ZİYA GÖKAL

"Şölen" sofrasındaki vaziyetler âtideki surette olmaklâzım gelir.Gök HanDağ HanDeniz HanHakanGün HanAy HanDeniz HanSofrada Hakanın karşısında olan mevki boş kalır.Taoizm teşkilâtında Semâ'mn mukabili olan Yer, Ana ve Dişisıfatlarını hâiz olduğuna bakılırsa burada da Hakanın zevcesiolan "Hatun" oturmak lâzım gelir. Ve yine o teşkilâttananlaşıldığına göre onun sünüğü "Karın"dır.Sofranın böyle üç kısımdan mürekkeb olduğunu Selçukîve Osmanlı Divân-ı Hümâyunlarından da anlıyoruz.İbn-iBîbî'ye göre Selçukî Hükümdarı sabah namazını kıldıktansonra "selâmlık sofrasına" çıkıp otururdu. Divân işleribittikten sonra bir sadr hükümdar önünde, iki tarafda ikikolda sımat ve destâr huvanlar döşenirdi. Âlim ve seyyidlerve müfti ve kadı ve Ulu şehzadeler Hükümdarla bile yerlerdi.Kalan beyler ve ulular iki kolda mertebeli mertebesincesimâta otururlar idi. Hassa söğüş ve sünük'ü bir yandanOğuz resmince her hanın ve mâlikin önüne söğüşsünük'ükorlardı.(l)Osmanlı Divân-ı Hümâyûnunda iptidaları hükümdarbulunurken sonraları Sadrazam ona vekâlet ederdi.Binâenaleyh sabah erkenDivân-ı Hümâyûn kurulurdu. Divânumuru bittikten sonra bir sofra sadrazam için, sağında birsofra kubbe vezirleri için, solunda bir sofra kadıaskerler içinkurulurdu. (Tevkiî Kanunnâmesi'ne bakınız)Kültigin kitabesinde teşkilât şu veçhiledir.Sağda : Şadlar ve Pıd Beyleri (Boy beyleri),Solda : TargattTarhanlarve Buyruk beyleri(2)(1) Türk Edebiyatı Tarihi formaları, Köprülü-zade Mehmet FuadSahife:18.(2) Kültigin Kitabeleri. Thomsen sahife: 115.0 53