ZİYA GÖKAL

mürekkebdir. İhtimal ki ileride bu harfler okunarak neyedelâlet ettikleri anlaşılacaktır.Câmiü't-Tevârîh'de iptida Oğuz Han'ın veziri olan "Iğit(Yiğit) Irkıl" bu teşkilâtın lüzûm-u tesisini Gün Han'a şusuretle anlatıyor:(x)"İşin doğrusu odur ki, her birinin mansıb, usul, ad velâkabı mümkün mertebe belirtilip tesbit edilsin ve herbirisinin fermanları, hazineleri ve sürülerini o nişan vedamga ile belirleyen bir nişan ve damgası olsun. Böylecehiçbiri bir diğeri ile kavga ve nizada bulunmasınlar. Oğul vetorunlarının her biri kendi ad, künye ve usullerini bilip,devletin ebediliğine ve iyiye çıkmış adlarının devamınasebep olsunlar.Gün Han bu sözü beğendi ve Iğit(Yiğit) Irkıl Hoca bunuhazırlamakla meşgul oldu. Altı oğlanın Boz Ok ve Üç Oklâkabı ile belirlenmesi, ordusunun sağ ve sol kanadının bunagöre tesbit edilmesinden sonra, oğlanlarından her birininlâkab, künye, damga ve nişanı yeniden tesbit edildi. Buboylardan her biri kendilerine ongun olmak üzere bir hayvanıseçtiler. Bu söz "Oynuk"tan türemekte olup, Türkçe"Mübarek" demektir. O, uğurlu sayıldığından ona kastedilmeyip,saldırılmayacak ve eti yenmeyecekti. Bu hususariayet edildiği ve bu kavimlerden her biri kendi ongununubildiği müddetçe herhangibir toy verildiğinde veya yemektaksim edildiğinde, etin hangi parçasının her bölüğünhissesine verileceği tesbit edildi. Böylelikle hangi bölge vemakamda olurlarsa olsunlar, toy sırasında her birininhissesi belli olup, yemek hususunda birbirleriyle niza vekırgınlığı düşmeyeceklerdi."Bu menkabeyi Selçuknâme şu suretle yazıyor: (1)"Oğuz fevt olduğundan sonra ânın vasiyeti mucibinceGün Han tahta oturdu. Ve yetmiş yıl padişahlık etti, veatasının bir naibi vardı. Yengi (Yeni) Kentli Irkıl Hoca< (x) Çift tırnak içindeki metin aslında Farsça olup Türkçeye tercümeedilmiştir.(1) Selçuknâme formaları, Bahriye Matbaası, s. 10.-\l 'fı 61