ederek bunun ödenmesini isteyebilirdi. 36 İncelediğimiz Kırkağaç tereke kayıtlarındaki mehr-imüeccel miktarının 40 kuruş ile 333 kuruş arasında değiştiği görülmüştür. <strong>Tereke</strong>sahiplerinden 18 kadın için tespit edilen mehr-i müeccel miktarı 83 kuruş, 37 4 kadın için tespitedilen mehr-i müeccel miktarı ise 333 kuruştur. Mehr-i müeccellerin belirli miktarlar üzerindeyoğunlaşması, mehir miktarlarının baştan belirlenmediğini sonradan emsallerine göre birmiktarın tespit edildiğini göstermektedir. Mehir miktarı fazla olan bu kişiler arasında; 6 199kuruş terekesi olan Sarı Ağa mahallesinden Mustafa bin Süleyman, 1 169 kuruş terekesi ZorAğa mahallesinden Ahmed bin Süleyman, 1 609 kuruş terekesi olan Küçük Musa Ağamahallesinden Fâtıma bint-i Ali ve tereke miktarı belli olmayan Bodur Oğlu mahallesindenFâtıma bint-i Molla Mehmed bulunmaktadır. 38 Bunlar dışında 3 kadının mehr-i müecceli 40-41 kuruş arasında değişirken, diğer kadınlarınkiler ise 100, 133 ve 166 kuruştur. 39 Kırşehir’leilgili olarak yapılan bir araştırmada mehir miktarının 100, 155, 200, 300, 400 ve 500 kuruş, 40Tokat üzerine yapılan bir diğer araştırmada ise 50 ile 100 kuruş arasında değiştiği tespitedilmiştir. 413- VasiyetVasiyet, sonucu ölümden sonra meydana gelmek üzere bir mal, alacak veya menfaatinkarşılıksız olarak başkasına temlik edilmesidir. Vasiyetçiye “musî”, vasiyet edilene “mûsâleh” ve vasiyet konusuna da “mûsâ bih” denilmektedir. Bir kişinin vasiyet yapabilmesi içinborca batık olmaması gerekmektedir. Ölen kişi hiçbir mirasçısı yoksa malının tamamını, birmirasçısı bile varsa malının ancak 1/3’ünü vasiyet edebilmektedir. Ayrıca vasiyet edileninmirasçılardan olmaması gerekmektedir. 42Kırkağaç’ta bazı tereke sahipleri mallarından birkısmının hayır işlerine sarf edilmesi için vasiyette bulunmuşlardır. İncelemiş olduğumuz 38tereke sahibinden 9’unun az veya çok bir hayrata para bağışladığı görülmektedir. <strong>Tereke</strong>lerinbir kısmında vefat eden şahısların hayır işleri için ayırmış oldukları paraların miktarı geneldetechiz ve tekfin masrafları ile birlikte yazıldığından, bu paraların ne kadarının hayır işlerineayrıldığı tespit edilememektedir. Ancak bazı terekelerde hayır için ayrılan paranın miktarı vesarf yeri belirtilmiştir. Bu tür kayıtlara Kara Ali mahallesinden Mustafa Ağa’nın terekesi36 Gül Akyılmaz, “Osmanlı Aile Hukukunda Kadın”, Türkler, Cilt 10, Yeni Türkiye Yayını, Ankara, 2002, s. 36837 MŞS, <strong>281</strong>, s. 16, 19, 32, 34, 35, 37, 51, 54, 55, 59, 64, 65, 81, 91, 94, 9738 MŞS, <strong>281</strong>, s. 30, 95, 59, 3139 MŞS, <strong>281</strong>, s. 8, 61, 80, 64, 56, 8140 Rıfat Özdemir, “Kırşehir’de Ailenin Sosyo Ekonomik Yapısı (1880-1906)”, Aile Yazıları I, Temel Kavramlar Yapı veTarihi Süreç, TC. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayını No: 5, (Der. Beylü Dikeçligil-Ahmed Çiğdem), Bilim Serisi5/1, Ankara, 1991, s. 40641 Rıfat Özdemir, “Tokat’ta Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısı”, Aile Yazıları I, Temel Kavramlar Yapı ve Tarihi Süreç, TC.Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Yayını No: 5, (Der. Beylü Dikeçligil-Ahmed Çiğdem), Bilim Serisi 5/1, Ankara, 1991,s. 42942 Halil Cin-Ahmed Akgündüz, Türk Hukuk Tarihi, 2. Cilt, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayını, İstanbul, 1996, s. 132, 134
örnek olarak verilebilir. Mustafa Ağa, 25 219 kuruş terekesinden, mahallesi için 100, HacıHimmet Ağa Camii’ne 50, ismi okunamayan bir çeşmeye 50, Mısırlıoğlu Çeşmesi’ne 50,Hacı Abidin Çeşmesi’ne 25, Kara Ali Oğlu Camii’ne 25, İlyas Çeşmesi’ne 25, ismiokunamayan bir camiye 25, ismi belirtilmeyen bir çeşmeye 70, Sarı Ağa Cami kandiline veismi belirtilmeyen suya 30 kuruş vasiyet etmiştir. 43 Küçük Musa Ağa mahallesinden Fâtımabint-i Ali de 1 609 kuruşluk terekesinden iki farklı su hayratı için 25’er kuruşu ve nereyeverileceği belirtilmemiş olan 150 kuruşu hayır için vasiyet etmiştir. 44Karaca Oğlumahallesinden 508 kuruş terekesi olan Hatice bint-i Mehmed ise Soğuk Çeşme Cami-i Şerifisuyuna 40, diğer bir hayrata da 60 kuruş bağışlamıştır. 45Bazı terekelerde vasiyet edilen paranın miktarı belirtilmiş ancak sarf yeri hakkındabilgi verilmemiştir. Bodur Oğlu mahallesinden terekesi 2 069 kuruş olan Fâtıma bint-iMustafa 430 kuruşu, 46 Bakır karyesinden 1 229 kuruş terekesi olan Ümmühan bint-i Ahmedkardeşine 150 kuruşu 47 ve Cin Osman mahallesinden 1 565 kuruş terekesi olan Fâtıma bint-iMustafa da 250 kuruşu 48 hayra sarf edilmesi için bağışlamışlardır.Kara Ali Oğlu mahallesinden toplam tereke miktarı 5483 kuruş olan Âişe bint-iMehmed malının üçte biri olan 1827 kuruşun hayra sarf edilmesi hususunda vasiyettebulunmuştur.49Vasiyet yapan kişiler arasında hem kadınlar hem de erkekler bulunmaktadır.D- <strong>Tereke</strong> Kayıtlarında Geçen Eşyalar1- Giyim ve Ziynet Eşyaları<strong>Tereke</strong> kayıtlarının en fazla bilgi verdiği hususlardan biri de giyim eşyalarıdır.İncelediğimiz 38 tereke kaydı içerisinde birçok elbise çeşidine rastlanmıştır. Elbise olarakgiyilen ve kullanılanlar içerisinde; abdestlik, biniş, boğça, cebe, cepken, çakşır, çevre, dizlik,entari, fermane, ferace, gömlek, hammamiye, hırka, ihram, kuşak, libâde, nimten (mintan),kuşak, önlük, peşkir, silincek, yağmurluk, yelek ve yemeni; ayağa giyilenler içerisinde isemest, çizme, pabuç, nalin; başa giyilenler arasında ise, fes, külah ve sarık yer almaktadır.Belirttiğimiz bu elbiseler ise alaca, ankene, basma, Bursa çekme, çitari, çuka, damga,dülbent, futa, kadife, keten, kumaş, kutni, makreme, ruka, Sivas(t)i 50 , şal, Şam kumaşı,43 MŞS, <strong>281</strong>, s. 2144 MŞS, <strong>281</strong>, s. 9545 MŞS, <strong>281</strong>, s. 5946 MŞS, <strong>281</strong>, s. 1947 MŞS, <strong>281</strong>, s. 848 MŞS, <strong>281</strong>, s. 6149 MŞS, <strong>281</strong>, s. 56