ZİYA GÖKAL

6. ZingâvYukarıda Efrasyab'ın öldürdüğü Zingâv ile Şah İsmail'inmağiub edip aldığı Arab Zengi menkabelerini anlatmıştık."Zingâv" tahlil olununca Fârisîdeki "zen" ve "GÂV"kelimelerinden mürekkeb olduğu tezahür eder. O halde bukelimenin mânâsı "Öküzün zevcesi" demektir. Buna,bakılınca Acemlerin gayesiTürkler'inOğuz Han'ından başkabirşey olmasa gerek. Zaten Dahhâk-ı Marî ile Karahanarasındaki müşabehet zahir oiduğu gibi şimalin rengi kara veongunu yılandır. Bu suretde Efrasyab da Oğuz Han'danibaret olmuş oiur.Efrasyab Farisi'de tahlil olununca"sfraz + ab" yâni Müverâünnehir mânâsı çıkar. Efrasyab'ınkardeşinin ismi "Kerşiyüz" dür ki, bu da Türkçe "Karşıyüz"demektir. O halde Acemler Ceyhun'un ötesindeki halka"Efras + ab" diyorlardı. Türkler de karşıki sahile "Karşıyüz"nâmını veriyorlardı. Çin felsefesinde "Yang"ın hem erkek,hem de ziya demek olduğunu, "Yen" in hem dişi hem dezulmet mânâsında bulunduğunu görmüştük. O halde BaniÇiçek ile Arab Zengî'nin-siyah nikablı ve "Yer"in yağızolmasının sebebi anlaşılıyor demektir.7. Dört cihetin Türkçe isimleriKültigin Kitâbesi'nde dört cihete "dört bölün" deniliyor.Bunlardan şarka "ilgerü" "garbe" "Girü", cenuba (1)"Biriye", şimale "yiriye", (2) isimleri veriliyor. Bu günküTürkçe iie ileri, geri, beri, öte "olmak lâzım gelir. Butâbirlerden Türk kıblesinin şark olduğu ' anlaşılıyor.Türkler'de hakanın otağı şarka doğru^fcçılırd*; (3) halbukiMoğollar'da cenuba doğru teveccüh ederdi (4). Türkler'de(1) Orhun Kitabeleri, Shf:97; , v(2) aynı eser, Shf: 102,(3)-Aynı eser, shf: 60.(4) Büyük Ansiklopedi, C: 24, Shf: 71.87