Önlem
- Page 147 and 148: %7.0’lik bir azaltım sağlanacak
- Page 149 and 150: Araç sayısı50,000,00045,000,0004
- Page 151 and 152: Tablo 5.14 Karayolları ve Demiryol
- Page 153 and 154: CO Emisyonları (t)7,000,0006,000,0
- Page 155 and 156: CO 2Emisyonları ve Türkiye Demir
- Page 157 and 158: Tablo 5.21 Ham çelik üretimi, bun
- Page 159 and 160: entegre çimento tesislerinin %60
- Page 161 and 162: Türk Çimento Sanayinde Enerji Ver
- Page 163 and 164: Bir enerji tasarrufu önleminin uyg
- Page 165 and 166: Tablo 5.27 Tasarruf Edilen Enerjini
- Page 167 and 168: • Çimento Öğütmede Kullanıla
- Page 169 and 170: Toplam CO 2Emisyonları(Milyon ton-
- Page 171 and 172: BÖLÜM 6İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ
- Page 173 and 174: 6.İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ,DUYARL
- Page 175 and 176: sıcaklıkları Türkiye’nin ço
- Page 177 and 178: Şekil 6.5 Türkiye’ye ilişkin
- Page 179 and 180: Son olarak, şuan denize doğru ile
- Page 181 and 182: Şekil 6.8 Türkiye’nin Ege kıy
- Page 183 and 184: fazladır (Tablo 6.4). Bu nedenle,
- Page 185 and 186:
Senaryo - A2, CO 2 doubleMRI-GCM CC
- Page 187 and 188:
Thuiller ve meslektaşları (2005)
- Page 189 and 190:
Tablo 6.5 Koruma alanlarının say
- Page 191 and 192:
Referanslar1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.11.
- Page 193 and 194:
BÖLÜM 7MALİ KAYNAKLAR VE TEKNOLO
- Page 195 and 196:
7. MALİ KAYNAKLAR VETEKNOLOJİ TRA
- Page 197 and 198:
yatırımların önündeki mali eng
- Page 199 and 200:
Ortak Araştırma Merkezleri Progra
- Page 201 and 202:
faaliyetleri bu iki unsurun uygulan
- Page 203 and 204:
Yabancı şirketler su, atık su ve
- Page 205 and 206:
DEFRA (İngiltere Çevre, Gıda ve
- Page 207 and 208:
BÖLÜM 8ARAŞTIRMA VE SİSTEMATİK
- Page 209 and 210:
8.ARAŞTIRMA VE SİSTEMATİKGÖZLEM
- Page 211 and 212:
Tablo 8.1 AB FP6 ile finanse edilen
- Page 213 and 214:
Türkiye’deki bölgeler için ikl
- Page 215 and 216:
veri asimilasyonu, atmosfer veri as
- Page 217 and 218:
Su kalitesinin izlenmesiyle ilgili
- Page 219 and 220:
TarımTarım ve Köy İşleri Bakan
- Page 221 and 222:
Tablo 8.3 GSN’ye katılan Türkiy
- Page 223 and 224:
Tablo 8.7 Küresel oşinografik gö
- Page 225 and 226:
İlgili Diğer Yayınlar1.2.3.4.5.6
- Page 227 and 228:
44.45.46.47.Ünal Y.S., Önol B., K
- Page 229 and 230:
BÖLÜM 9EĞİTİM, ÖĞRETİMVE KA
- Page 231 and 232:
9. EĞİTİM, ÖĞRETİMve KAMUOYUN
- Page 233 and 234:
Çevreyi koruyun, o da sizi korusun
- Page 235 and 236:
Bunun yanında, Enerji Verimliliği
- Page 237 and 238:
Bazı üniversiteler yenilenebilir
- Page 239 and 240:
Türk Sanayicileri ve İşadamları
- Page 241 and 242:
Kısa vadede planlanan faaliyetler
- Page 243 and 244:
EKLEREk 1 Türkiye’nin Taraf Oldu
- Page 245 and 246:
EK-1 Türkiye’nin Taraf Olduğu U
- Page 247 and 248:
• Yükleme Hatları Uluslararası
- Page 249 and 250:
• Motorlu Araçların Dış Gür
- Page 251 and 252:
20. Çevre ve Orman Bakanlığı: A
- Page 253 and 254:
GEF Projesinin Somut Çıktıları
- Page 255 and 256:
EK-3 1980-2004 yılları Arasında
- Page 257 and 258:
EMİSYON EĞİLİMLERİ (CO 2)GREEN
- Page 259 and 260:
EMİSYON EĞİLİMLERİ (CH 4)GREEN
- Page 261 and 262:
EMİSYON EĞİLİMLERİ (N 2O)SERA
- Page 263 and 264:
Emisyon Eğilimleri (HCF’ler,PFC
- Page 265 and 266:
Akademisyenler ve Uluslararası Uzm
- Page 267 and 268:
edilen yanıtlara dayanarak hazırl
- Page 269 and 270:
Tanım: Bir traktör firması taraf
- Page 271 and 272:
Ulusal Pilot ProjelerBaşlık 5k- B
- Page 273 and 274:
“Projenin Karşılığı” olaca
- Page 275 and 276:
EK-7 Resim ve Tabloların ListesiB
- Page 277 and 278:
EPDKEnerji Piyasası Düzenleme Kur
- Page 279 and 280:
TEMTrans Avrupa KarayoluUMEUlusal M
- Page 281 and 282:
NOT273
- Page 284:
T.C.Çevre ve Orman BakanlığıÇe