ZİYA GÖKAL

eden Tunguzlar'dır. Milâddan 2432 sene evvel hükümetsüren Tikû yahut Kau-Sin'in oğlu Yen-Yu Tung-Hu'larınyahut ŞarkTatarları'nınceddi sayılıyor. "Bu surette Türk'densonra Tutuk'un hükümdar olduğu anlaşıldığı gibi, asılTunguzlar'ın Türk olduğu da tezahür ediyor.Çigil kelimesinin iştikakına gelince: Eçkü dişi keçidemektir.(l) Ki Eçkü ili tâbiri bundan husule gelmiştir.Oğlak'ı çağırırlarken "cek, cek, cek..." diye bağırılırmış.(2)Bu suretle Çigil kelimesi Kun kelimesinin ikinci bir ismiolur. (3)ÇigilTürkçesi, Orhun Kitâbeleri'nde yazılan Tukyu (kieski Kun'lann ahfadıdır Türkçesi'ninaynı olduğu bu kitabelerile Divânü Lügâti't-Türk'de Çigil Türkçesi hakkında verilenmalûmattan tamamiyle tezahür ediyor. Bundan başkaDivânu-Lügâti't-Türk'de böyle bir habere tesadüf olunuyor (4\"Oğuz'ların memleketi bu kale (Çigil kalesi) ile mülâsıkolduğu için daima Çigil'lerle muharebe ederlerdi. Hattâbugüne kadar aralarında eski adavetin izleri mevcuddur.Oğuzlar Çigil'lerin kıyafetini lâbis olan bütün Türkler'e Çigilnâmını verirler. Yâni Ceyhun'dan Yukarı Çin'e kadar imtîdadeden Türk illerinin kâffesini Çigil addederler, Halbuki buhatadır." Bu ifâdeden anlaşıldığına göre Garbi Türkler olanOğuzlar bütün Şarki Türkler'e Çigil nâmını veriyormuş.Mahmud Kâşgarî Türk kelimesinin bilhassa Şarkî Türklerehasrettiği ve Çigil nâmında muayyen illeri gördüğü için buistimali doğru bulmuyor. Asıl, Türk kelimesini bir şubeyehasretmek yahut bu şubeyi husûsi isimden mahrumeylemek yanlış bir harekettir. Kültigin Kitâbesi'ndeTukyu'lararasında İşkil nâmında bir boy zikrolunuyor ki, Çigil'denibarettir. Zaten bir İl'in muhtelif zamanlarda muhtelif(1) Divânû LügâtVt-Türk, C, I sahife, 115.(2) Divânû LügâtVt-Türk, C, I sahife, 280(3) Galat olarak Uygur denilen eski Orhon TürklerVnin ilk hükümdarıakail-i akvam sayılan İşkil (yâni Çigil) budunundan Mengübaynâmında biridir. (Radlof, sahife: XXVL)(4) Divânu LügâtVt-Türk, Cilt I, sahife: 330.40