ZİYA GÖKAL

Sekizli taksimde "Sema" bölümünde Cada taşı, baba,ziya umdesi, ağaç yemişi olduğu gibi beşli taksimde decenubda "kuş" olduğunu görmüşdük. O halde bunlarınmüraat-ı nazir tarikiyle birleşerek Uygur menkabesinıdoğurduğu meydana çıkıyor. Gökün ziyası iki ağaç arasındabir taş üzerine iniyor. Bu ağaçlardan birisi "Kısuk-Fınd 'olub taş ise yeşimdendir. Sonra aksakallı ve ak değnekli birihtiyar Buğu Han'a rüyasında fıstık yemişi şeklinde biryeşim taşı veriyor. Masalın içine üç kuş i!e Türktecessüdünden ibaret olan bir kız giriyor. "Cuveyûî" Uygurmenkabesini beyan ederken evin penceresinden kamlaraşeytanın geldiğini ve onlarla konuşduğunu ve kutlu olanmuayyen bir saatte onların iktidarı arttığını ve bu saatte tabiîşehvetin "Berat" menfezinden itfa olunduğunu söylüyor."Aiageyin"in hamife kalmasını da "Ravzaiu's-Safa" busuretle izah ediyor. Ö halde gerek Alageyik ile "Âlanur"Hanım, ve Karathatay' sülâlesinin ilk Validesi, gerek Kırgızmenkabesindekl Kırkkız ile Kışvık ağacı ve Kanklımenkabesindeki han kızfarı bu suretle hâmile kaldıkları gibi"Buğu Harı" da yine bu suretle bir kızla muaşaka ediyor.Uygur menkabesicıin sonundaYülun Tigin'in zamanındaÇin fağfuru kızını bunun oğlu Gali Tigin'e vermek ve busuretle Türkler'den emin kalmak istiyor. Kızı elçi ilegönderiyor. Elçi Türklerin satvet ve şevketi "Kutiudağ"danileri geldiğini öğrenerek bu dağı Yüiun Tigin'den istiyor.Yülun Tigin müsaade etmesi üzerine kutlu dağın üzerinesirke dökerek etrafındaki odunlara ateş veriyor. Yeşimdenolan Kutlu dağ bu suretle parçalanarak Çinliler tarafındanarabalarla Çin'e götürülüyor. Bunun üzerine Yülun Tiginölüyor. Ve bütün hayvanlar "göç göç göç" diye bağırarakUygurlar'ın Orhun ülkesinden çıkmasını ihtar ediyor.Uygurlar yola düşüyorlar. "Beşbalık"a vâsıl oluncaya kadarbu "Göç göç göç" sesi devam ediyor. Gâii Tigin'in Çınfağfurunun kızıyla olan izdivacı Aşık Keremle Keşiş kızı AslıHan arasındaki izdivacı andırıyor. İkisinde de kızm babasıolan bir kâfir tarafından yapılmış mePanet var. Fakat ikincideyanan Aşık Kerem olduğu hâlde, birincide yanan "KutluDağ"dır. Finova esatirinde bu menkabenin aynı görülür:"Büyük bir meşe sihirli bir palamut tanesinden doğarak82