ZİYA GÖKAL

ESKİ TÜRKLER'DEİÇTİMÂİ TEŞKİLÂT İLE MANTIKÎ TASNİFLER ARASINDATENAZURBAŞLANGIÇ"L'Annöe sociologique" in altıncı cildinde "Durkheim"ile "Mauss"un "bazı ibtidaî tasnifler" unvanlı müşterek birmakaleleri var. Bu makaledeki tedkîkler gösteriyor ki,,medenî milletler "ilm-i mantık"* binnisbe yeni zamanlardatanımıştır.İbtidaî kavimlerin mantığı başka mahiyette idi; onlarınmantıkî tasnifleri bugün bizim müfekkirimizin nâzımı olanmantıkî tasnife benzemezdi. Onlardaki "cins"ler ve "nevHeriçtimaî teşkilâtlarla münesebetdâr olub ihtiva ettikleri ferdlerarasındaki mümâselet yalnız bunların kudsiyetleri yaniiçtimaî kıymetleri itibariyle idi. Bu ibtidaî mantık bil'âheretekâmül ederek ilmî mantığı doğurmuştur. Bu tedkîklerdenanlaşıldı ki, ilmî mantık da diğer içtimaî vakıalar gibi tarihîbir mahsul, içtimaî bir müessesedir. Mezkûr makaledensonra, gerek isimlerini zikr ettiğimiz içtimaiyatçılar, gerek"Levy Bruhl" "Hubert" gibi başka içtimaîyat âlimleri bumesele hakkında müteaddid tetebbular yazarak mantığıniçtimaî menşeini tenvir ve izaha çalıştılar. Benim bumakalede tedkîke çalıştığım mesele, yalnız, eski Türkler'deiçtimaî tasniflerle mantıkî tasnifler arasındaki tenazurdanibarettir. Fakat bu tenazurun mâhiyyeti anlaşılabilmek için,evvelemirde Avustralya kavimleri ile Şimalî Amerikayerlilerinde görülen bu yoldaki tasnifleri göstermek lâzımdır.Türk tasnifleri bir tarafdan bunlarla, diğer cihetten deÇinlilerin, İbranîler'in, Finovalar'ın esatirî an'aneleri ilemukayese edilince, bu tasniflerin menşe ve mahiyeti vazıhbir surette meydana çıkacakdır. Buna binâendir ki, ibtidaAvustralyılarla Şimalî Amerika yerlilerinin tasniflerini kısacaanlatacağım.17