Mezkûr menkıbede Bögü Tigin Han intihab olunarakbütün Türkleri birleştiriyor(1) ve bunların ahfadı uzun birmüddet sonra Turfan cihetine göç ederek orada Beş Balık'ıtesis ediyor.Dörtlü ve beşli manzumeleri Türkler'de ve Çinliler'in birtakım tasniflerinde de görürüz; Mehmed Sâni Kanunnâmesi'nin dört rükûn-u devleti Cengiz Han'ın dört vezirinetakliddir. (2)Yakutlar'da dört cihete tekabül eden dört ulusunmüdürü olmak üzere dört büyük Şaman vardır. (3)Kutadku Bilik dört fasla munkasimdir ki, mevzularışunlardır. Adalet, Kudret, Akıl, İtidal. Bu dört meleke dörtşahıs vasıtasile temsil edilmiştir.(1) Adalet: Gün Doğdu, İlik Han(2) Kudret: Ay Doldu Okturmuş, Han'ı veziri.(3) Akıl: Öğdülmüş, Vezirin oğlu,4) İtidal: otkurmuş, Vezirin kardeşiKitab bu dört şahsın mübahese ve münakaşasınımuhtevidir,(4) Keza dört cihete aid renklerden Kara, Ak veKızıl'ı şimal ve garb ve cenubdaki üç denize verilmişisimlerde görüyoruz: Kara Deniz,'Ak Deniz, Kızıl Deniz(Bahr-i Ahmer.)Çinliler'de beş adedi muhtelif tasniflere girer: Beş çeşitbüyü,beş çeşit gam notası olduğu gibi, bunlarla Semiyye(Clan'lar)ler arasında da münasebetler varmış.(5)Bu taksim tasavvufa da girmiştir. Dört cihette bulunandört Kutub ile merkezdeki Gavs Türklerin ve Çinliler'in dört(1) Kutadku bilik, Radloff, sahife, XLI ve müteakip sahifeler.(2) Hammer, Sahife: 302.(3) UAnnee, sociologique, Tome, 7, Page 223.(4) Kitâbu İlmin-Nâfi, sahife: 111. XXXIIIL(5) UAnnee Sociologigue, Tome: IX, page: 233.45
cihete hükmeden Gök, Kara, Ak, Kızıl Hanlar ile merkezdekiSarı Han'ını andırıyor.Fezanın taksimatından çıkarılan beşli tasnif Türkler'inordu tabiyelerinde de görülür.Karavul (1)Sağ Kol (Yahut ordu Rikâb-ı Hümâyûn.)Sol KolÇagdavulMoğollar'da şu tâbirlerle ifade olunur:CagungarMınglay (2)BaragungarGecikeArablar'da ve Acemler'de mevcud olan bu tasnif şutâbirlerle ifade olunur: Meymene (Dest-i rast), Meysere(Dest-i çeb),Mukaddime(Pişdâr), Sâkât (dümdâr), Kalb(Dil).Renklere ait isimleri tedkîk ettiğimiz zaman bunlardan eneski zamanlarda Semiyye ("Clan") içinde Semiyyevî aileyeait muhtelif sınıfların hangi cihetlerde oturdukları istidlalolunabilir.Kızıl "Kız îF'demektir ki,Kızıl, cebunun rengi olduğunagöre kızlara ait çadırın cenub'cihetinde olduğu anlaşılıyor.Yeşil "Yaş il" yâni, Delikanlılar İlidemektir.Yaş şimalTürkçesl nde genç manasınadır. Bunların çadırı da şarkdaolduğu anlaşılıyor.Ağıl, Avul "ak il" demektir. Bunlar da yaşlı erkekleringarbda olduğu anlaşılıyor. Kara Kol "Kar*, lu -**r" veAskerler demektir. Nöbetçi ve muhafız vazifesin. •: ; ,~onoymakların çadırı da şimalde olduğu anlaşılıyor.Gönül kelimesi ise "Günün İl" s ret i nde tahlil(1) Çağatay Lügati ve Selçuknâme.(2) Câmiü't-Tevârîh.46
- Page 3 and 4: Doğumunun 100. yılında Ziya Gök
- Page 5 and 6: "Millî kültürün her çığırda
- Page 7 and 8: İÇİNDEKİLERI-BİR KAVMİM TEDKf
- Page 9 and 10: Gökalp, hasta hayvanların tedavi
- Page 12 and 13: BİR KAVMİN TEDKlKİNDE TAKİB OLU
- Page 14 and 15: Mamafih tedkiklerin ilmî olması i
- Page 16 and 17: Bu fikri başka suretde de ifade ed
- Page 18 and 19: Aşiret, Sınıf, Laif caste, Hey'e
- Page 20 and 21: semaviyye arasından ve cemâdât m
- Page 22 and 23: hükümdar yahut millet teşriî hu
- Page 24 and 25: aki kalır. Harsî milletin teşekk
- Page 26 and 27: ESKİ TÜRKLER'DEİÇTİMÂİ TEŞK
- Page 28 and 29: Mezkûr aşiretin teşkilâtı şu
- Page 30 and 31: Şimalin unsuru Hava, mevsimi Kış
- Page 32 and 33: O halde yalnız Avustralyahlarin ta
- Page 34 and 35: un şahsında bir manzume-i tâmme
- Page 36 and 37: Her cihet kendi hayvanım ismini al
- Page 38 and 39: Yeşil Han, San Han, Kızıl Han, A
- Page 40 and 41: muhtemeldir. Bu suretie Koyun ile a
- Page 42 and 43: sürüp ülkeler fethettiler. Onlar
- Page 44 and 45: sonra orada iptidaları beş il'e m
- Page 46 and 47: Selçukîler henüz hükümete nail
- Page 48 and 49: Bu hâle göre, Kun'lar ve Kuşan'J
- Page 50 and 51: oylarının ismiyle tesmiye edildi
- Page 52 and 53: atlamasiyle tebcîl edilmek istenil
- Page 56 and 57: olunabilir. Günün Gültekin kitab
- Page 58 and 59: Evvelâ Kültigin Kitâbesi'nde "Ü
- Page 60 and 61: üzerine bu mukaddes ateş iniyor.
- Page 62 and 63: "Şölen" sofrasındaki vaziyetler
- Page 64 and 65: maddesinde beyan olunan "Millî av
- Page 66 and 67: Sekiz adedine gelince, yine mezkûr
- Page 68 and 69: 3.Yirmi dört cihetŞimdi yine Çin
- Page 70 and 71: mürekkebdir. İhtimal ki ileride b
- Page 72 and 73: Yirmi dört adedi de Türk teşkil
- Page 74 and 75: aslî cihetle tekabül ederler ve b
- Page 76 and 77: O halde o zamanki Türkler doğdukl
- Page 78 and 79: Bunlar içinde Kaplumbağa müstesn
- Page 80 and 81: "Kut" kelimesi mezkûr kitabda saad
- Page 82 and 83: erkeklerin ilâhı addolunurdu "Ç
- Page 84 and 85: Hammer bu üçlü tasnifi Herodot'd
- Page 86 and 87: O halde garbde oturan Türkeşler O
- Page 88 and 89: Merka (?) (Merkit ?) leri memleketl
- Page 90 and 91: 6. MütteferrikMes'eleler1. Cada Ta
- Page 92 and 93: göğü istilâ eder, suların peri
- Page 94 and 95: olduğunu irâe eder. "Buğu Tigin"
- Page 96 and 97: 6. ZingâvYukarıda Efrasyab'ın ö
- Page 98 and 99: ve bazan da sol'un mukaddes sayılm
- Page 100 and 101: "Koruk" oluyordu (kî "tabu" demekt
- Page 102 and 103: "Ana" muzafün ileyhini hâiz olmas
- Page 104 and 105:
kışın avların çok olacağına
- Page 106 and 107:
iki dine merbut iki türlü mantık
- Page 108 and 109:
SÖZLÜKAcâibnümâ:Çok tuhaf gö
- Page 110 and 111:
BBahsBâ-hususBakîBakiyeBaliğ....
- Page 112 and 113:
FFağfur :Çin imparatorlarına ver
- Page 114 and 115:
İdrâk..:Anlayış; akıl erdirme.
- Page 116 and 117:
İzahİzahatİzâleİzdivaçİzhar:
- Page 118 and 119:
Makbere:Mezarlık.Makam:Durulan, du
- Page 120 and 121:
Muarız:Karşı gelen.Muaşaka:Sevi
- Page 122 and 123:
Mülhem:İlham alınmış olan.Mül
- Page 124 and 125:
MüvekkilMüzehhebMüzekker:Kendi y
- Page 126 and 127:
SakinSâlikSâlisensanemSilsile-i m
- Page 128 and 129:
Tavazzuh:Açıklama.Tavsif:Niteleme
- Page 130 and 131:
Tevhîd : Birleştirme; birliğine
- Page 132 and 133:
Zail : Yok olan; ortadan kalkan;sav