ZİYA GÖKAL

kışın avların çok olacağına hükmedilir.DivanûLügati't-Türk"de "Yaz" Ha "Kış"ın bir müşaaresi mevcuddur. Bu beyitlerihtimal ki, karşılıklı olarak yaz erleri ile, kış erleri tarafındanokunurdu. Çünkü Türkler'de sağ kolun yaza merbut, solkolun kışa merbut olduğunu gördük. Oğuz boyları içinde"Yaztr" boyu vardır ki,"Yaz Eri" terkibinin bir memzucesiolmak ihtimali vardır.Tukyalar'da yazın yahud ilkbaharda vefat eden birkimsenin cenazesi yaprak dökümü mevsiminde, güzünyahud kışın vefat eden bir kimsenin cenazesi yaprak açımımevsiminde gömülürdü. (1)Bu hâdisede de yaz ve kış farklarını görüyoruz. Hâsılı,eski Türklerin, nüfus^ ve hâkimiyeti kışın artmak üzeretotemü ve samanlı mâderî mâhiyeti haiz nisâvîbir dinleriolduğu gibi, daha ziyâde yazın hükümrân olan ve "Manizmve Nafürizm" şekillerine müşabih pederşahî ve askeri birdinleri de vardı. Kışın samanların ve yazın Tiginlerin yâniboy beylerinin nüfuzlu olması bu sebepten nâşidir. Harb"yaz ve sağ" ile, sulh "kış ve sol" ile münâsebetdâr olduğuiçindir ki^ "Öğuznâme"nin beyân ettiği veçhile sulhzamanında sağ koldan olan "Kayan Selçuk" hanlarhanının solunda oturuyor, harb zamanında ise sağ kolakumanda ediyordu. Yine bundan dolayıdır ki, TevkiiKanunnaınssi'nin beyânı veçhile mevkib-i hümâyun sefereçıktığı zaman Anadolu askerî sağ kolda iRumilii askeri solkolda selâma duruyorlardı. Halbuki sulh zamanınındivâr.iannda Rumiîi beylerbeyi sağ kolda, Anadolukad-:.? n >or!*ri scida mevki alıyordu. Çin tarihlerininrivavzilns r:ore eski Türkler göçebe olmakla beraber herfercin ^-ncc, b*r oarça arazisi de vardı. "Yurt"kelimesiAr£.b!a'Cökî "3ar" kelimesi gibi kışlada çadır kurulanr;:j?.yvi- n?hai'in ismidir. Her ailenin kışlakda hususi veiâyeîogayyer o\ r t urdu vardı. Türkler garba geldikten sonraca 4fV V: J-J &&!••/« unutmamışlardır. Oğuz "Karaçuk" dağını(1) örhun Kitabeleri.95