ZİYA GÖKAL

Bu beş unsur hâlâ resmî sâhirlerin, âyinlerini icraederken taşıdıkları beş bayrakda, "Sa-kia-pa" Lamaları'nınkendi zaviyelerini telvin ettikleri beş renkde ve bilhassaBudu'nın tecellîleri olan beş uknumun müteakıb zümrelerindeizlerini muhafaza ediyor. (1)Seyyarelerden herbiri de bu beş unsurdan birer tanesinerabt edilir: Zühre madenin, Merih ateşin, ilâh.... yıldızlarıdır.(2):Bu beş unsur da beş semt gibi yahşi ve yaman, kuvvetli vezayıf, vâlid yahut mevlûddur. (3).Bu itikadların menşeini arayan Edouard Chavannes onuTürklerde buluyor: Beş unsur nazariyesi Çin'de doğmamıştır.Kablelmilâd 370-335'de (Wei) ülkesinin hükümdarı olanHavei zamanında ve (311-279) da Yen ülkesinin hükümdarıTcav zamanında yaşayan Tseou-yen'dir ki^Çin memleketindeilk defa olarak bundan bahsetmiştir. Fakat bunun telkinleride aksisedası kaldı. Çin ruhuna derin bir surette nüfuzedemedi.Unsurlar akidesi Çin tarihinde ancak Che-hovang-ti densonra ehemmiyetli bir mevki alabildi. Filhakika bu hükümdarSunun bereketiyle hüküm sürdüğünü ilân ve bütün ölçülerive kanunları bu unsurun hassalarına göre tayin ve takrir etti.Bununla beraber bu hükümdar atalarının misâlini takibdenbaşka bir şey yapmadı. Çünkü unsurlar nazariyesinin esasıTsin hükümdarlarının çok eski bir zamandanberi yukarıdaki"Dört Hakan" a kestikleri kurbanlarda mündemicdir:(D Le Turkestan et le Tibet, F. Grenardpage: 902(2)î) UAnnâe Sociologique, Tome, VI page: 58(3) Le cyele Türk douze animaux, Eduard Chavanne Leide 1906, page18-5028