Türkiye BMİDÇS I. Ulusal Bildirimi - Enerji ve Tabii Kaynaklar ...

1. YÖNETİCİ ÖZETİ1.1.5 Enerji1990-2004 yılları arasında Türkiye’nin genel enerji ve elektrik enerjisi ihtiyacı sırasıyla yıllık %3.7 ve %7.2 oranlarındaartmıştır. Buna paralel olarak, aynı dönemde %1.7’lik nüfus ve %1.3’lük gayri safi yurtiçi hasıla artışı kaydedilmiştir. Toplambirincil enerji üretimi 1990 yılındaki 25.5 mtoe seviyesinden 2004 yılındaki 24.3 seviyesine gerilemiştir. 2004 yılında toplamkömür üretimi %43, biyokütle %23, petrol ve doğal gaz %12, jeotermal ve rüzgardan elektrik üretimi %17 ve diğer yenilenebilirkaynaklar %5’lik oranda gerçekleşmiştir.Aynı dönem içerisinde, hem Toplam Nihai Enerji Tüketimi (TNET), hem de Toplam Birincil Enerji Kaynakları (TBEK) yıllık%3.7 oranında artarak 53 mtoe’den 87.8 mtoe’ye çıkmıştır (Şekil 1.1). 2004 yılında petrol %37 ile en büyük talep payınasahipken onu %23 ile doğal gaz, %16 ile kömür, %11 ile linyit, %6 ile biyokütle, %5 ile hidrolik ve %2 ile diğer yenilenebilirenerji kaynakları izlemiştir. Aynı yıl, hidrolik enerji dışındaki yenilenebilir enerji kaynakları 6.8 mtoe’ye karşılık gelmiştir.Buna ticari olmayan odun (43 mtoe), hayvansal ve bitkisel atıklar (1.2 mtoe) ile jeotermal enerji (0.9 mtoe) ve güneş enerjisi(0.4 mtoe) de dahildir. 1990 yılında 944 koe olan kişi başına düşen enerji tüketimi 2004 yılında 1234 koe’ye çıkmıştır.100000900008000070000600005000040000300002000010000TBEK ortalama yıllık büyüme oranı % 3.7TNET ortalama yıllık büyüme oranı % 3.701990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004Toplam Birincil Enerji KaynaklarıToplam Nihai Enerji TüketimiŞekil 1.1: Enerji Kullanımının Tarihsel GelişimiTürk ekonomisinde meydana gelen yapısal değişiklikler kendisini özellikle enerji sektöründe göstermektedir. Türkiye’dekiyakıt tüketiminde meydana gelen en belirgin değişim elektrik ve doğal gaz tüketimindeki artış olmuştur.Büyüyen elektrik talebi başta termal ve hidrolik kaynaklardan karşılanmış, bu yenilenebilir kaynaklar toplam üretimiçerisindeki paylarını korumuştur. 1990 yılında 16.318 MW olan kurulu kapasite 2004 yılının sonunda 20.506 MW eklenerek36.824 MW’a ulaşmıştır.Enerji yoğunluğu dünya ortalaması olan 0.32 toe/1.000 $’a yakın olup OECD ülkelerindeki 0.20 toe/1.000$ ortalamasındanyüksektir. Enerji yoğunluğu satınalma gücü paritesi (SGP) bazında GSYİH’ye göre ölçüldüğünde 2003 yılında Türkiye’ninki0.12, dünya ortalaması 0.21, OECD ortalaması da 0.19/1.000$ çıkmıştır.1.1.6 Ulaştırma2004 rakamlarına göre, Türkiye’de yolcu taşımacılığının %98’i, yük taşımacılığının da neredeyse %100’ü kara ve demiryoluylagerçekleşmiştir. Şu anda yolcu taşımacılığının %95’i, yük taşımacılığının da %91’i karayolu üzerinden yapılmaktadır.Türkiye karayollarında 5.4 milyon binek aracı bulunmakta ve motorlu araçlara olan talep sürekli olarak artmaktadır. Anlıkdeğişiklikler olsa da, Türkiye 2005 yılında Avrupa ve OECD ülkeleri arasında 1000 kişiye 143 araçla otomobil sahipliğisıralamasında sonlarda yer almaktadır.