ZİYA GÖKAL

S.lki CihetÇin halkının nazarında bütün mevcuat canlıdır ve ruh veher yerde aynı mahiyetdedir. Aynı telakki, "Tao" mezhebinitedris eden hakimleri ibda' etdikleri tasavvurların daesasıdır. Bu nazariyeye göre, bütün eşya maddî ve ruhîolmak üzere iki kudretin, "yang" "nur, erkek, sema" ile, Yen"dişi, zulmet, yer"in mevludleridir. Bunların işaretleriniyukarıda gördük, insanın ruhu da bu kaideden müstesnaolmayub, o da muzaafdır: Ya "Şen = Shen" yani ruhanîdir,yaht "Kûvey = Kuvei" yani cismanîdir.(l)Bütün eşyanın canlı olduğu itikadı "Yakut" Türklerindede mevcuddur. Yakutlar'a göre ruhun üç derecesi vardır: İş,sur, kut."İş" bütün cemâd, hayvan ve insanlarda mevcuddur."Sur" yalnız hayvanlarla insanlarda, "Kut" ise yalnız insanlaatda mevcuddur(2)"İş" kelimesi "Divânu Lügâti't,Türk"de "İnsanın tablası"mânâsında muharrer(3). Eski kadınlarımız her insanın, hermevcudun bir perisi olduğuna inanırlardı. İşte bu perikelimesinin arapcası "Tabla", eski türkçedeki mukabili ise"Eş"dir.(1) L'Annee Sociologique, tome, VI, page: 229.(2) Les fonctions mentales, page; 80.(3) Divânû Lügâti't-Türk, Shf: 48.70