ZİYA GÖKAL

İKİNCİ FASIL1. TÜRKLER VE ÇİNLİLERTürk an'anelerinin Oğuzlar'a mahsus olanına "OğuzTöresi" denilir. Lütfi Paşa Tarihi Osman Gazi'nin hanlığaintihabını şu suretle tasvir ediyor. "Siz Kayı neslindensiniz,bu, Oğuz Han'dan sonra Oğuz beylerinin ağaları ve hanlarıidi. Gün Han vasiyeti, Oğuz töresi mucibince Oğuzneslinden kimse olmayınca hanlık ve padişahlık Kayı soyuvar iken özge boy soyuna düşmez." (1). Oğuz töresine dâiriçtimaî teşkilât ve an'anelerden bir kısmı Cami üt-TevârîHde,Şecere-i Türkî'de, Oğuzname'de, Selçuknâme'de, Câm-ıCem-âyin'de zikredilmiştir. Çinliler'den de Türklerin en eskihükümetlerinden biri olan "Tsin" sülâlesinin îtikadlarınıöğreniyoruz. Dokuz Oğuzlar'm (Yâni Uygurların) îtikadlarınıda Cihangüşâ ile Camiü't-Tevârih'ten haber alıyoruz.Burivayetleri Çinlilerin "Taoîzm" dinine aid akidelerlemukayese edince aralarında büyük münâsebetler olduğutezahür edecektir, mamafih bunları Finovalar'ın ve İranîler'inesâtirleriyle de karşılaştıracağız."Tao" (2) Çince "Tabiat" yahut "yol" demektir."Taoizm" bir nev'i "Tabıatcilik = Naturisme"dir. Bu dinbirbirine tedahül etmiş birtakım manzumelerden mürekkebdir.İstinad ettiği en esash umdelerden birisi fezanın dörtaslî cihete göre taksimidir. (3)Bu cihetlerin her birine, onun idaresine müvekkel olanbir hayvanın ismi verilir.Şarkda:Cenubda:Garbda:Şimalde:Gök EjderhaKızıl KuşAk KaplanKara Kaplumbağa(1) Osmanlı Tarihi, Ahmed Rasîm, Cilt: I, sayfa: 41(2) L'Anne'e' SociologigueHn 6. cildinde Durkheim ile Mauss'un"Tasnifin îptidaî Şekilleri" unvanlı makalesi sahife: 55(3) Mezkûr kitab, sahif e, 56.26